Presentatie over ziekteleer en vaccinaties bij varkens

Avondprogramma
Ziektenleer en vaccinaties bij varkens
1. Introductie DGZ
• Inleiding:
2. Kwaliteit van drinkwater
• Bacterie versus virus
3. Vaccinatieschema’s
• Immuniteit en vaccinaties
• Entschema
• Virussen
• Bacteriën
1
Bacterie versus virus
Bacterie versus virus
1.Celmembraan
Capside =
2.Celwand:
eiwitmantel
Dikke: gram+
Erfelijk materiaal
Dunne: gramGeen: Mycoplasmata
Erfelijk materiaal
enveloppe
3.Slijmlaag
3
4
1
Bacterie versus virus
Ziektenleer en vaccinaties bij varkens
• Bacterie kan op zichzelf delen
• Introductie DGZ
=>Voldoende middelen ter beschikking
• Inleiding:
• Virus heeft een gastheercel nodig om te delen
• Bacterie versus virus
=>Heeft geen middelen tot deling
• Immuniteit en vaccinaties
=> “lenen” van de gastheer
• Entschema
• Virussen
• Bacteriën
5
Immuniteit
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
• Opbouw van immuniteit in het dier
antistoffen
‐ Contact van het dier met een lichaamsvreemd element
= antigen
Productie van antistoffen
‐ Afweersysteem onderneemt actie
• Aanmaak van (weinig) antistoffen
• Aanmaak van ‘memory’ cellen
‐ Nieuw contact met zelfde antigen: productie van veel
antistoffen! = boost reactie
tijd
7
Contact met antigen
2
Immuniteit
Maternale immuniteit
• Aanmaak van antistoffen ter hoogte van het
lymfoïde weefsel (lymfeknopen maar ook
slijmvliezen)
• Biggen geboren ‘zonder’ afweer
• Darm-barrière staat eerste 24 open
Biestopname is heel belangrijk (minstens 150ml)
• Antistoffen ter hoogte van de slijmvliezen (IgA,
plaatselijke bescherming)
Overdracht van antistoffen van zeug naar big:
algemene immuniteit
• Antistoffen in het bloed (IgG, algemene
bescherming)
Bepaald te overlevingskansen van de big!!!
• Overdracht van antistoffen via de melk
‐ Deze worden onder andere naar de melkklieren
getransporteerd:
Voornamelijk locale immuniteit
• In het colostrum: belang van een goede biestopname!
Vnl van belang bij darminfecties (diarree)
• Uitscheiding in de melk (minder)
= maternale immuniteit
9
Maternale = passieve immuniteit
10
Vaccinatie
• Doel vaccinatie:
‐ Bescherming van het dier zelf
• Tegen klinische symptomen
• Om vermenigvuldiging van veldstam in het dier te
vermijden
Maternale antistoffen
• Infectiedruk onder controle te houden
• Eerste stap in eradicatie
Eigen
antistoffen
Dag1
Week 8/12
‐ Bescherming van de nakomelingen
• Overdracht in de baarmoeder verhinderen
• Minder kiemoverdracht naar de biggen
• Meer antistoffen in colostrum en melk (maternale
immuniteit )
12
3
Maternale immuniteit
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
antistoffen
Productie van antistoffen
Maternale antistoffen
Eigen
antistoffen
Dag1
tijd
vaccinatie
Week 8/12
Niet aanslaan vaccinatie
Vaccinatie
Maternale immuniteit
Aanslaan ziekte!!!
Levend verzwakte vaccins
Dode /geïnactiveerde vaccins
+
-
Vermenigvuldigen niet meer
-
Antistoffen enkel thv het bloed
-
Hogere dosis antigen nodig
-
Adjuvans noodzakelijk
-
Duurder
+
Geen terugkeer naar virulentie mogelijk
Uitscheiding mogelijk
+
Geen uitscheiding mogelijk
Meer kans op falen (door aanwezige
+
Niet fragiel, langer houdbaar
antistoffen)
+
Minder vaccineren?
(Vergelijkbaar met ‘natuurlijke infectie’)
Voor vaccinatie
+
Maternale antistoffen
+
+
+
Eigen
antistoffen
-
Dag1
Week 8/12
Niet aanslaan vaccinatie
Vermenigvuldiging in gastheer
Aanslaan vaccin
Antistoffen thv bloed en slijmvliezen
Lagere dosis antigen nodig
Geen adjuvans nodig
Goedkoper
Terugkeer naar virulentie mogelijk
-
Fragiel en kort houdbaar
-
Meermaals vaccineren?
4
Vaccinatie
Antibiotica
• Algemene raadgevingen:
• Producten aangemaakt door schimmels
‐ Dieren moeten gezond zijn!
• Chemisch gemaakt (chemotherapeutica)
‐ Propere spuiten en scherpe naalden
• Onderdrukken de groei = bacteriostatisch
‐ Ieder vaccin aparte spuit
• Doden de bacterie = bactericied
 Verschillende soorten adjuvantia (hulpstoffen)
• Hoe:
 Niet mengen van vaccins!
‐ Inwerken op celmembraan
‐ Lengte van de naalden!
• 2 cm bij 20kg
‐ Remming van DNA productie
• 3 cm bij 50 kg
‐ Remmen van eiwitproductie
• 4 cm bij 100 kg en meer
‐ Entstoffen koel bewaren
 Geen invloed op virussen
‐ Levende entstoffen in suspensie onmiddellijk gebruiken
17
Ziektenleer en vaccinaties bij varkens
• Introductie DGZ
• Inleiding:
• Bacterie versus virus
18
Entschema
• Entadvies gebaseerd op gegevens IPVS bb
• Belgische dierenartsen gespecialiseerd in
varkensziekten
• Immuniteit en vaccinaties
• Entschema
• Virussen
• Bacteriën
20
5
Entschema
PCV2
• Virussen
• PCV2
• PRRS
• Influenza
• Parvovirus
22
Inleiding
Ziektebeeld
• Porcien Circovirus type 2 (PCV2)
• Biggen en vleesvarkens:
• De ziekte = PMWS ( Postweaning Multisystemic
Wasting Syndrome)
‐ gezwollen lymfeklieren, vermageren, wegkwijnen,
bleekheid,.. (wegkwijnziekte = PMWS)
• Virus algemeen aanwezig op varkensbedrijven,
ook zonder problematiek
‐ Huidontsteking, nierontsteking (PDNS)
22
‐ Ademhalingsproblemen
‐ Maagzweren
‐ ….
 Piëtrain: minder gevoelig voor PMWS
23
24
6
Ziektebeeld
Aanpak op het bedrijf
• Zeugen: vruchtbaarheidsproblemen
‐ Terugkeerders of kleinere tomen
• Wegkwijnen, achterblijven: antibioticatoediening
-> aanpak van secundaire infecties
‐ Abortussen of vroeggeboortes
• Vaccinatie
‐ Mummies, zwakke, dode biggen
‐ negatieve gelten/zeugen!!!
‐ Foetussen: hartletsels
‐ Indien ziekteproblematiek vaccinatie van biggen
‐ Negatieve gelten
 Minder uitval / sterfte
25
Aanpak op het bedrijf
26
Entschema
• Vaccinatie bij fokvarkens:
• Virussen
‐ Basisenting met 3-4 w tussen
‐ Hervaccinatie 2 tot 4 w voor werpen
• PCV2
‐ Bescherming biggen via colostrum
• PRRS
• Vaccinatie bij biggen
• Influenza
• 1 maal in kraamstal of bij spenen
• Parvovirus
27
7
PRRSv
Inleiding
• Porcien reproductief en respiratoir syndroom
virus
• In VS 2de helft jaren 80
• In Europa 1990 (D > NL, B, GB, F,Sp)
• Later: verspreiding over hele wereld
• Verschil tussen EU- en VS-stammen
29
30
Ziektebeeld
Ziektebeeld
• Besmetting via inademen virus of binnenbrengen
in de baarmoeder (KI)
• Ademhalingssymptomen
‐ Vleesvarkens
• Antistoffen kunnen virus pas na 6à7 weken
verwijderen, virusvermeerdering blijft mogelijk
‐ Op zichzelf alleen geen ademhalingsproblematiek
• Virus blijft tot 22 weken aanwezig in dier
‐ Aantasting immuniteit > andere infecties
‐ Belangrijke gangmaker “porcien respiratoir complex”
• Reproductiestoornissen
‐ Infectie drachtige baarmoeder
‐ Laat-abortus (> 90d)
‐ Vroeggeboorte: dode en zwakke biggen (109-113d)
‐ Veel sterfte in de kraamstal
31
32
8
Ziektebeeld
Ziektebeeld
• Beren:
‐ Slechte kwaliteit sperma
‐ Virus in sperma
‐ Tot 92 dagen na infectie
‐ Zeugen besmet na inseminatie
33
Aanpak op het bedrijf
34
Aanpak op het bedrijf: vaccinatie
antibiotica
• Vaccinatie ter preventie
ademhalingsaandoeningen vleesvarkens:
Vaccineren
‐ Levend verzwakt vaccins
• Virus veranderd constant
• Verkorting periode van virusuitscheiding
• Bescherming vleesvarkens
‐ Vanaf 3w leeftijd
• Bescherming zeug / Minder viremische biggen
• Vaccin
‐ Levend/dood
‐ Europees/Amerikaans
• Vaccinatieschema
‐ bedrijfsafhankelijk
35
36
9
Aanpak op het bedrijf: vaccinatie
Aanpak op het bedrijf: vaccinatie
•Alle zeugen in groep
+ gemakkelijke registratie
• Zeugen tussen dag 50 en dag 60 vd dracht
+ bescherming opwekken net voor risicoperiode
- goede registratie nodig
- mogelijk invloed op de vruchtbaarheid bij
entreacties (koorts)
- mogelijk invloed op de vruchtbaarheid?
Zeugen begin en einde dracht overslaan
• Zeugen in de kraamstal
+ geen risico op verwerpen
+ weerstand hoog bij dekking
- weerstand onvoldoende lang?
- mogelijk invloed op lactatie
• Zeugen dag 90 van de dracht (met geïnactiveerd
vaccin)
+ stimulatie antistoffen in colostrum: bescherming
biggen ↑ (?)
- goede registratie nodig
37
Aanpak op het bedrijf
38
Entschema
• Management!
• Bacteriën
Opletten met aankoop van dieren
• Actinobacillus pleuropneumoniae
‐ Nieuwe stam -> besmetting van zeugen aanwezig op
het bedrijf
• Mycoplasma hyopneumoniae
‐ Negatieve dieren -> worden besmet bij introductie in
zeugenstapel -> veel virusuitscheiding -> verstoring
evenwicht -> problemen bij alle zeugen
• Lawsonia intracellularis (PIA)
• Atrofische rhinitis
• Neonatale E.coli
‐ Belang van quarantaine en vaccinatie!
• Clostridium perfringens
‐ Monitoring van eigen bedrijf en geltenpaspoort!
• Haemophilus parasuis (Glässer)
• Vlekziekte
39
10
Actinobacillus pleuropneumoniae
Inleiding
• Eenzijdige pleuropneumonie
• Economische verliezen
‐ Sterfte
‐ Antibioticumtherapie
‐ Groeiachterstand
‐ Gestegen VC
• Uitbraak afhankelijk van:
‐ Stressfactoren (klimaat, dierbezetting, verhokken,…)
‐ Andere ademhalingspathogenen
• Dieren kunnen drager blijven (thv longletsels, amandelen
en neus)
41
Inleiding
42
Inleiding: APP – Resultaten 2011
• Besmetting
‐ Direct contact / korte afstand
‐ Indirect: kledij, laarzen
‐ Overdracht van zeug naar big: vanaf 11 dagen
Biotype 1
Biotype 2
2011
52
0
Serotype 2
Serotype 3
Serotype 9
29
9
16
‐ Via inhalatie
43
44
11
Ziektebeeld
Ziektebeeld
• Ziektetekens acute gevallen:
• Letsels
‐ Plotse sterfte
‐ Typische longontsteking
‐ Bloederig schuim
‐ Pleuritis: verkleving borstvlies
‐ Hoge koorts
• Letsels eenzijdig of aan 2 zijden
‐ Hoest
‐ Hondenzit
• Ziektetekens subacute en chronische gevallen
‐ Meestal na acute uitbraken
‐ Hoesten, koorts, buikslag, minder eetlust, weinig bewegen
45
46
Aanpak op het bedrijf
Aanpak op het bedrijf
• Antibioticumtoediening
• Management (ventilatie, hokbezetting,…)
‐ Inspuiten bij uitbraak
• Eradicatie? protocol van Vetoquinol
‐ Via water/voeder bij dieren die nog niet (te) ziek zijn
‐ Preventief tijdens risicoperioden
‐ Stootsgewijze medicatie bij chronische problemen
•
ALLE dieren 2 X behandelen met dubbele dosis, 3 dagen tussen
(Marbocil)
•
Hygiënemaatregelen!!
• Vaccinatie
‐ Hervallen bij stoppen medicatie
‐ Antibioticaresistentie!!!
‐ Antibiotica hebben geen effect op dragerdieren
47
48
12
Aanpak op het bedrijf: vaccinatie
Entschema
• Immune zeugen geven antistoffen aan biggen
• Bacteriën
• Tot 12 weken aantoonbaar, bescherming tot 3 à
8 weken
• Actinobacillus pleuropneumoniae
• Vaccinatie werkt niet in de aanwezigheid van
antistoffen van de moeder
• Mycoplasma hyopneumoniae
• Moment van vaccineren: bloedname op bedrijf
wanneer antistoftiters zakken
• Atrofische rhinitis
• Lawsonia intracellularis (PIA)
• Neonatale E.coli
• Probleem bij zeer vroege uitbraken van App ->
vaccinatie komt te laat
• Clostridium perfringens
• Haemophilus parasuis (Glässer)
• Vlekziekte
49
M. hyopneumoniae
Inleiding
• Economische betekenis:
‐ Mycoplasma infectie zonder andere kiemen:
• Daling dagelijkse groei 12,7%
• Stijging VC: 13,8%
‐ Gecompliceerde infectie nog ergere verliezen
• Besmettingsbron
‐ Oudere biggen
‐ Jonge zeugen
• > 95% van de bedrijven zijn besmet
51
51
52
13
Ziektebeeld
Aanpak op het bedrijf
• Chronische, droge hoest, lichte koorts, ongelijke
groei
• Management (klimaat, huisvesting, AI/AO, scheiding
• Andere infecties/management spelen rol in ernst van de
infectie
• Vaccinatie vleesvarkens
leeftijdsgroepen, bezettingsdichtheid)
‐ 1x of 2x met 2-4w tussen
• Typische letsels ter hoogte van de longen
(slachtlijnmeldingen)
‐ ALLE dieren vanaf 3-7 dagen leeftijd
‐ Kiem kan nog aanslaan
‐ Verminderd aantal organismen thv de luchtwegen
‐ Sec. infecties minder ernstig
‐ Verbeterde zoötechnische prestaties
• Vaccinatie gelten:
‐ In quarantaine als infectiestatus negatief of onbekend is
53
Entschema
• Bacteriën
• Actinobacillus pleuropneumoniae
54
Inleiding
• 90% Europese varkensbedrijven besmet
• Besmetting
‐ Orale opname
• Mycoplasma hyopneumoniae
‐ Direct contact
• Lawsonia intracellularis (PIA)
‐ Knaagdieren
• Atrofische rhinitis
‐ Besmette materialen
• Neonatale E.coli
• Clostridium perfringens
• Haemophilus parasuis (Glässer)
• Vlekziekte
56
14
Ziektebeeld
Ziektebeeld
• Acute hemorrhagische vorm: PHE
• Chronische, niet-hemorrhagische vorm: PIA
‐ Pas gespeende biggen/vleesvarkens
‐ Gewichtsverlies, magere dieren, veel
gewichtsverschillen
‐ Ev. diarree/slapper feces
‐ Spontane genezing
‐ Vleesvarkens/volwassen dieren
‐ Acute strefte
‐ Bloederige diarree
57
58
Ziektebeeld
Ziektebeeld
• Geen: subklinisch
• Tuinslangdarm
‐ Groeivertraging: verschil in groei binnen
leeftijdsgroepen
59
60
15
Ziektebeeld
Aanpak op het bedrijf
• Economische impact:
• Antibiotica
‐ 8-31% daling dagelijkse groei
• Vaccinatie
‐ 6-33% stijging VC
‐ Bedrijfsscreening
‐ Sterfte
‐ Infectie 3 weken voor stijging antistoftiter
‐ Behandelingskosten: 0,69€/varken
‐ Vaccinatie 3 weken hiervoor
‐ Uniformiteit!!!
‐ Mag toegepast worden vanaf leeftijd van 3w
‐ > 1,23€ -18,45€ verlies per varken
‐ 1malige toediening via drinkwater of drench
‐ Levend verzwakt: geen antibiotica of chloor
61
62
Dank u
63
63
16