Hoofdzaken: ontstaan/verspreiding islam en

3.0 De wereld in de tijd van monniken en ridders
Tijdvak: monniken en ridders (=geestelijkheden en ridders)
Periode: vroege middeleeuwen (500 – 1000 n.Chr.)
Belangrijke periodes:
768 – 814: Frankische rijk/Karel de Grote
800 – 1000: invallen Vikingen
Belangrijke jaartallen:
497: Clovis christen
530: Benedictus kloosterregels
622: Mohammed sticht Islam
690: Willibrord missie Utrecht
711: Moslims in Spanje
750: Arabische rijk val uit een
800: Karel de Grote keizer
860: Nederland onderdeel Duitse rijk
962: Stichting Heilige Roomse Rijk
Europa:
500: 27 miljoen inwoners
1000: 30 – 40 miljoen Grieks-Romeinse cultuur (landbouw stedelijke samenleving) nog in OostRomeinse rijk (Byzantium) hoofdstad Constantinopel
532: keizer Justinanus: bouw Hagia Sofia (grootst kerk)
Wereld:
500: 190 miljoen inwoners
1000: 300 miljoen inwoners
620: Islam: groot Arabisch rijk: landbouw stedelijke samenleving
720: van Centraal-Azië tot Portugal: Arabische cultuur/islam
Oost-Afrika: Abessnië (Ethiopië) onafhankelijk christelijke koninkrijk
Zuid- en Oost Azië: China en Sriwiya (Indonesië) grote rijken
800: boeddhistische heiligdom Borobudus (Java)
Nederland:
500 – 1000: dunbevolkt
785: gezag Karel de Grote erkend
880: onderdeel Oost-Frankische rijk
Viking tochten: versterken kloosters/kastelen en uitbreiden feodalisme tot in kunstgebied
3.1 Ontstaan en verspreiding van de islam
Hoofdzaken: ontstaan/verspreiding islam en ontwikkeling Arabische cultuur
610: Arabische koopman Mohammed (profeet) sticht islam: geschriften van Allah (Arabisch = god) via
engel Gabriël tot 632 later in Koran, net als Joden en Christendom: monotheïsme.
Jihad: streven uitbereiding islam, godsdienst van heersers: Mohammed profeet, ook wereldlijk
machthebber622 verdreven uit Mekka: sticht islamitische stadsstaat Medina: verovert Mekka/halve
Arabische schiereiland
Kaliefen (opvolgers) veroveren Perzische (Iran/Irak) en Byzantijnse rijk (Syrië/Palestina/Egypte)
Neef/schoonzoon Mohammed Ali vermoord, opstand sjiieten: (volgeling Ali grootste minderheid in
islam) tegen Omayyaden (familie uit Mekka) (hoofdstad Damascus) steun soennieten: andere
tradities/gewoonten/feesten
Islamitische Omayyaden: in oosten tot rivier Indus, in westen tot Noord-Afrika (uit Marokko in 711
naar Spanje)
732 door Franken tegen gehouden: eind expansie wereldrijk: uiteen in slaatjes (bestuurd door
sultan/emir)
Spanje/Portugal: islamitische cultuur (moren) na 1100: Turkse moslims veroveren Byzantijnse rijk
(Constantinopel 1453) en zuidoost Europa Iberische schiereiland: verslagen 1492: reconquista
(Granada)
Arabieren tolerant: mensen van het boek (joden/christenen): eigen godsdienst, wel belasting
landbouw stedelijke samenleving, Arabische voertaal
Derzische/Grieks-Romeinse cultuur overgenomen: Filosofie/wetenschap/literatuur vertaald
hoogstaande architectuur: Moskeeën/Rotskoepel Tempelberg Jeruzalem/Mezguita Cordoba
Bagdad/Damascus/Cairo: metropolen
Aisja: moeder alle gelovigen: tweede/derde vrouw Mohammed
25 jaar monogaam: Khadija: daarna 12 vrouwen
Later: Koran verbood meer dan 4 vrouwen
656 Aisja: (belangrijkste moslimleider): opstand tegen Ali
Daarom Sjiieten negatief over haar: bewonderen Fatima, vrouw van Ali/dochter van Mohammed
3.2 Ontwikkeling West- Europa van landbouwstelijk naar landbouwsamenleving
Hoofdzaken: zie ka en ontwikkeling van horigheid/hof stelsel
500 – 1.000: West- Europa agrarisch, handel//ambacht/stad verdwijnen
Autarkisch: opbrengst eigenland, geen contact buitenwereld/hout/wol/ruilhandel:
arm/honger/gebrek
Romeinse Rijk 200 – 400: agrarische productie daalt: keizers verbieden boeren grond te verlaten:
boeren vroegen bescherming: ontstaan horigheid: niet volledig rechteloos, maar land mag niet
worden verlaten
Hof stelsel ontstaat: horige boer woont op domein heer/klooster
Hof (hoofdgebouw met opslagschuur/molen/weverij)in midden
2 delen: 1): vroon (=heer) land van heer/klooster: akkers/weiden/woeste gronden/groente
tuin/visvijver/wijngaard
2): domein boeren: hoeven met bossen/woeste grond
Herendiensten: paar dagen per week op land/smid/timmerman
Vrouwen: spinnen/weven
Betalen in: natura: eieren/graan
Koningen/hoge edelen/klooster: soms tientallen domeinen zaken geregeld door
hofmeiers/rentmeester
Noord-Holland: geen domeinen: dorpjes 10-15 hoeven: geen herendiensten, wel rentmeester
betalen in natura
800: Domein klooster Parijs: Ermentrude: gehuwd Bodo, 3 kinderen zorgt voor
huishouden/kinderen/kleren/eten
Beide werken (gescheiden) voor klooster:
Vrouwen: verwarmde ruimte (spinnen/weven): mannen verboden
Zondags vrijdag
Trouwen: met 16, sterven met 40 (vaak in kraambed) mannen werden iets ouder
3.4 De verspreiding van christendom in EU
Hoofdzaken: ontwikkeling roomse kerk/kerstening EU/samenvoegen christelijk -Germaanse
gebruiken
Rooms katholieke kerk geleid uit Rome: bisschop leiding: hoogste bisschop: Rome: Paus
Oost-Romeinse Rijk: Byzantijnse (Grieks orthodoxe) kerk: Constantinopel: geleid door keizer
Pausen: keizers/koningen alleen wereldlijk macht (staat leiden)
Paus: geestelijke macht van christus: twee zwaarder heer
Schisma (scheuring) tussen Latijnse (rooms-katholiek, westen) en Grieks christendom (oosten)
Derde eeuw: speciale geestelijken: monniken/nonnen: klooster
Zesde eeuw: voorschriften van Benedictus: geen bezig/klooster niet verlaten/gehoorzamen
abt/bidden/werken
Brittannië veroverd door Anyelen/Saksen: Christendom verdwijnt
450: monniken kerstenen Ierland
Keerpunt: bekering Clovis (496 veldslag: roept God aan: wint)
Opvolger Childeric: verbood heide/gezang/beelden/feesten
Ierse Monniken: christendom terug naar Brittannië paus stuurt missionarissen: Angelsaksische
monnik Willibrord: 690 Friezen bekeren
Bonifatius: Duitsland: verzet Saksen (Noor-Duitsland) Saksen bekeerd onder Karel de Grote (Friese
monnik Liudger)
o.a. blinde zanger/dichter Bernitef (kan weer zien)
Na dood Karel: invallen heidense stammen: Germaanse Vikingen/slaven/Hongaren
1000: koningen Hongarije/Polen/Scandinavië bekeerd
Rusland: bekeerd tot Byzantijnse christendom: heel Europa christelijk
Christenen: heidense gebruiken overgenomen:
- Kiezer Constantijn: Christus/zonnegod geboortedag 25-12
- Zondag (niet sabbat-zaterdag) rustdag
- Jezus opstandig dood (Pasen) = Germaanse lentefeest
- Christelijke heilige Maria vervangt vruchtbaarheidsgodin
- Relikwieën verering oorspronkelijke heidens
- Woord God (=datgene waaraan wordt geofferd) heidens (Bijbel: Latijns: Deus (opperwezen):
Dieu (Frans): Dios (Spaans)
Benedictus van Nursia:
Uit rijke familie
14 jaar: wil arme monnik worden
Naar berg tussen Rome en Napels: klooster Montecassino