Kenmerk 4 - les 1

Kenmerk 4: De ontwikkeling van
wetenschappelijk denken en de ontwikkeling
van het denken over burgerschap en politiek
in de Griekse stadstaat
Les 1: Graecia; geografie en bestuur
H2:§ 1-2:p22-3
geografie
3000
1000
– Ligging t.o.v. andere landen
– Eigen gebied
1500
• Vragen aan de geografie
2000
geografie
700
200
– Voordeel: transport, visserij
– Nadeel: beperkt gebied
400
• Voor- en nadelen
1
200
400
3000
1000
700
400
200
1
200
– Hierdoor ontstond op een centraal/strategisch punt in
het landschap een (versterkte) plaats dat het
economisch en bestuurlijk centrum werd
– Hier werd het surplus opgeslagen (en weer
herverdeeld)
– Hier produceerde ambachtslieden hun producten
– Hier huisden soldaten
1500
• De macht in de Griekse gebieden lag bij een
adellijke groep. Deze macht was gelegen in het
bezit van grond en herverdeling (pacht) hiervan.
2000
Ontwikkeling van de Polis 1
400
3000
200
1
• Handelaren worden door hun succes steeds belangrijker in de
Griekse samenleving
– Olijfolie (!), Wijn & Graan
– Ook hier specialisatie *(zoals in Egypte)
– Vanaf ca. 650 VC verandert de ruilhandel in handel met geld
400
– Een nieuwe klasse ontstaat: de handelaren
700
• Bergen, zee, onvruchtbare stukken land & vervelende buren
1000
– Let op! Foutje in boek op p 22: “De bevolking groeide, maar er
was weinig vruchtbare grond” Dit moet zijn …was te weinig…
– De landbouwgronden konden niet worden uitgebreid
1500
• Deze vestigingen groeiden (welvaart) waardoor er een
aantal problemen ontstonden
2000
Ontwikkeling van de Polis 2
200
400
3000
2000
Kolonisatie Middellandse-Zeegebied
1500
1000
700
400
200
1
200
Deze poleis met hun markten barstte uit
hun voegen: noodzaak kolonisatie (750770 VC) gebieden buiten het Griekse
400
3000
700
400
200
1
200
• kon blijven eten
• haar producten kon
verhandelen
– Versterking greep van de
macht door de
heersende klasse:
Sparta
of
– Invoering democratie:
Athene
1000
– Handelaren zorgden ervoor
dat de stad
• Hoe nu om te gaan met
de veranderde
economische macht?
• Twee uitersten
1500
• Door de overbevolking en
opkomst van de
handelaren en hun
groeide rijkdom én
belangrijkheid kwam de
macht van de adel onder
druk te staan
2000
Verandering van bestuur
400
3000
•
700
•
1000
Door het volk, d.w.z. de officiële burgers van
de stad, dat heet democratie (demos = volk)
Maar besturen met z’n allen in een
volksvergadering is niet zo handig
1500
•
2000
Democratie; bijvoorbeeld Athene
Oplossing
200
Raad van 500 en uit hen midden werd
een aantal (vijftigtal) bestuurders voor de dagelijkse gang
van zaken gekozen (1 jaar zitting)
400
•
•
1
200
400
3000
1500
• De Spartanen hadden een andere oplossing voor de
demografische en bestuurcrises.
2000
De andere oplossing; Sparta
1000
→
700
Deze
400
• Onderwerping buren
1
200
• Edelen stellen het beleid voor
• Edelen voeren het leger aan
• Edelen besturen
200
– Daar wordt de gehele samenleving op afgestemd
– Men kende wel een volksvergadering, maar haar macht was
beperkt.
400