Politieke wetenschappen - Universiteit Antwerpen

bacheloropleiding
Politieke
wetenschappen
faculteit politieke en
sociale wetenschappen
2009
2 | Colofon
Redactie
Departement Studentgerichte Diensten
Politieke en Sociale Wetenschappen.
Vormgeving A. Engelen
Fotografie
J. Crab, Photo Alto, Photo Disc
Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s veranderen
echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de
informatie van deze brochure.
Inhoud | 3
Voorwoord
5
Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren?
Studentgerichtheid
Innoverende academische opleidingen
Infrastructuur
Vorming
Antwerpen
6
6
6
6
7
7
Over Politieke wetenschappen
Ben je geboeid door politiek?
Wij benaderen politiek vanuit een wetenschappelijke hoek 8
8
9
Studieopbouw
BaMa-structuur
Studieopbouw bacheloropleiding
Studieopbouw masteropleiding
Verder studeren na je universitair diploma
10
10
10
10
10
Politieke wetenschappen, iets voor jou?
Interesse voor mens en samenleving
11
11
Hoe begin je eraan?
Welk diploma heb je nodig?
Introductieweek
12
13
13
Bachelor Politieke wetenschappen: studieprogramma Bachelor eerste jaar
Bachelor tweede jaar
Bachelor derde jaar
14
15
16
17
Opleidingsonderdelen Bachelor eerste jaar
Bachelor tweede jaar
Bachelor derde jaar
18
18
23
28
Masters
33
4 | Inhoud
Onderwijs en examens
Onderwijs
Studiepunten
Semestersysteem - Examens
Internationaal
34
34
34
35
36
Studiebegeleiding
Overgang naar universitair onderwijs
Algemene studie- en studentenbegeleiding
Vakspecifieke begeleiding
38
38
38
39
Je kansen op de arbeidsmarkt na Politieke wetenschappen
Je potentieel arbeidsdomein is heel breed
40
40
Voortstuderen na Politieke wetenschappen
Specifieke lerarenopleiding
Master na masteropleidingen
41
41
41
Hoe bereik je makkelijk de campussen?
Wegbeschrijving
Met de fiets
Met de bus of de tram
Met de trein
42
42
42
42
42
Plattegrond van de campussen
Stadscampus
Campus Groenenborger
Campus Middelheim
Campus Drie Eiken
43
43
44
45
46
Bijkomende informatie
Provinciale informatiedagen
Informatiedagen aan onze instelling
Brochures over andere opleidingen
Internet
Departement Studentgerichte Diensten
Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen
47
47
47
47
47
48
48
Voorwoord | 5
Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt je weg naar
onze universiteit gevonden en je wenst wellicht wat meer
informatie over onze instelling en de studierichtingen die wij
bieden. Het boekje dat je nu ter hand neemt, brengt je al een
hele stap vooruit in je keuzeproces.
De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit
met 11.000 studenten. De bestaande opleidingen werden met
ingang van het academiejaar 2004-2005 omgevormd naar de
bachelor- en masterstructuur. Vanaf 2007-2008 zijn de masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote
Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Hogere
Zeevaartschool.
Studeren aan de universiteit is het begin van een nieuwe
periode in je leven. Belangrijk is dat je je goed voelt op de
universiteit van je keuze en dat je je nadien goed voelt met je
behaalde diploma. Daarom stelt de Universiteit Antwerpen
alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en
de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze
opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan
de maatschappelijke evolutie.
Als je naar één van onze informatiedagen komt, zal je merken
dat het aangenaam is om aan de Universiteit Antwerpen te
studeren. Zowel onze medewerkers als studenten zullen je er
graag over vertellen en kijken alvast uit naar de kennismaking!
Universiteit Antwerpen
Prof. dr. Alain Verschoren
Rector
6 | Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren?
Studentgerichtheid
De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder
andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, hetgeen een
vlotte interactie mogelijk maakt. De kleine afstand tussen studenten en het
docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen
en problemen.
De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt
mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook
nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem.
Studenten worden bovendien ook uitgenodigd om actief deel te nemen
aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede
studentenbegeleiding en –ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de
individuele noden van alle studenten.
Innoverende academische opleidingen
De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan,
waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als voor praktijk. De
opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat
ook internationale faam geniet.
De academische ‘ivoren’ toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds
evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat
niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante
kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten
en problemen op te lossen. De BaMa-structuur werd gezien als een kans tot
vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd.
Infrastructuur
Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest
moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en meerdere studielandschappen. In alle publieke ruimten
(bibliotheken, cafetaria’s, aula’s) zijn er “hotspots” waar je draadloos kan
surfen met je eigen laptop. De laatste jaren werd grootschalig geïnvesteerd
in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en
hen een aangename leeromgeving aan te bieden.
Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? | 7
De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit, met 11.000 studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten.
De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de
stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim en het Nachtegalenpark. Studeer je op de campus Drie Eiken? Dan kan
je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom
de campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16deeeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De opleiding Politieke wetenschappen is gesitueerd op de Stadscampus.
Vorming
De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook
een brede vorming. Ze wil jonge mensen laten opgroeien tot professionelen
met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De
Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, personeel en studenten.
Antwerpen
Tenslotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in
de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool
met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed
aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur,
mode, sportinfrastructuur,....
Kortom: een stad waarin
Antwerpenaars, bezoekers en
studenten graag wegzinken.
Speciaal voor de lancering van
de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef
Pieter Embrechts een lied “U
Aan het woord”. In deze brochure vertellen wij graag over
onze universiteit, daarna is het
woord aan “A” !
8 | Over Politieke wetenschappen
Ben je geboeid door politiek?
Politiek roept bij velen een negatief beeld op: stoffige debatten in
‘de Wetstraat’, leugens verzinnen en stemmen verzamelen. Politiek gaat
echter over iets anders: het gaat over het vormgeven aan de samenleving.
Over idealen, over actie, over conflict, over macht. Wie geboeid is door
politiek, kan aan de Universiteit Antwerpen een veelzijdig en toch gericht
Bachelorprogramma volgen.
Je bestudeert politiek op alle niveaus: lokaal (Antwerpen), regionaal
(Vlaanderen), nationaal (België), internationaal (Europese Unie) en globaal
(Verenigde Naties). Je verwerft inzicht in de staatsstructuur van verschillende (vooral West-Europese) landen, en in de betekenis en geschiedenis van
verschillende politieke strekkingen. Verder leer je hoe verschillende staatsvormen functioneren, en wat de voordelen en knelpunten ervan zijn.
Wij besteden een bijzondere aandacht aan de kwaliteit van het onderwijs.
Dit blijkt onder meer uit zeer positieve externe evaluaties (zgn. visitatierapporten van de NVAO). Dit blijft niet beperkt tot de investering van tijd en
energie door docenten en assistenten in hoorcolleges, seminaries, debatten, en begeleiding van papers en opdrachten. Wij ontwikkelen ook tal van
andere initiatieven. Zo verwelkomen wij regelmatig gastdocenten, o.a. via
de docentenmobiliteit van het Erasmusprogramma. Eveneens nodigen wij
in het kader van een overeenkomst met het European University Institute
(www.eui.eu), een instituut voor post-graduaat onderzoek in Firenze (Italië),
regelmatig gevorderde doctoraatsstudenten uit om over gespecialiseerde
thema’s een gastlezing te komen geven. Vanaf het academiejaar 2008-2009
starten wij tevens met een pilootproject van begeleiding in leesseminaries
door student-assistenten.
Op de officiële proclamatie van de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen op 4 juli 2008 werden naar jaarlijkse gewoonte de Gobelijntjes
voor ‘beste prof’ en ‘beste assistent’ bekend gemaakt en uitgereikt door
de studentenvereniging Prisma. Studenten kunnen in het tweede semester
stemmen op de prof of assistent die volgens hen gedurende het academiejaar
het verschil heeft gemaakt op het gebied van lesgeven, begeleiding en ondersteuning van studenten. Van de 6 beeldjes (3 voor de docenten, 3 voor de
assistenten), gingen er 5 naar medewerkers van het Departement Politieke
Wetenschappen.
Over Politieke wetenschappen | 9
Wij benaderen politiek vanuit een wetenschappelijke invalshoek
Dit betekent enerzijds dat de kennis die je verwerft gebaseerd is op
(resultaten van) wetenschappelijk onderzoek, en anderzijds dat je ingeleid
wordt in de praktijk van het onderzoek. In de opleiding wordt veel aandacht
besteed aan vakken als statistiek en onderzoeksmethoden: je leert onderzoeksvragen bedenken en formuleren, onderzoeksresultaten interpreteren, een onderzoek uitwerken volgens de regels van de kunst, enz.
10 | Studieopbouw
BaMa-structuur
De opleidingsprogramma’s van de universiteiten werden vanaf academiejaar
2004-2005 omgevormd tot een drie jaar durende academische bacheloropleiding en een één- of meerjarige Master. De masteropleiding Politieke
wetenschappen is een éénjarige masteropleiding (60 sp).
Belangrijk is dat het bachelordiploma, anders dan het vroegere kandidaatsdiploma, een einddiploma is. Met een academisch bachelordiploma in
handen heb je dus zowel optimale kansen om een master aan te vangen, als
goede perspectieven op de arbeidsmarkt.
Studieopbouw bacheloropleiding
In de loop van de drie bachelorjaren kan je je algemene intellectuele vorming
verbreden, krijg je een stevige theoretische basis in economie, recht, filosofie
en in onderzoeksmethoden en verbeter je je communicatieve vaardigheden.
Je leert problemen analyseren; je leert op systematische wijze nadenken
over uiteenlopende problemen die in de verschillende opleidingsdomeinen
worden behandeld. In het eerste jaar maak je kennis met een aantal basisbeginselen van politiek en samenleving; in het tweede en derde jaar wordt
het pakket van politiek-gerichte opleidingsonderdelen gevoelig uitgebreid
en toegespitst op specifieke onderwerpen en vaardigheden. Je verdiept je
in de vergelijkende politiek, de politieke sociologie, de Europese politiek, de
internationale politiek, en ook de bestuurswetenschappen.
Studieopbouw masteropleiding
Wie het diploma Bachelor Politieke wetenschappen behaald heeft, kan automatisch doorstromen naar één van de twee masteropleidingen verzorgd door
het departement Politieke wetenschappen: Master Politieke Communicatie
en Master Vergelijkende en Europese Politiek. Daarnaast wordt tevens een
Master na Master Internationale Betrekkingen en Diplomatie aangeboden.
Meer informatie vind je in de brochures van de respectievelijke masteropleidingen of op de website www.ua.ac.be/studiekiezer.
Verder studeren na je universitair diploma
De verdere studie- en specialisatiemogelijkheden zijn:
• Specifieke lerarenopleiding
• Master na Masteropleiding
• Doctoraatsopleiding
• Postacademische vorming
Politieke wetenschappen, iets voor jou? | 11
Interesse voor mens en samenleving
Om Politieke wetenschappen te studeren, moet je in de eerste plaats sterk
geïnteresseerd zijn in mens en samenleving. Je bent nieuwsgierig naar het
hoe en waarom van verschillende maatschappelijke fenomenen in binnen- en
buitenland, je wil politieke structuren en beleidsbeslissingen kritisch bestuderen, en je voelt je uitgedaagd om vernieuwende oplossingen te bedenken.
Er is weinig specifieke voorkennis vereist: een goede algemene begaafdheid
is wel essentieel. Verder kunnen een sterk redeneervermogen, een goed geheugen, en de capaciteit om verbanden te leggen je slaagkansen verhogen.
Gezien het gewicht van vakken als statistiek en onderzoeksmethoden doorheen de hele opleiding, zijn logisch inzicht en analytisch denken belangrijke
vaardigheden. Een goede kennis van Frans en Engels is vereist.
Je wordt verwacht zelfstandig te kunnen werken: je moet zelf de leerstof het
hele semester of jaar bijhouden, op tijd je vragen formuleren, papers schrijven, enz. Om de groepsopdrachten tot een goed einde te brengen, moet je in
staat zijn om op een constructieve manier met je jaargenoten samen te werken. Zoals voor elke universitaire studie, zijn ook voor Politieke wetenschappen een goed doorzettingsvermogen en een positieve werkhouding vereist.
12 | Hoe begin je eraan?
Hoe begin je eraan? | 13
Welk diploma heb je nodig?
Om te worden toegelaten tot de bachelorstudie, moet je in principe een
diploma van het secundair onderwijs bezitten. Vanaf het academiejaar 20042005 kunnen mensen zonder diploma secundair onderwijs ook op basis van
‘elders verworven competenties’ (vb: werkervaring) worden toegelaten tot
een universitaire studie.
Buitenlandse studenten moeten beschikken over een equivalent getuigschrift of over een diploma dat hen in eigen land toegang verleent tot een
gelijkwaardige studierichting. Wie in het secundair onderwijs aan een nietNederlandstalige school les volgde, neemt deel aan de Universiteit Antwerpen-taaltest: een gestandaardiseerde test die je schriftelijke en mondelinge
taalbeheersing van het Nederlands nagaat. Als je vragen hebt in verband
met de toelatingsvoorwaarden, neem je best contact op met de dienst Studentenbegeleiding.
Introductieweek
Tijdens de eerste week van het academiejaar worden de vakken van de eerste
Bachelor uitvoerig ingeleid. Je krijgt een overzicht van de inhoud van elk vak,
de verwachtingen van de docent, de examenvorm, en de begeleidingsmogelijkheden.
14 | Bachelor Politieke wetenschappen: studieprogramma
www.ua.ac.be/collegeroosters
Zoek je een voorbeeld van een collegerooster? Surf dan naar
www.ua.ac.be/collegeroosters.
Daar vind je een overzicht van de huidige collegeroosters.
Opleidingsonderdelen
De kolom met de studiepunten geeft een idee van de belasting die het vak
binnen de totale opleiding vertegenwoordigt. De studiepunten geven een
indicatie van de geschatte studielast per opleidingsonderdeel. In het
berekenen van het totale examenresultaat wordt hiermee rekening
gehouden: een opleidingsonderdeel met een groot aantal studiepunten
heeft een groter gewicht op de deliberatie.
Bachelor eerste jaar: studieprogramma | 15
Bachelor eerste jaar
lesuren
sp
Richtingspecifieke opleidingsonderdelen
Actuele problemen van de Belgische politiek
1,5
6
Inleiding tot de politicologie
1,5
6
Inleiding tot de communicatiewetenschap
1,5
6
Inleiding tot de sociologie
1,5
6
Sociaal-wetenschappelijke
opleidingsonderdelen
Verbredende studiedomeinen
Inleiding tot de algemene economie
1,5
6
Inleiding tot de filosofie
1,5
6
Inleiding tot het recht en de publieke
instellingen
1,5
6
Sociale en politieke geschiedenis
1,5
6
Methoden
Kwantitatieve onderzoeksmethoden
1,5
6
Statistiek I
1,5
6
Totaal
60
De Universiteit Antwerpen beschikt over moderne en goed uitgeruste
les- en computerlokalen
* Deze vakken zullen in het Engels aangeboden worden.
16 | Bachelor tweede jaar: studieprogramma
Bachelor tweede jaar
lesuren
sp
Richtingspecifieke opleidingsonderdelen
Bestuurskunde
1,5
6
Comparative Politics*
1,5
6
Inleiding tot de internationale
betrekkingen
1,5
6
Leeronderzoek PW I
1,5
6
Seminarie Politieke wetenschappen
1,5
6
Verbredende studiedomeinen
Algemene en sociale psychologie
1,5
6
Talen: Frans en Engels
1,5
6
Kwalitatieve onderzoeksmethoden
1,5
6
Statistiek II
1,5
6
Keuzevak (te kiezen uit ruim aanbod)
1,5
6
Methoden
Totaal
* Deze vakken zullen in het Engels aangeboden worden.
60
Bachelor derde jaar: studieprogramma | 17
Bachelor derde jaar
lesuren
sp
Richtingspecifieke opleidingsonderdelen
European Integration*
1,5
6
Issues in Comparative Politics*
1,5
6
Leeronderzoek PW II
1,5
6
Leeronderzoek III
1
3
Politiek en administratie
1,5
6
Politieke sociologie: klassiekers en trends
1,5
6
Sociale en politieke filosofie
1,5
6
Vraagstukken uit de internationale politiek
1,5
6
Levensbeschouwing
1
3
Keuzevakken (te kiezen uit ruim aanbod)
3
12
Verbredend studiedomein
Totaal
* Deze vakken zullen in het Engels aangeboden worden.
60
18 | Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar
www.ua.ac.be/psw
In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de
opleidingsonderdelen van de eerste, tweede en derde bachelor Politieke
wetenschappen.
Op de website www.ua.ac.be/psw vind je meer uitgebreide informatie
terug over de begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk
en aanbevolen studiemateriaal.
Bachelor eerste jaar
RICHTINGSPECIFIEKE OPLEIDINGSONDERDELEN
Actuele problemen van de Belgische politiek
Dit vak brengt studenten inzicht bij in de kernactoren, -instituties, -processen en -debatten van de actuele Belgische politiek. De achterliggende
bedoeling is om studenten enerzijds een kader te bieden om de Belgische
politiek te analyseren en te begrijpen. Anderzijds is het de bedoeling om via
deze cursus belangrijke concepten en begrippen van de politieke wetenschap
te verduidelijken. Dat gebeurt door systematisch de actuele problemen van
de Belgische politiek te ontleden. Politiek is het sturen van de samenleving,
maar de samenleving evolueert en met haar de sturing ervan. We kunnen een
verplaatsing en transformatie van de politiek vaststellen op het vlak van de
politieke niveaus die de samenleving sturen, evenals op dat van de actoren
die erbij betrokken zijn. We zullen deze evolutie en haar gevolgen bestuderen
voor de Belgische samenleving, met bijzondere aandacht voor de wortels
van de huidige situatie. Komen ondermeer aan bod: multi-level governance, decentraliserings- en federaliseringsprocessen, de loskoppeling van
verkiezingen en hun gevolgen, de verhoudingen tussen gemeenschappen en
gewesten alsook met het federale niveau, de impact van Europa, de verhoudingen tussen regering en parlement, consensusdemocratie en particratie,
verzuiling, electorale evoluties en volatiliteit, een verschuiving van politieke
participatie, het samenleven in etnisch diverse gemeenschappen, ...
Inleiding tot de Politicologie
De cursus Inleiding tot de Politicologie is een systematische inleiding in de
politieke wetenschap. Dit vak wil de studenten een brede inleiding geven in
de verschillende aspecten van politiek en politieke besluitvorming en de visie
van de politieke wetenschap daarop. Politiek is het sturen van de samenle-
Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar | 19
ving en politieke wetenschap bestudeert dat op een systematische manier.
De cursus bevat de basisbeginselen van de verschillende subdisciplines in de
politieke wetenschappen, zijnde de internationale politiek, de politieke filosofie, de bestuurswetenschappen en de vergelijkende politieke wetenschappen. Toch ligt het zwaartepunt van de cursus duidelijk bij de vergelijkende
politieke wetenschappen: het systematisch vergelijken van politieke stelsels,
fenomenen en gedrag over de landsgrenzen heen. De cursus behandelt een
veelheid van onderwerpen zoals representatie, politieke participatie, ideologie, breuklijnen, politieke partijen, kiesstelsels en stemgedrag, internationale betrekkingen, Europese integratie...
SOCIAAL-WETENSCHAPPELIJKE OPLEIDINGSONDERDELEN
Inleiding tot de Communicatiewetenschap
Deze introductiecursus in de communicatiewetenschap probeert de student
vertrouwd te maken met de basisconcepten en de verschillende deeldomeinen binnen de discipline. In eerste instantie wordt daarom stilgestaan bij de
talrijke definities van “communicatie” en de verschillende communicatiemodellen. Daarna gaat de aandacht uit naar twee basiskanalen of -vormen van
communicatie, namelijk verbale en non-verbale communicatie. Vervolgens
komen diverse communicatieniveaus aan bod: interpersoonlijke communicatie, groepscommunicatie, organisatiecommunicatie en massacommunicatie.
Op dit laatste niveau wordt nog dieper ingegaan in een vierde cursusonderdeel, dat de voornaamste studies, onderzoekers en mediatheorieën beschrijft
(bv. agenda setting, zwijgspiraal, two-step-flow, cultivatie, uses and gratifications...). Tenslotte wordt aandacht besteed aan de specifieke kenmerken
van ict.
Inleiding tot de Sociologie
De cursus wil de student een eerste, grondige kennismaking geven met de
sociologie, d.i. de wetenschap die het menselijk handelen in sociaal verband
tracht te beschrijven en verklaren.
Om te beginnen wordt het specifieke van de sociologische benaderingswijze
duidelijk gemaakt door haar af te bakenen van de andere menswetenschappen en van meer speculatieve benaderingen van het menselijk handelen.
Vervolgens wordt het sociologische basisinstrumentarium (vakbegrippen en
analytische denkkaders) systematisch ontvouwd en overvloedig geïllustreerd.
20 | Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar
VERBREDENDE STUDIEDOMEINEN
Inleiding tot de Algemene Economie
Het betreft een algemene inleiding tot de economie. De cursus bestaat uit
2 delen.
Het eerste deel behandelt micro-economische thema’s:
• het gedrag van de consument en de vraag naar goederen en diensten
• het gedrag van de ondernemer, productie, kosten en aanbod
• prijsvorming in de markt (competitie en monopolie)
• rol van de overheid
Het tweede deel behandelt macro-economische thema’s:
• nationale rekeningen en de economische kringloop
• goederen- en dienstenmarkt, geldmarkt en arbeidsmarkt
• rol van de overheid in het sturen van de economie
• internationale handel
De cursus maakt gebruik van grafische en eenvoudige wiskundige modellen.
De theorie wordt met behulp van toepassingen en oefeningen verdiept.
Inleiding tot de Filosofie
De cursus behandelt de volgende grondthema’s uit de hedendaagse filosofie:
de vraag naar het goede leven en de normfundering, de rechtvaardige
maatschappij, identiteit en cultuur, handelend zelf (subject) en bewustzijn,
het lichaam-geest probleem, aard en grenzen van de kennis, wetenschap
en evolutie, wetenschap en technologie, religie en zingeving. Deze thema’s
worden uitgewerkt binnen een historisch overzicht van de grote tijdvakken in
de ontwikkeling van de filosofie.
Inleiding tot het Recht en de Publieke Instellingen
De cursus biedt in het eerste deel een kennismaking met het objectieve recht.
Hij geeft een omschrijving van het recht als systeem en gaat vervolgens in op
de verschillende bronnen van het recht: de wet, de rechtspraak, de rechtsleer, de gewoonte, de algemene rechtsbeginselen en de billijkheid. Specifieke aandacht gaat daarbij naar regels die de verhouding van de overheid
met individuele personen beheersen: beginselen van behoorlijke regelgeving,
van behoorlijk bestuur en van behoorlijke rechtsbedeling, en grondrechten.
Eveneens wordt de mens als rechtssubject besproken, met aandacht voor
de verschillende soorten subjectieve rechten. Bijzondere aandacht wordt
geschonken aan de wilsautonomie en contractvrijheid. De wisselwerking
Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar | 21
tussen samenleving en recht wordt besproken aan de hand van een topic uit
het privaatrecht.
In het tweede deel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste principes die de Belgische staatsinrichting beheersen, van de publieke instellingen
op nationaal en internationaal niveau en van de manier waarop politieke
machtsverhoudingen hierin functioneren. De federale instellingen, de
instellingen van de gemeenschappen en gewesten, de Europese Unie en de
Verenigde Naties worden belicht.
Sociale en politieke geschiedenis
De cursus biedt inzicht in de kenmerken van de hedendaagse Westerse
samenleving via de studie van de sociale en politieke ontwikkelingen in het
verleden. Hoewel de lange negentiende en de twintigste eeuw een centrale
plaats krijgen, wordt teruggegrepen naar de kenmerken van de samenleving
tijdens het Ancien Regime om de studenten een breder en ruimer historisch
perspectief te bieden. Er is ook bewust aandacht voor de levensbeschouwelijke, de economische en de institutionele aspecten van de samenleving die
de sociale en politieke veranderingsprocessen meestuurden. Bijzondere aandacht is er voor demografische ontwikkelingen (bevolkingsgroei, migraties,
huwelijks- en gezinspatronen), sociale gelaagdheid en mobiliteit, sociale en
politieke ongelijkheid, diversiteit in samenlevingsvormen en staatsstructuren, processen van groepsvorming, identiteit en bewustwording en van
sociale en politieke bewegingen en de relatie van de Westerse wereld tot
andere beschavingen en culturen.
In het hart van het verhaal staat het individu met zijn historisch gegroeide
mensenrechten. Niet in de eerste plaats dit individu, maar de wijze waarop
verschillende individuen met elkaar samenleven, vormt de kern van de
cursus.
METHODEN
Kwantitatieve onderzoeksmethoden
De cursus nodigt de student voorturend uit om de sociale werkelijkheid
empirisch te observeren en er de wetmatigheden van leren te begrijpen.
Dit veronderstelt een dagelijks onderhouden, actieve en systematische
belangstelling voor alle facetten van het dagelijkse leven. Verwondering en
wetenschappelijke nieuwsgierigheid staan centraal in de cursus.
22 | Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar
De cursus strekt zich uit over de twee semesters. Naarmate de tijd vordert,
verandert ook de balans in de cursus: bij de aanvang van de cursus ligt de
klemtoon op de zoektocht naar sociaal-wetenschappelijke bronnen en
methodologische inzichten; gaandeweg komt het uitwerken van een onderzoeksplan, tot in de verste consequenties, in het vizier. Theorie gaat over in
praktijk. Om een mooi afgebakend, relevant en haalbaar onderzoeksplan te
formuleren, moet de student blijk geven van zeer uiteenlopende methodologische inzichten, praktische vaardigheden, afwegingen van de maatschappelijke relevantie, zin voor precisie en het vermogen om helder te rapporteren
en communiceren. Het op elkaar afstemmen van deze kennis en vaardigheden met het oog op “het doen van wetenschappelijk onderzoek” in het ruime
veld van de sociale wetenschappen is het ultieme doel van de cursus.
Aan de cursus nemen studenten van alle richtingen van de faculteit (communicatiewetenschappen, politieke wetenschappen, sociologie, sociaal-economische wetenschappen, …) deel, zodat een breed spectrum van voorbeelden, toepassingen en onderzoeksthema’s de revue passeert en inspirerend
werkt voor iedereen.
Wat de werkvormen betreft, wisselen hoorcolleges en gastcolleges in de
grote groep en studentgecentreerde practica in kleine groepjes elkaar af. In
het tweede semester wordt alleen nog in kleine groepjes gewerkt, zodat de
individuele taak, d.i. het uitwerken van een onderzoeksplan, van nabij kan
worden begeleid en besproken met medestudenten. Het studiemateriaal
vormt een handig pakket: essentiële informatie over informatieverwerving en
-verwerking wordt op BlackBoard aangeboden en Brymans Social Research
Methods (Oxford University Press, 2008) wordt als handboek gebruikt.
Statistiek I
Vooreerst wordt de statistiek gesitueerd binnen het terrein van het sociaalwetenschappelijk onderzoek. Daarna wordt nader ingegaan op de twee
grote deelgebieden van de statistische analyse: descriptieve en verklarende
statistiek. De descriptieve statistiek begint met de analyse van een variabele. Vervolgens worden relaties gelegd tussen twee en meer variabelen.
Het gedeelte verklarende statistiek vangt aan met een introductie in de
kansrekening en de theoretische verdelingen. De cursus wordt afgesloten
met het maken van schattingen en het toetsen van hypothesen op basis van
steekproefgegevens.
Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar | 23
BACHELOR TWEEDE JAAR
RICHTINGSPECIFIEKE OPLEIDINGSONDERDELEN
Bestuurskunde
Het overheidsbestuur zijn de oren en ogen, handen en voeten van de democratie. In dit vak bestuderen we hoe het overheidsapparaat georganiseerd
is, welke rol het vervult in de maatschappij en hoe politiek en administratie
sturing geven aan de maatschappij. Er zijn drie grote delen in de cursus. Het
eerste deel is een verkenning van wat bestuur en bestuurskunde precies is.
Hier komen ondermeer de normatieve component van de bestuurskunde
(wat is goed bestuur) en het onderscheid tussen publieke en private organisaties aan bod. Het tweede deel bespreekt de evolutie van de overheid en de
bestuurskunde. Ten derde komen een aantal thema’s aan bod: bureaucratie,
beleidsvorming en beleidsuitvoering, institutionele fragmentatie, beleidsnetwerken en het overheidsmanagement.
24 | Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar
Comparative Politics
Deze cursus heeft als doel de studenten in te leiden in de vergelijkende
politicologie. Hierbij zal de nadruk liggen op concepten en niet in de eerste
plaats op landen. Aan de hand van de belangrijkste concepten in de vergelijkende politicologie worden liberale democratieën zowel in praktijk als
theorie besproken en geëvalueerd. Hierbij ligt de nadruk op de lidstaten van
de Europese Unie, zowel de ‘oude’ als de ‘nieuwe’, maar zullen ook andere
landen aan bod komen (m.n. Rusland en de Verenigde Staten).
Van de studenten wordt verwacht dat ze goed voorbereid naar college
komen. Dit betekent dat men naast de verplichte literatuur ook relevante
informatie via de media (een goede bron is The Economist) vergaart. Tijdens
colleges zullen bepaalde thema’s door de studenten worden bediscussieerd
(zie Discussieonderwerpen in de opzet).
Inleiding tot internationale betrekkingen
Het doel van het vak bestaat erin om basiskennis te verwerven van belangrijke feiten in en grondslagen van de internationale politiek; vertrouwd te
geraken met de belangrijkste benaderingswijzen, concepten en theorieën
van de internationale betrekkingen; inzicht krijgen in de belangen en machtsverhoudingen in de internationale politiek, alsook in de besluitvormingsmechanismen op vlak van buitenlands beleid.
De volgende onderwerpen komen aan bod: het nut en beperkingen van
theorieën in de internationale betrekkingen; evolutie van de internationale
samenleving (incl. staten-vorming en globalisering); drie grote theorieën
van internationale betrekkingen: Realisme, liberalisme, en constructivisme;
besluitvorming buitenlands beleid; integratie-theorieën en internationale
organisaties; internationale economische vraagstukken (handel, ontwikkelingsproblematiek, ...), en internationale veiligheid.
Leeronderzoek PW, I
Het leeronderzoek is een praktijkgericht vak waarin de studenten een
sociaal-wetenschappelijk onderzoek uitvoeren. De concrete onderzoeksopdracht varieert, maar de volledige onderzoekscyclus van theorieconstructie
tot rapportage wordt doorlopen.
Tijdens het eerste deel moeten de studenten in de meeste leeronderzoeken
volgende fasen doorlopen:
Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar | 25
Theoretisch inwerken in het inhoudsdomein en de probleemstelling van het
onderzoek. De studenten lezen daarbij de door hun begeleider opgegeven
literatuur. Soms geeft de begeleider ook zelf een toelichting bij het onderwerp of de probleemstelling. Instrumentconstructie. In overleg met de
begeleider ontwerpen de studenten de nodige instrumenten voor het onderzoek. Dit kan gaan van het opstellen van vragenlijsten tot het uitwerken van
vragen voor een gestructureerd interview.
Dataverzameling. De studenten verzamelen de data voor het onderzoek.
Daarbij doen zij in feite al het werk, zoals bijvoorbeeld het verzenden van
vragenlijsten, het uitvoeren van enquêtes via de telefoon of het afnemen van
interviews.
Seminarie politieke wetenschappen
De focus van het seminarie is dubbel. Enerzijds is het de bedoeling inzicht te
verwerven in de inhoudelijke thematiek van het seminarie. Anderzijds staat
het aanleren van een aantal academische vaardigheden centraal, vooral wat
het opstellen van een schriftelijke paper betreft. De thema’s van het seminarie variëren jaarlijks. Over het algemeen worden parallel drie seminaries
aangeboden met elk dezelfde opbouw maar een inhoudelijk verschillende
klemtoon. De thema’s worden aan het begin van het academiejaar bekend
gemaakt.
VERBREDENDE studiedomeinen
Algemene en sociale psychologie
Behandeld worden de voornaamste onderwerpen uit de algemene en uit de
sociale psychologie. Uit de algemene psychologie komen aan bod: de methoden en het ontstaan van de psychologie als wetenschap en als beroep, de
verschillende stromingen in de psychologie, perceptieprocessen, leerprocessen en motivatie.
Specifiek voor de sociale psychologie worden behandeld: sociale kennis,
sociale waarneming, zelfkennis, sociale beïnvloeding zoals conformisme en
gehoorzaamheid, psychologische groepsprocessen.
Doorheen de cursus is er ook aandacht voor de rol van cultuur, geslacht en
evolutie in het menselijk gedrag.
26 | Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar
Talen Engels en Frans
ENGELS
(1) Language skills: overzicht van specifieke vaardigheden i.v.m. mondeling
en schriftelijk taalgebruik in een academische context.
(2) Reading texts: lezen, verklaren en samenvatten van relevante teksten
i.v.m. het vakgebied (politieke en sociale wetenschappen, media).
(3) Newspaper articles: presenteren van een actueel onderwerp +
organiseren van een discussie.
FRANS
(1) Taalvaardigheidstraining (mondeling en schriftelijk) op basis van teksten
en oefenmateriaal.
(2) Mondelinge presentaties in groep, over een actueel thema i.v.m. het
vakgebied.
METHODEN
Kwalitatieve onderzoeksmethoden
Het doel van de cursus kwalitatieve onderzoekstechnieken is de studenten inzicht te geven in kwalitatieve onderzoeksmethoden. Daarbij wordt
gefocust op de onderzoekscyclus van het niet-kwantitatieve sociaal-wetenschappelijk onderzoek gaande van de voorbereiding, de dataverzameling, de
analyse tot de (schriftelijke en mondelinge) rapportering.
Hoewel de klemtoon in het vak ligt op kwalitatief onderzoek in het algemeen
wordt tevens dieper ingegaan op bijzondere varianten zoals het houden van
focusgroepen, de participerende observatie en de inhoudsanalyse.
Statistiek II
Het vak behelst een inleiding in de multivariate statistiek.
Na een inleiding in SPSS worden de volgende technieken behandeld:
Tabel analyse en Elaboratie, Regressieanalyse (Ordinary Least Squares),
Factoranalyse, Clusteranalyse, Logistische regressie.
Het vak wordt gegeven via hoorcolleges (theorie) en praktische oefeningen
op computer, waarbij gegevensbestanden van diverse empirische onderzoeken worden gebruikt (PSBH, Gezondheidsenquête, ISPO enquête). Het
examen is schriftelijk, met een theoretisch en een praktisch deel.
Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar | 27
KEUZEvakken
In het bachelorprogramma is er ruimte voor persoonlijke profilering. Studenten kiezen voor 18 studiepunten (6 sp in de bachelor tweede jaar en 12 sp in
de bachelor derde jaar) keuzevakken uit een ruim aanbod binnen en buiten
de faculteit. Een lijst met aanbevolen vakken wordt bij het begin van het
academiejaar bekend gemaakt.
28 | Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
BACHELOR DERDE JAAR
RICHTINGSPECIFIEKE OPLEIDINGSONDERDELEN
European integration
Deze cursus is een introductie op de Europese Unie. Alle basisaspecten van
het Europese integratieproces komen aan bod: geschiedenis van het integratieproces, Europese integratietheorieën, de belangrijkste actuele dossiers
(institutionele hervormingen, uitbreiding, buitenlands beleid, ...),
Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar | 29
instellingen en besluitvorming, België in de Europese Unie en de belangrijkste beleidsdomeinen: landbouw, structuurbeleid, interne markt, milieu,
sociaal beleid, buitenlands beleid, externe handel, de EMU, justitie en binnenlandse zaken. Daarnaast bevat dit vak de vaardigheidsmodules ‘Europa
online’ en ‘Argumenteren en debatteren’.
Issues in comparative politics
In dit opleidingsonderdeel wordt dieper ingegaan op enkele belangrijke
vraagstukken uit de vergelijkende politiek: ideologieën, partijprogramma’s
en verkiezingen.
Naast historische en sociaal-economische factoren spelen dikwijls ideologische motieven een doorslaggevende rol in het nemen van politieke beslissingen. Denk aan het verminderen van de belastingen of het voeren van
oorlog in Irak. Doorgaans worden deze standpunten uitvoerig toegelicht
en verantwoord in verkiezingsprogramma’s. Partijen trachten zich namelijk
op ideologisch vlak van elkaar te onderscheiden. Tijdens verkiezingen komt
het er voor die partijen op aan om, met het programma in de hand, zo veel
mogelijk kiezers te winnen.
Doorheen deze cursus worden deze aspecten uitvoerig belicht vanuit de
politiek-wetenschappelijke literatuur en geïllustreerd aan de hand van de
Amerikaanse politiek en de verkiezingen voor het Europees Parlement.
Leeronderzoek PW, II
Het leeronderzoek is een praktijkgericht vak waarin de studenten een sociologisch onderzoek uitvoeren. De concrete onderzoekopdracht varieert, maar
de volledige onderzoekscyclus van theorieconstructie tot rapportage wordt
doorlopen.
Tijdens het tweede deel moeten de studenten in de meeste leeronderzoeken
volgende fasen doorlopen:
Data-analyse: Dit kan zowel de kwantitatieve verwerking van survey-gegevens zijn als de verwerking van kwalitatief onderzoeksmateriaal (interviewtranscripts, observatieverslagen, beeldanalyse).
Rapport: De studenten schrijven in groep een rapport over de probleemstelling, het opzet, de uitvoering en de analyse van hun leeronderzoek. Tevens
trekken ze uit hun onderzoek de nodige conclusies. Indien het onderzoek
30 | Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
extern is aangebracht, staan de studenten soms ook in voor de bekendmaking
van de resultaten van het onderzoek (vb. op een persconferentie).
Leeronderzoek III
Het leeronderzoek is een praktijkgericht vak waarin de studenten een sociologisch onderzoek uitvoeren. De concrete onderzoeksopdracht varieert, maar
de volledige onderzoekscyclus van theorieconstructie tot rapportage wordt
doorlopen.
Tijdens het derde deel moeten de studenten hun onderzoeksrapport van deel
1 en 2 inleveren. Op een gezamenlijke bijeenkomst worden de resultaten van
het onderzoek aan de studentengroep van 2de en 3de bachelor voorgesteld.
Politiek en administratie
Om te begrijpen waarom overheidsadministraties doen wat ze doen, moet
je ook de rol van de politiek begrijpen. Het samenspel tussen politiek en
administratie is één van de centrale thema’s in de bestuurskunde. Wat is de
rolverdeling tussen politici en ambtenaren? Wat is de impact van politieke en
administratieve cultuur? Mogen politici de aanwerving van ambtenaren bepalen? Wat is de rol van politiek in het schijnbaar technische begrotingsproces? Hoe proberen drukkingsgroepen invloed te verwerven via de overheidsadministratie? Zijn administratieve hervormingen soms ook een politieke
strategie? Dit opleidingsonderdeel bouwt voort op de cursus bestuurskunde
van het tweede Bachelorjaar.
Politieke sociologie: klassiekers en trends
In dit vak staat het bestuderen van de politieke sociologie centraal. Dit gebeurt aan de hand van een studie van teksten van belangrijke (hedendaagse)
auteurs die de politieke sociologie heeft voortgebracht. We beginnen met
de grondvesten van de politieke sociologie. We buigen ons over de klassiekers en de grote thema’s van de politieke sociologie en bekijken van daaruit
recente tendensen in de politieke sociologie. Thema’s die aan bod komen zijn
systeem- en conflictbenaderingen in de politieke sociologie, benaderingen
van de staat, de verklaring van revoluties, politieke omwentelingen en verandering, het concept macht, de politieke elite, enz.
Sociale en politieke filosofie
De cursus bestaat uit 2 delen. Om de sociale filosofie als kritische, normatieve theorie van het goede samenleven te bepalen worden klassieke sociaal-
Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar | 31
filosofische themata als Verlichting, ideologie en utopie behandeld. Vanuit
een wezenlijk inzicht in de oorspronkelijke socialiteit van de mens, wordt
verder beargumenteerd dat de fundamentele sociale deugd, wederzijdse
erkenning, enkel in een politieke samenleving kan worden gerealiseerd.
Onderzocht worden dan de fundering (sociale contracttheorie), de norm
(rechtvaardigheid en mensenrechten) en de grens (geweld) van het politieke.
In het tweede deel van de cursus is de kwestie van de rechtvaardigheid
expliciet aan de orde. Hier wordt de hedendaagse discussie behandeld. De
volgende posities komen aan bod en worden met elkaar geconfronteerd:
utilitarisme, J. Rawls, libertarisme, neo-marxisme en communitarisme.
Vraagstukken uit de internationale politiek
Dit opleidingsonderdeel biedt een verdieping in uitgekozen vraagstukken uit
de internationale politiek, en wel aan de hand van een gedetailleerde lectuur
van wetenschappelijke artikels.
In het eerste deel behandelen we de vraag waarom democratieën geen
oorlog voeren met elkaar. Hoewel deze empirische vaststelling vrijwel onomstreden is, is de theoretische verklaring van dit fenomeen voorwerp van
een bijzonder rijke en veelzijdige wetenschappelijke discussie. Daarenboven
is het antwoord op de vraag van groot belang bij het uitstippelen van de
buitenlandse politiek in democratische staten. We lezen enkele belangrijke
bijdragen op dit gebied en trachten te evalueren wat we (kunnen) weten over
deze vraag.
In het tweede deel van de cursus gaan we in op de theorieën van internationale regimes. De vragen die hier aan bod komen zijn o.a.: Waarom werken
staten samen? Waarom bestaat er zoveel variatie in de institutionele vorm
van samenwerking? Wie verbindt verschillende ‘issues’ in internationale onderhandelingen? Hebben globale problemen ook globale oplossingen nodig?
We kijken naar toepassingen op het gebied van de internationale handel en
de milieu-politiek.
VERBREDEND studiedomein
Levensbeschouwing
Levensbeschouwelijke diversiteit is in de hedendaagse samenleving een
feit en dit weerspiegelt zich ook aan de universiteit. Om met deze diversiteit
om te gaan kiest de Universiteit Antwerpen voor actief pluralisme. Actief
32 | Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
pluralisme wil recht doen aan het belang van levensbeschouwelijke ideeën
en aan de plaats die ze in de openbare ruimte kunnen innemen. Levensbeschouwelijke ideeën blijven immers een belangrijke rol spelen in het morele
bewustzijn en in het dagelijks oordelen en handelen van mensen, organisaties en samenlevingen.
Actief pluralisme is zelf geen levensbeschouwing, maar een houding ten
aanzien van (de eigen en andere) levensbeschouwingen. Het insisteert op
een inhoudelijke dialoog binnen en tussen levensbeschouwingen en op een
concreet engagement dat levensbeschouwingen als fenomeen, als overtuiging én als praktijk, ernstig wil nemen.
Meer gedetailleerde informatie is beschikbaar via de website:
www.ua.ac.be/pietergillis of via www.ua.ac.be/levensbeschouwing-vakbeschrijving.
KEUZEvakken
In het bachelorprogramma is er ruimte voor persoonlijke profilering.
Studenten kiezen voor 18 studiepunten (6 sp in de tweede bachelor en 12 sp
in de derde bachelor) keuzevakken uit een ruim aanbod binnen en buiten de
faculteit. Een lijst met aanbevolen vakken wordt bij het begin van het
academiejaar bekend gemaakt.
Masters | 33
Masters
Wie het diploma Bachelor Politieke wetenschappen behaald heeft, kan automatisch doorstromen naar één van de twee masteropleidingen verzorgd door
het departement Politieke wetenschappen: Master Politieke Communicatie
en Master Vergelijkende en Europese Politiek. Daarnaast wordt tevens een
Master na Master Internationale Betrekkingen en Diplomatie aangeboden.
De Master Politieke Communicatie focust op de relatie tussen media en
politiek: je bestudeert de wederzijdse beïnvloeding tussen beide maatschappelijke actoren, de beeldvorming van politiek in de media en de implicaties
hiervan. Deze opleiding is uniek in Vlaanderen. De Master in de Vergelijkende
en Europese Politiek is opgebouwd rond twee disciplines van de politieke
wetenschappen: vergelijkende politiek en Europese Unie Studies. Deze
Master biedt een analyse van binnenlandse en Europese politieke processen
zoals beleidsvorming, besluitvorming en belangenverdediging. De opleiding
kijkt daarnaast ook achter de schermen en besteedt aandacht aan onderhandelen, debatteren en rapporteren over politieke problemen binnen landen en
binnen de Europese Unie. Centraal staan basisvakken over politieke instellingen en Europese integratie, aangevuld met de mogelijkheid om zich verder
te verdiepen in één van beide aspecten Als je kiest voor de Master na Master
Internationale Betrekkingen en Diplomatie, specialiseer je je in beleidsvorming op internationaal niveau en krijg je een gespecialiseerde opleiding in de
betrekkingen tussen de staten enerzijds en de Europese integratie anderzijds.
Het diploma Bachelor Politieke wetenschappen geeft verder toegang tot alle
initiële Masters die door de faculteit aangeboden worden.
Meer informatie vind je in de brochures van de respectievelijke
masteropleidingen of op de website www.ua.ac.be/studiekiezer.
34 | Onderwijs en examens
Onderwijs
Voor de meeste vakken worden hoorcolleges georganiseerd. Je volgt in groep
een uiteenzetting van de docent, al dan niet ondersteund door audio-visueel
materiaal. Voor bepaalde vakken zijn er ook werkcolleges, waar de leerstof
uit de hoorcolleges in kleinere groepen wordt uitgediept en ingeoefend.
Als universiteitsstudent leer je zelfstandig, kritisch en probleemoplossend
denken. Je bepaalt zelf je studietempo en bereidt tussentijdse evaluatiemomenten voor. Zo krijg je de nodige bagage en ontwikkel je de nodige
creativiteit om een grote diversiteit aan problemen te behandelen. Dit heeft
tot gevolg dat het bedrijfsleven voor de invulling van hogere functies de
voorkeur geeft aan universitairen.
De digitale leeromgeving Blackboard speelt in deze context een grote rol.
Opdrachten worden via dit medium doorgegeven en interactief verwerkt en
je kan docenten om feedback vragen.
Het contact met professoren en assistenten is niet altijd even intens als met
je leerkrachten in het secundair onderwijs, maar je wordt allerminst aan je lot
overgelaten. Wanneer je zelf het initiatief neemt om hulp te zoeken, zijn deze
mensen zeker bereid een antwoord of oplossing te formuleren voor je vragen
of problemen. Het uitgebreide gamma aan begeleidingsmogelijkheden wordt
verderop in deze brochure besproken.
Studiepunten
De studieomvang van elke opleiding wordt uitgedrukt in studiepunten. Een
voltijds academiejaar telt 60 studiepunten. Deze norm werd overgenomen
van het Europees ECTS-project (European Community Course Credit Transfer System). Deze studiepunten zijn een relatieve maatstaf voor de studieomvang van de opleidingsonderdelen in het jaarprogramma.
De volledige bacheloropleiding Politieke wetenschappen omvat 180 studiepunten, de masteropleiding 60 studiepunten. Elk studiepunt komt overeen
met een studietijd van 25 tot 30 uren. Hierin zijn zowel het bijwonen van de
colleges of practica, de voorbereidingstijd en het studeren voor de examens
vervat. De studietijd van een voltijds academiejaar varieert van 1500 tot 1800
uren studie. Het aantal studiepunten van een opleidingsonderdeel zegt dus
veel meer over hoeveel tijd je er uiteindelijk aan zal besteden, dan enkel het
aantal uren dat je les hebt. De normen zijn overal in Vlaanderen en in Europa
gelijkaardig, dus gemakkelijk vergelijkbaar.
Onderwijs en examens | 35
Semestersysteem - Examens
Het academiejaar wordt verdeeld in twee semesters, met een examenperiode
na elk semester. In januari leg je examens af voor ongeveer de helft van het
jaarprogramma, in juni voor de overige vakken van de eerste zittijd. Voor wie
niet geslaagd is na de eerste zittijd, wordt in september de tweede zittijd
ingericht.
Door de flexibilisering in het hoger onderwijs bestaan er geen “studiejaren”
meer. Wel worden nog modeltrajecten vastgesteld. Als je voor een voltijds
modeltraject kiest, rond je een bacheloropleiding (180 sp) af in drie jaar tijd:
60 studiepunten per jaar. Wanneer je geslaagd bent voor een opleidingsonderdeel en dus minstens 10 op 20 behaalt, verwerf je een creditbewijs dat
overeenkomt met het aantal studiepunten van dit opleidingsonderdeel.
Zelfs indien je niet alle creditbewijzen voor je studieprogramma behaalt, mag
je verder met je studie. De faculteit moet dan je programma - een geïndividualiseerd traject of GT - goedkeuren. Omdat de studieprogramma’s volgens
een logische volgorde werden ingebouwd, zijn er voorwaarden vastgelegd
om welbepaalde vakken al te mogen volgen. Dit noemt men volgtijdelijkheid.
Je slaagt voor een opleiding als je creditbewijzen haalt voor alle opleidingsonderdelen van de opleiding.
In 2006 verhuisde de volledige faculteit PSW naar
een nagelnieuw gebouw in de Sint-Jacobstraat in het
centrum van Antwerpen.
36 | Onderwijs en examens
Dankzij de nieuwe bachelor- en masterstructuur en het flexibiliseringssysteem heb je als student meer keuzemogelijkheden gekregen om je studieprogramma in te vullen. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders
over de samenstelling van je programma en over de aangeboden keuzemogelijkheden.
Het is echter belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject
en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit
Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en –begeleiding
opgezet; de faculteit zal je studieprestaties volgen en kan je bindende
voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten van het
goedgekeurde studieprogramma van het academiejaar hebt behaald!
Het onderwijs- en examenreglement kan je terugvinden op
www.ua.ac.be/OER.
Tijdens de examens kan je met problemen (examenregeling, uitstel van
examen, onderbreking of definitief stopzetten van examens, conflict met de
docent) terecht bij de ombudspersoon. De ombudspersoon zorgt ervoor dat
het examenreglement correct wordt opgevolgd en bemiddelt tussen studenten en docenten. De ombuds is ook aanwezig bij de deliberatie en kan - op
basis van verzachtende omstandigheden zoals ziekte of ongeval - je ‘zaak’
bepleiten. Je kan steeds de gegevens van jouw ombudspersoon terugvinden
op www.ua.ac.be, onder de rubriek ‘huidig student’, ombudspersoon.
Internationaal
De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma’s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep
studenten één semester aan een buitenlandse universiteit.
In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen
samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en
Centraal Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa.
Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd
uitwisselingsprogramma’s uitgewerkt. In het kader van Internationale
Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in
een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de
Universiteit Antwerpen.
Onderwijs en examens | 37
38 | Studiebegeleiding
Overgang naar universitair onderwijs
Aan de universiteit studeren is een verrijkende ervaring: je komt terecht in
een nieuwe leef- en leeromgeving, met nieuwe mensen, nieuwe cursussen,
nieuwe collegeroosters. Toch is deze overgang niet voor iedereen alleen
maar fijn en boeiend. Je wordt geconfronteerd met stapels leerstof, en met
een examensysteem waar je nog geen ervaring mee hebt. Plots wordt van je
verwacht dat je zelf de verantwoordelijkheid opneemt voor je studie, dat je je
studie kan plannen, dat je weet hoe je elk afzonderlijk vak aanpakt, enz.
Omdat dit alles niet zo evident is, wil de Universiteit Antwerpen je graag
helpen om je eerste jaar zo vlot mogelijk te laten verlopen. We geven een
overzicht van de begeleidingsvormen waar je gebruik van kan maken.
Algemene studie- en studentenbegeleiding
Tijdens het academiejaar kan je terecht bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding, zowel met studie- als met persoonlijke problemen. Zowel
groepsactiviteiten als individuele begeleiding zijn volledig gratis. Afspraken
met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het Studenten Informatie Punt (STIP).
Studiekeuze
De dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding geeft je advies over je
studiekeuze, eventueel heroriëntatie en helpt je bij alle keuzemomenten van
het begin van je studieloopbaan tot bij het afstuderen. De dienst werkt ook
mee aan het Trampolineproject dat heroriëntatie beoogt wanneer blijkt dat
de gekozen richting voor jou minder geschikt zou zijn.
Algemene studiebegeleiding: studievaardigheden en studieplanning
Studentenbegeleiders organiseren trainingen en begeleidingen over studievaardigheden: studiemethode, studieplanning voor eerstejaarsstudenten.
Na de examens van het eerste semester worden remediërende trainingen
aangeboden (bv. uitstelgedrag aanpakken en examenstress onder controle
krijgen). Je kan er ook terecht voor individuele begeleiding.
Psychosociale begeleiding
Ook wanneer je last hebt om je te concentreren, twijfelt aan je studiekeuze,
kampt met examenangst of persoonlijke problemen zoals het afspringen
van een relatie, ernstige ziekte in je onmiddellijke omgeving ... kan je een
afspraak maken met een studentenbegeleider.
Studiebegeleiding | 39
Indien nodig wordt een individuele begeleiding opgestart, of word je doorverwezen naar gepaste trainingen in kleine groepjes. Dit gebeurt steeds op
vrijwillige basis.
Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt in
het begin van elk semester bekend gemaakt in alle mogelijke publicaties voor
studenten. Je vindt ook heel wat informatie op www.ua.ac.be/adstud of
www.ua.ac.be/studentenportaal.
Begeleiding van studenten met specifieke noden:
aanvragen bijzondere faciliteiten
Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte,
leerstoornis zoals dyslexie, ADHD, psychische problemen ...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via
de dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten
voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het onderwijs- en
examenreglement van de Universiteit Antwerpen.
Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intakegesprek
met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van de nodige
attestering zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen aan de rector.
Vervolgens kunnen bepaalde faciliteiten toegekend worden.
Vakspecifieke begeleiding tijdens het academiejaar
Met vragen over of problemen met één van je cursussen kan je steeds terecht
bij de prof die deze cursus doceert of bij zijn of haar assistent. Gewoon even
langslopen of een e-mail schrijven: je zal merken dat je snel geholpen wordt.
Voor bepaalde vakken worden extra groepssessies georganiseerd, om de
besproken theorie uit hoorcolleges toe te lichten en in oefeningen toe te
passen. Bij deze sessies is vooral de wisselwerking tussen studenten en
begeleider belangrijk: je kan hulp vragen waar je vastloopt, je begeleider
houdt rekening met de gekende knelpunten van de cursus, en je krijgt nuttige
tips voor de studie van de leerstof.
De masteropleiding biedt je de mogelijkheid je in de praktijk voor te bereiden
op een werksector naar keuze.
40 | Je kansen op de arbeidsmarkt na Politieke wetenschappen
Je potentieel arbeidsdomein is heel breed.
Je potentieel arbeidsterrein als afgestudeerde Politieke wetenschappen is
zeer breed, evenals de waaier van functies waarin je tewerkgesteld kan
worden. Vroeger vormde de overheid het meest voor de handliggende
werkterrein voor afgestudeerden uit de faculteit Politieke en Sociale
Wetenschappen. Tegenwoordig is de tewerkstelling echter evenredig
verdeeld over de privé- en de openbare sector.
Aan deze opleiding is geen duidelijk uitgetekend beroepsbeeld verbonden
zoals dit wel het geval is met sommige andere studierichtingen. Daardoor
kan en moet je als student tijdens je studies zelf accenten leggen.
Uit een recente enquête bij Universiteit Antwerpen-afgestudeerden blijkt dat
ongeveer 1/4de van de afgestudeerden tewerkgesteld is in de openbare of de
door de overheid gefinancierde sector. Meer dan de helft werkt in de privésector. Deze sector omvat zowel de industriële sector als de dienstensector
(handel, bank- en verzekeringswezen).
Als Master in de Politieke wetenschappen kan je als ambtenaar tewerkgesteld worden in plaatselijke administraties, gemeenten, provincies, intercommunales, bij de Vlaamse en federale overheid, in internationale organisaties en in de diplomatie. De federale overheidsdiensten werven aan op
basis van vergelijkende examens. Deze worden georganiseerd door Selor.
Prognoses qua tewerkstelling zijn moeilijk te maken. Wel kan in het
algemeen gesteld worden dat het enkele jaren duurt vooraleer studenten de
aangepaste betrekking gevonden hebben, wat ook voor andere studierichtingen het geval is. Omdat je meestal omwille van het academisch vormingsniveau aangeworven wordt, treed je in concurrentie met afgestudeerden uit
andere menswetenschappen (rechten, economie, psychologie,
communicatiewetenschappen, enz.).
Afgestudeerden in de Politieke wetenschappen komen in aanmerking voor
alle functies waarvoor een universitair niveau vereist wordt: administratieve
en beheersfuncties zoals personeelsdiensten, secretariaatsfuncties, publicrelations, marketingbureaus enz. Hun talenkennis speelt hierbij uiteraard
een belangrijke rol. Ook een loopbaan in de media, de culturele sector en
communicatieve functies in ruime zin behoren tot de mogelijkheden. Andere
afgestudeerden Politieke en Sociale Wetenschappen werken als zelfstandige
of oefenen een functie uit in het middenkader.
Voortstuderen na Politieke wetenschappen | 41
Uit enquêtes blijkt eveneens dat de overige afgestudeerden tewerkgesteld
zijn in het onderwijs in de ruime zin. 15% is tewerkgesteld in het secundair
onderwijs, het hoger onderwijs, aan de universiteit of in het wetenschappelijk onderzoek.
Specifieke lerarenopleiding: www.ua.ac.be/IOIW
Je kan de lerarenopleiding volgen na je masteropleiding. De opleiding
beperkt zich niet tot de vorming van studenten die willen gaan lesgeven. De
voortdurende veranderingen in het sociale en economische leven hebben het
fenomeen van de buitenschoolse vorming en opleiding – onder meer in de
bedrijven zelf – in belang doen toenemen. Daarom wil de specifieke lerarenopleiding niet alleen in een vorming van toekomstige leraars voorzien, maar
ook een algemene ‘vorming voor vormers’ aanbieden.
Master na masteropleidingen
Op de webstek van de Universiteit Antwerpen kan je steeds een actueel
overzicht vinden op www.ua.ac.be/studiekiezer.
42 | Hoe bereik je makkelijk de campussen?
Wegbeschrijving
Op www.ua.ac.be/route kan je de wegbeschrijving naar de verschillende
campussen terugvinden.
Met de fiets
De campussen zijn gemakkelijk te bereiken met de fiets! Meer en meer studenten kiezen voor dit transportmiddel. Je kan je op deze manier immers snel
verplaatsen. Op elke campus staan verschillende fietsparkings ter beschikking van de studenten.
Met de bus of de tram
De Lijn info: 070 220 200
Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, verloren voorwerpen
en algemene inlichtingen: op weekdagen van 7u tot 19u, za-, zo- en feestdagen van 10u tot 18u.
Je kan ook terecht in één van de Lijnwinkels om dienstregelingsboekje te
kopen. Die bieden een overzicht van alle bus- en/of tramlijnen in een streek.
Op veel bussen en trams vind je een folder met de dienstregeling van de lijn
waarop je rijdt. Natuurlijk kan je ook steeds één van de chauffeurs
aanspreken of surfen naar de website: www.delijn.be.
De website van De Lijn beschikt ook over een routeplanner die voor jou de
reis van deur tot deur met bus, tram en/of trein uitstippelt.
Dienst Abonnementen van De Lijn Antwerpen
Grotehondstraat 58, 2018 Antwerpen, tel. +32 (0)3 218 14 11
op weekdagen van 8u30 tot 16u
e-mail: [email protected]
Met de trein
Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, vertrek- en aankomst‑
tijden kan je terecht op de website van de NMBS, www.b-rail.be.
Met de auto
Alle campussen beschikken over ruime parkings, behalve de Stadscampus.
Wens je toch in de buurt van de Stadscampus te parkeren, volg dan best de
blauwe parkeerroute “Meir Universiteit”. Parkeren in Antwerpen is echter
niet gratis! Meer info kan je terugvinden op www.parkereninantwerpen.be
Plattegrond van de campussen | 43
Hoofdadres Stadscampus
Prinsstraat 13 - 2000 Antwerpen
44 | Plattegrond van de campussen
Hoofdadres campus Groenenborger
Groenenborgerlaan 171 - 2020 Antwerpen
Plattegrond van de campussen | 45
Hoofdadres campus Middelheim
Middelheimlaan 1 - 2020 Antwerpen
46 | Plattegrond van de campussen
Hoofdadres campus Drie Eiken
Universiteitsplein 1 - 2610 Antwerpen (Wilrijk)
Bijkomende informatie | 47
Provinciale informatiedagen
De studiebegeleiders en medewerkers van de Universiteit Antwerpen nemen
jaarlijks deel aan de netoverschrijdende studie-infobeurzen (Sidin’s). Deze
worden per provincie georganiseerd op initiatief van het Ministerie van Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap en de Centra voor Leerlingenbegeleiding.
Informatiedagen aan onze instelling
Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen informatiedagen voor leerlingen van het secundair onderwijs. Deze hebben meestal plaats in de lente.
Naast een algemene en een specifiek studiegerichte infosessie kan je aan de
infostands de cursussen inkijken en een aantal brochures verkrijgen. Je krijgt
de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot een persoonlijk gesprek.
Vooraf inschrijven is niet nodig. De data vind je op onze website onder:
www.ua.ac.be/infodagen, in onze brochures en in de kranten.
Brochures over andere opleidingen
Andere publicaties in deze reeks (alfabetisch gerangschikt):
Biochemie en biotechnologie, Bio-ingenieurswetenschappen, Biologie,
Biomedische wetenschappen, Chemie, Communicatiewetenschappen,
Diergeneeskunde, Farmaceutische wetenschappen, Fysica, Geneeskunde,
Geschiedenis, Handelsingenieur, Handelsingenieur in de beleidsinformatica,
Informatica, Rechten, Sociaal-economische wetenschappen, Sociologie,
Taal- en letterkunde, TEW: bedrijfskunde, TEW: economisch beleid,
Wijsbegeerte, Wiskunde.
Wil je meer informatie dan kan je een brochure van één van deze opleidingen
aanvragen bij het Studenten Informatie Punt (STIP) of via www.ua.ac.be/
brochures.
Internet
Surf gerust eens naar de volgende website van de Universiteit Antwerpen:
www.ua.ac.be. Je vindt er uitgebreide informatie over alles wat je als student
moet weten: studieaanbod, internationale programma’s, studiebegeleiding,
voorbereidende cursussen, sociale voorzieningen, studentenleven, bibliotheken, examenreglement, enz.
48 | Bijkomende informatie
Departement Studentgerichte Diensten
Studenten Informatie Punt (STIP)
Agoragebouw, 1ste verdieping
Grote Kauwenberg 2
2000 Antwerpen
Tel.: + 32 (0)3 220 48 72
[email protected]
Faculteit Politieke en Sociale
Wetenschappen
Onderwijsadministratie
Sint-Jacobstraat 2
2000 Antwerpen
Tel.: + 32 (0)3 275 52 71
[email protected]
www.ua.ac.be/studiekiezer
www.ua.ac.be/psw