Gesprekspartners medewerkers bij ethisch

In gesprek blijven over goede zorg:
dat is de kunst
21 november 2011
Symposium ‘Met hart & ziel voor goede zorg’;
Kick-off Week van reflectie
Hans van Dartel, Leids Universitair Medisch Centrum
Opzet
• Vooropmerkingen
• Ankerpunten voor reflectie en moreel beraad
• Ontwikkelingen in (zorg)organisaties
• Condities voor moreel beraad
• Organisatie
• Afdelingen/teams
• Afronding
week van de reflectie
Vooropmerking: professionaliteit en reflectie
• Professionaliteit vraagt praktisch oordeelsvermogen
• Reflectie op de beroepspraktijk is ingebakken
dimensie van professionaliteit. Maakt ethiek tot
een vanzelfsprekend element
• Bepalend is het onderzoek van het eigen handelen
in het licht van normatieve idealen en en daarvan
afgeleide regels.
week van de reflectie
Vooropmerking: reflectie en borging
• Reflectie veronderstelt aandacht voor afwijkende,
creatieve, dwarse, nieuwe.
• Borging veronderstelt vastzetten van beweging in iets
stabiels, iets zekers.
week van de reflectie
Ethiek in de zorg
• Traditionele benadering is problematisch
- Structurele maatregel: een commissie
- Traditionele commissiewerk: te afstandelijk
- Vormgeving als ‘beroeps’ ethiek: te smal
week van de reflectie
Ankerpunten voor reflectie in een zorgorganisatie
IV Organisatie
Directieoverleg Visie en missie Instellings
Beleid
III Groeps
Commissies
AfdelingsOverleg
niveau
niveau
Bijscholing
Dilemma
Training
Dilemma
Bespreking
II Situationeel MDO overleg Dilemma
I
niveau
ZorgplanBespreking
Activiteiten
niveau
Overdrachten
Collegiaal
overleg
week van de reflectie
Bespreking
Klinische les
Consultatie
Consultatie
Deelbeleid,
Kwaliteits
programma’s
Zorg en
behandelingsplannen
Uitvoering
Gesprekspartners commissie ethiek
.
m
o
c
.
d
an
staf
.
l
p
r
e
v
ad
a
r
.
t
n
clie
nc.
u
f
.
l
a
kw
n.
a
m
.
d
mi d
er.
v
.
t
s
e
e
g
taf
s
.
d
e
m
ie
direct
0
week van de reflectie
20
40
60
80
100
Gesprekspartners medewerkers bij ethisch dilemma
rs
e
d
an
.
n
r
e
xt
e
.
s
per
aad
R
nem m.
r
e
d
.co
h
On
t
e
z.
r
e
st.v
e
e
g
s.
r
e
.p
r
t
r
ve
fd.
a
/
m
tea ga
e
coll
v.
e
g
ing
d
i
0
le
week van de reflectie
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Gesprekspartners medewerkers
bij ethisch dilemma
Verbreding ethiekbeleid
• Verbinding naar kwaliteits/organisatiebeleid
• Toegenomen belangstelling management: visie en cultuur.
• Verbreding naar organisatie en bedrijfsethiek
week van de reflectie
Doelen van ethiekbeleid (Dauwerse 2011)
• Versterking ethisch klimaat
• Transparante organisatie
• Ontwikkeling professionaliteit
• Goede zorg
week van de reflectie
Ontwikkelingen organisaties: ruimte voor reflectie?
• economisering: meer nadruk op
bedrijfskundige normen
• schaalvergroting
• juridisering: meer nadruk op veiligheid
• meer nadruk op regelgeleid handelen
• veranderingen in cultuur organisatie
• veranderingen in definiering professionaliteit
week van de reflectie
De gesprekscultuur in zorgorganisaties
-
-
vooral gericht op ‘wat’ en ‘hoe’
minder op ‘waarom’
gedomineerd door beroep op autoriteit
gericht op voldoen aan functionele regels
veel minder op verkenning van onderliggende
waarden en normen
begrijpelijk gelet op belang veiligheid
begrijpelijk gelet op primaat efficiency
in sfeer van jeugdzorg versterking van effecten
week van de reflectie
Kernvraag voor ethiekbeleid
Hoe kunnen we medewerkers ondersteunen
om beter met de spanningen in de
beroepsuitoefening om te gaan?
Welke stappen zijn nodig?
week van de reflectie
Twee strategieeen
• Versterking regelgeleid handelen door
protocollering, codering en uniformering:
bureaucratische kwaliteit
• Versterking reflectief klimaat in de
organisatie en aanspreking
verantwoordelijkheid professionals:
professionele kwaliteit
week van de reflectie
Vormen van ethiekbeleid (Dauwerse 2011)
• Moreel beraad
• Consultant
• Commissie
• Beleidslijnen (standaarden)
• Informele ondersteuning
• Educatie
• Ad hoc beleid
• Andere vormen
week van de reflectie
Orientaties management
• Sturen op waarden:
• Inhoud van de zorg: zorgvisie
• Organisatie: cultuur
• Effecten afhankelijk van managementorientatie
• Technocratisch, juridisch, politiek of moreel?
• Implicaties voor ethiekbeleid
• Integraal ethiekbeleid?
• Klassiek: afschermen professionele vraagstukken?
week van de reflectie
Typen ethiekbeleid
Integraal
Klassiek
• Verbinding met
organisatiebeleid
• Ethische vraagstukken
• Ethicus in
• Ethicus in expertrol
staan apart
consultancyrol
• Tijd voor ethiek
• Plaats voor ethiek
• Management morele orientatie
• Management technisch,
juridisch, politieke orientatie
• Moreel beraad in principe
overal
week van de reflectie
• Moreel beraad zaak van
professionals alleen
Condities integrale benadering
Organisatie
• Heldere beleids- orientatie
reflectie en professionaliteit
• Bekrachtiging door
management: visie, cultuur.
Lokaties/teams
• Herkenning morele vragen
• Capaciteiten leidinggevende
m.b.t onderkenning vragen
• Aangepaste faciliteiten
• M.b.t. begeleiding
reflectiegesprekken
• Deskundigheid ethiek in
organisatie: train de trainer
• Tijd/ prioriteit
week van de reflectie