Informatiebrief artsen FODMAP-beperkte dieet bij Prikkelbaar Darm

Informatiebrief artsen FODMAP-beperkte dieet bij Prikkelbaar Darm Syndroom
Prikkelbaar Darm Syndroom
Ongeveer 10% van de Nederlandse bevolking heeft Prikkelbaar Darm Syndroom (PDS). De
klachten variëren van mild tot invaliderend en bestaan met name uit buikpijn, een opgeblazen
gevoel en een veranderde defecatie. De diagnose PDS wordt gesteld op basis van de ROME III
criteria. PDS kan op elke leeftijd ontstaan, soms na een infectieuze gastro-enteritis: de
zogenaamde postinfectieuze PDS.
Voeding speelt een belangrijke rol in de behandeling van PDS. Uit onderzoek is echter gebleken dat
de huidige dieetadvisering bij PDS bij 37-45% van de cliënten met PDS een significante
klachtenreductie geeft. Recent is in Australië door een onderzoeksgroep een dieet ontwikkeld dat
zeer effectief lijkt bij PDS-patiënten; het FODMAP-beperkte dieet.
Het FODMAP beperkte dieet is een eliminatiedieet en berust op hetzelfde concept als een
lactosebeperkt dieet bij lactose-intolerantie maar dan voor diverse koolhydraten tegelijk. De eerste
onderzoeken laten zien dat dit dieet bij 68-87% van de PDS-patiënten een significante
klachtenreductie geeft.
FODMAP
FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligo-, Di-, Monosacchariden And Polyolen. Deze kleine
koolhydraten komen in grote hoeveelheden in de voeding voor en zijn fermenteerbaar door de
darmflora.
PDS-Klachten ontstaan als van alle soorten FODMAPs gezamenlijk een te grote hoeveelheid het
ileum en colon bereikt en daar via osmose (toename volume) en fermentatie (toename gassen) de
intraluminale druk verhogen
Het FODMAP-beperkte dieet
Het doel van het FODMAP-beperkte dieet is klachtenvermindering bij PDS-patiënten. Het FODMAPbeperkte dieet bestaat uit:
Eliminatiefase In deze periode van minstens 6 weken wordt een streng dieet gevolgd waarin alle
voedingsmiddelen die rijk zijn aan FODMAPs vermeden worden. Deze fase heeft als doel te
onderzoeken of er een effect van het dieet is. Vooraf, gedurende en aan het einde van deze periode
wordt de ernst van hun klachten bepaald met een NPRS. Hierdoor kan de patiënt samen met de
diëtist beoordelen of het verder volgen van het FODMAP-beperkte dieet zinvol is.
De cliënt krijgt van de diëtist de nodige voorlichtingsmaterialen welke voedingsmiddelen wel en
niet toegestaan zijn en een persoonlijk opgesteld voedingsadvies om eventuele deficiënties te
voorkomen. Ten alle tijden wordt er, net als bij ieder voedingsadvies dat wij als diëtisten
voorschrijven, rekening gehouden met de smaakvoorkeuren en behoeften van de cliënt.
Herintroductiefase Indien een substantiële klachtenvermindering is opgetreden wordt gestart met
een gestructureerde herintroductie van de vier groepen FODMAPs. Per week wordt de gevoeligheid
voor één van de FODMAPs getest. Lactose wordt bijvoorbeeld getest door 250 ml melk of vla in één
keer te nuttigen en de klachten te meten met een VAS-score. Deze test wordt nog twee keer
herhaald met tussendoor een dag pauze. Indien geen klachten optreden kan het dieet met deze
FODMAP (in dit geval lactose) uitgebreid worden waardoor het dieet weer eenvoudiger wordt. Over
het algemeen bestaat er een intolerantie voor 1 of 2 groepen FODMAP’s.
Als alle FODMAP’s zijn geïntroduceerd en getest zal er wederom een persoonlijk voedingsadvies
worden opgesteld met de eliminatie van de desbetreffende FODMAP’s. De cliënt zal deze FODMAP’s
moeten blijven vermijden om de PDS-klachten te blijven reduceren.
Welke patiënten zijn geschikt ?
Belangrijk is dat de diagnose PDS zeer waarschijnlijk is. Met name coeliakie moet uitgesloten zijn
(serologie) en een ernstige darmziekte (darmkanker / Crohn / Colitis ulcerosa) onwaarschijnlijk.
Patiënten met klachten die voldoen aan de ROME III criteria zonder alarmsymptomen komen in
aanmerking. Ademtesten zijn niet noodzakelijk.
Het is geen eenvoudig dieet en daarom alleen geschikt voor gemotiveerde patiënten.
Begeleiding door een gespecialiseerde diëtist is noodzakelijk, het verkleint de kans op een
onvoldoende effect van het dieet, verkleint de kans op deficiënties en de diëtist kan helpen om te
beslissen of het dieet wel of niet werkzaam is en voor welke FODMAPs een intolerantie bestaat.
De gespecialiseerde diëtist zal na een klachtenanamnese, voedingsanamnese en voorgeschiedenis
een afweging maken om direct te starten met het FODMAP dieet of eerst te starten met
voedingsadviezen passend bij PDS op basis van de Elsevier richtlijnen.
Wat kunt u als arts en wat kunt uw cliënt van de diëtist verwachten?
Binnen diëtistenpraktijk HRC zijn 6 diëtisten gespecialiseerd in het FODMAP dieet, dit zijn Nanda
Onverwagt, Elise van den Heuvel, Petra Nwafor, Jolande van Teeffelen, Jacobien van Wijk en Linda
van Everdingen.
Deze diëtisten volgen de laatste nascholingen op het gebied van het FODMAP-dieet.
De diëtist zal een persoonlijk behandelplan met de cliënt opstellen inclusief het uitreiken van
hulpmiddelen en een persoonlijk voorbeelddagmenu om het dieet goed en secuur uit te kunnen
voeren.
De diëtist zal u na 1 week na het starten van de dieetbehandeling u als arts een terugrapportage
sturen over de behandelwijze van de PDS-cliënt, na 6 weken zal een terugrapportage volgen over
de voortgang en effecten van de dieetbehandeling en na afronding van de dieetbehandeling zult u
een eindrapportage van de diëtist ontvangen.
Verwijzing
Uw verwijzing voor het FODMAP-beperkte dieet zien wij graag tegemoet. Noteer op de reguliere
verwijzing PDS/ FODMAP-beperkte dieet en geef aan uw cliënt door dat zij bij aanmelding vraagt
om een gespecialiseerde diëtist. In alle regio's van diëtistenpraktijk HRC is een gespecialiseerde
diëtist aanwezig om deze behandeling uit te voeren.
Informatieavond PDS/FODMAP
Mocht u meer informatie willen ontvangen over deze behandelwijze bij PDS, op 13 november vanaf
19.00 uur bent u welkom op de informatieavond over het FODMAP dieet bij PDS. Deze zal
plaatsvinden in Gezondheids Centrum Levinas, Noordeinde 97 te Rotterdam. Aanmelden voor deze
avond kan via [email protected]