Naar een gemeente die mantelzorgers vindt

Informele zorg
Mantelzorgers vinden
Naar een gemeente die mantelzorgers vindt
Als de gemeente alle mantelzorgers bereikt, kan zij vroegtijdig zorgen voor goede ondersteuning op maat. Dat helpt
mantelzorgers om op hun eigen wijze voor hun naaste te
zorgen, zonder overbelast te raken. Ook voor de waardering
is het belangrijk dat de gemeente mantelzorgers weet te
vinden. Gemeenten zijn per 1 januari 2015 wettelijk verplicht
mantelzorgers te waarderen. Mantelzorgers vinden deze
waardering ook belangrijk (NMP april 2013).
Mantelzorgers vinden kan door verbinding te zoeken met
alle samenwerkingspartners op het gebied van wonen, zorg,
maatschappelijke ondersteuning, welzijn en jeugdwerk,
werk en dagbesteding. Hierin is nog een lange weg te gaan.
Zo krijgen professionele zorgverleners maar heel geleidelijk
meer oog voor mantelzorgers en zorgvrijwilligers. De overheid
stimuleert mensen om meer hulp uit hun eigen netwerk
te vragen. Gemeenten hebben een regierol in dit proces en
moeten zich daarbij op het hele netwerk richten.
Waar lopen mantelzorgers tegenaan?
De term ‘mantelzorg’ krijgt steeds meer bekendheid. Toch herkennen
veel mantelzorgers zichzelf hierin niet. Hierdoor krijgen zij niet de
relevante informatie en ondersteuning die zij nodig hebben om de
zorg vol te houden. Mantelzorgers kaarten vaak zelf niet aan dat
de mantelzorg hen zwaar valt. Dat komt mogelijk doordat ze niet
weten wat er aan ondersteuning mogelijk is, of omdat ze de weg
naar de juiste instanties niet weten te vinden. Ze zijn zich wellicht
ook niet bewust dat ze overbelast zijn. Daarom is het uit preventief
oogpunt belangrijk om mantelzorgers tijdig te vinden (SCP-rapport
Hulp geboden, 2014).
Mantelzorgers komen tijdens het zorgen voor hun naaste wel in
contact met professionals in zorg en welzijn en bij de gemeente.
Ze vinden het een gemis dat deze professionals vaak niet vragen
hoe het met henzelf in hun rol als mantelzorger gaat. Slechts
weinig mantelzorgers zijn tevreden over de aandacht van de
Wmo-consulent voor de positie van de mantelzorger (NMP,
oktober 2014).
Hoe richt de gemeente haar beleid beter in?
Advies aan de gemeente:
✓ S preek mantelzorgers in hun eigen rol en positie aan als
✓M
aak met zorginstellingen en huisartsen binnen de
ze ondersteuning voor een zorgvrager aanvragen bij het
Wmo-loket. Geef hen informatie over de mogelijkheden
van ondersteuning.
✓K
eukentafelgesprek: laat de mantelzorger op voorhand
weten dat het wenselijk is dat hij/zij bij het gesprek
aanwezig is. Spreek mantelzorgers aan op hun beweegredenen en hun ervaring. Zorg dat medewerkers die de keukentafelgesprekken voeren zich bewust zijn dat naast vrijwel
elke zorgvrager een mantelzorger staat. En zorg dat zij de
sociale kaart specifiek voor mantelzorgers kennen.
✓V
erwijs op de gemeentelijke website naar informatie voor
mantelzorgers.
✓H
oud rekening met de onderlinge verschillen tussen
mantelzorgers: werkende mantelzorgers, mensen die
zorgen voor een naaste met een verstandelijke of psychiatrische beperking, jonge mantelzorgers, allochtonen.
Bedenk ook dat sommigen de mantelzorgtaken alleen
uitvoeren en anderen samen met professionals, met
vrijwilligers en/of anderen uit hun sociale netwerk.
✓ L eg in inkoopafspraken met de aanbieders van Wmo-voorzieningen vast hoe zij mantelzorgers gaan vinden en op
wat voor manier zij aandacht geven aan specifieke groepen
mantelzorgers. Spreek ook af hoe gegevens van mantelzorgers in het kader van de ondersteuning en waardering van
mantelzorgers aan de gemeente worden verstrekt.
gemeente afspraken over hoe zorgprofessionals zich
inzetten om mantelzorgers te vinden en te ondersteunen.
Bijvoorbeeld in een mantelzorgakkoord of –overeenkomst.
✓G
eef tijdens preventieve huisbezoeken bij senioren ook
voorlichting aan mantelzorgers.
✓M
aak mantelzorgers bewust van hun situatie via de
media. Geef ze uitleg over mantelzorg en stimuleer dat zij
zich herkennen en aangesproken voelen als mantelzorger.
Doe dat bijvoorbeeld via huis-aan-huisbrieven of lokale
huis-aan-huisbladen. Stel kortingen of een attentie in het
vooruitzicht. (Denk bijvoorbeeld aan de THKX-mantelzorgplatform). Met vergelijkbare acties werd één op de tien
mantelzorgers bereikt.
✓G
eef jaarlijks aandacht aan de Dag van de Mantelzorg
op 10 november.
✓ S preek af met organisaties voor mantelzorgondersteuning
en de lokale of regionale belangenorganisatie voor
mantelzorg hoe zij mantelzorgers gaan vinden. Voorzie
hen hiervoor ook van voldoende financiële middelen.
Bezoek bijeenkomsten van mantelzorgers of lotgenotengroepen.
✓O
ndersteun mantelzorgers bij hun werk als belangenbehartiger in een belangengroep of in een Wmo-raad.
Zo bereikt u een interessante groep die u kunt raadplegen
over het mantelzorgbeleid in uw gemeente.
Mezzo
Postbus 179
3980 CD Bunnik
T 030 659 22 22
[email protected]
www.mezzo.nl
Partijen die een rol spelen bij het vinden van mantelzorgers
De gemeente kan mantelzorgers vinden als zij een Wmo-aanvraag
indienen en bij het keukentafelgesprek. Ook de sociale wijkteams
waarin gemeenten, Wmo-aanbieders en zorgprofessionals
samenwerken, kunnen mantelzorgers vinden.
De gemeente is regisseur en financier van de maatschappelijke
ondersteuning en is wettelijk verplicht om toezicht te houden op
de kwaliteit van de Wmo-voorzieningen. In deze rol kan zij met
Wmo-aanbieders afspraken maken over manieren om
mantelzorgers beter te vinden.
Belangrijk is verder samenwerking van de gemeente met alle
zorg- en welzijnsorganisaties waar zorgvragers komen: daar
komen ook hun mantelzorgers. Denk aan de eerstelijnszorg:
huisartsen, schoolartsen, fysiotherapeuten, apotheken, ggzorganisaties, zorginstellingen voor ouderen, (zorg)organisaties
voor mensen met een verstandelijke beperking of psychische
beperking, ziekenhuizen, revalidatiecentra, thuiszorg en
welzijnsinstellingen.
Ook door samenwerking met scholen (basis-, voortgezet en
speciaal onderwijs), centra voor jeugd en gezin, maatschappelijke
organisaties en verenigingen, wijkagenten, jongerenwerkers en
kerken kunnen mantelzorgers in beeld worden gebracht.
Mantelzorgers zijn uiteraard ook te vinden via belangenbehartigers
van mantelzorgers en organisaties voor informele zorg.
Extra aandacht
Sommige groepen mantelzorgers worden beduidend minder
bereikt dan de rest. Extra aandacht voor deze groepen is wenselijk.
•Mantelzorgers met een niet-westerse achtergrond zijn vaker
zwaar- of overbelast dan autochtone mantelzorgers. Tegelijk
maken zij minder gebruik van ondersteuning, ook als zij wel
bekend zijn met de mogelijkheden.
•Jonge mantelzorgers hebben vaak verborgen zorgen: de
kinderen en jongeren laten hun eigen zorgen en klachten niet
duidelijk merken. Vaak omdat ze hun ouders met niet nog
meer problemen willen opzadelen. Ze vragen geen hulp en/of
weten niet waar ze terecht kunnen.
Cijfers
Onderstaande cijfers gaan over de bevolking van 18 jaar
en ouder. (Bron: SCP, Mantelzorg, een overzicht van de
steun van en aan mantelzorgers in 2007)
•3,5 miljoen mensen geven mantelzorg
(27% van de bevolking)
•2,6 miljoen geven langdurig of intensief mantelzorg
(20% van de bevolking)
•1,1 miljoen geven langdurig en intensief mantelzorg
(9% van de bevolking)
•450.000 mantelzorgers zijn zwaar- of overbelast
(3,5% van de bevolking )
•420.000 vrijwilligers zijn actief in de zorg
Van de jongeren groeit circa een kwart op in een gezin met
een ouder of broer/zus die chronisch ziek of gehandicapt is of
psychiatrische problemen heeft.
Mantelzorg vloeit rechtstreeks voort uit de relatie en is
ongeorganiseerd. Mantelzorg overkomt je, je rolt er in. Door
intensieve mantelzorg loop je gevaar voor psychische en/of
lichamelijke overbelasting.
Vrijwilligers verrichten werkzaamheden in enig georganiseerd
verband, onverplicht en onbetaald ten behoeve van anderen.
Voor vrijwilligerswerk kies je bewust. Vrijwilligerswerk wordt
als ontspanning ervaren.
Meer informatie: www.mezzo.nl
• Advieskaart Mantelzorg en het keukentafelgesprek
• Advieskaart Mantelzorg en overbelasting
• Advieskaart Mantelzorg en erkenning en waardering
• Mezzo Model: samenwerken voor informele zorg
• Informatie over allochtone mantelzorgers
• Informatie over jonge mantelzorgers
De regioadviseur van Mezzo kan u adviseren over het vinden en
bereiken van mantelzorgers in uw gemeente.
Wat doet Mezzo?
Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en
vrijwilligerszorg, behartigt de belangen van mantelzorgers
en de vrijwilligerszorg in Nederland. Daarnaast geeft Mezzo
voorlichting, informatie en advies. Leden zijn mantelzorgers,
lokale en regionale belangenbehartigers mantelzorg en
lokale en regionale organisaties die mantelzorgers
ondersteunen en vrijwilligers inzetten. Ook adviseert Mezzo
gemeenten over het bereiken, ondersteunen en waarderen
van hun mantelzorgers.
X00 0000 XXX
Mantelzorgers vinden is onderdeel van de reeks Informele Zorg, een reeks advieskaarten
over diverse thema’s die Mezzo heeft ontwikkeld voor belangenbehartigers. Andere delen
zijn verkrijgbaar via de webwinkel van Mezzo (zoekterm: advieskaart).