Een lastige puber, een gril of iets meer?

“Een lastige puber, een gril of
iets meer?”
Dr. Lut De Rijdt
Dr Corine Faché
“een lastige puber, een gril of iets
meer?”
• I
De normale ontwikkeling
• De adolescent
• De adolescent en het gezin
• II De pathologie
•
•
•
•
•
Alarmsignalen
Internaliserende problematiek
Ontwikkelingsstoornissen
Externaliserende problematiek
Psychose
• III De adolescent en de CLB medewerker
• De praktijk
• Casus
De adolescent en het gezin
• De adolescent
• De ouder(s)
• Het gezinssysteem en zijn karakteristieken
en interacties
Ouders blijven belangrijk!!
• Zonder ouders is geen individuatie mogelijk
• Ouders spelen een rol in de
persoonlijkheidsvormende processen
• Samenhangende/integrerende rol
De ouder en de leeftijdsgenoot
• Domeintheorie:
– Domein van de ouders:
ongelijkwaardig,afhankelijkheid, verbondenheid
•
•
•
•
Morele waarden
Maatschappijopvattingen
Schoolkeuze
aspiraties
– Domein van de leeftijdsgenoten:gelijkwaardig,
exploreren, opkomen voor jezelf
•
•
•
•
Mode
Muziek
Taalgebruik
omgangsvormen
De ouder binnen een ado-gezin
• Ouders = 4O à 50 jaar:
–
–
–
–
Eigen ambitie, werk
Midlife crisis
“de overgang”
Zorg voor grootouders
• Vroegere adolescentenproblematiek bij de ouder
• Ontwikkelingsconflicten van de ouder
• (psycho)somatische klachten
De adolescent
•
•
•
•
•
Ontwikkeling
Individuatie
Conflicten
Individuele verschillen
Zelfstandigheid vs hulp vragen
Het gezinssysteem
•
•
•
•
Samenspel
Veranderingsproces
Kernfuncties (cohesie, adaptatie, communicatie)
4 typen van gezinnen (kluwengezin,
verbondenheid, onafhankelijkgezin, loszandgezin)
• Opvoedingsstijlen (autoritaire, verwaarlozende,
verwennende, autoritatieve)
Ado-fase= turbulente fase
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Turbulente gevoelens
Evenwichtverstoring
Nieuwe ervaringen
Verwarring
Conflictueuze relaties
Stemmingswisselingen
Identiteitsvragen
Levensvragen
…
Alarmsignalen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
In zichzelf gekeerd gedrag
Plots dalende schoolresultaten, concentratieproblemen
Wegloopgedrag, spijbelen, langdurig schoolverzuim
Delinquent gedrag
automutilatie
Negatief zelfbeeld
Extreem verantwoordelijkheidsgevoel tov ouder,
parentificatie, rolomkering
Onvermogen tot omgaan met of controleren van emoties
Chaotisch, oninvoelbaar denkpatroon, extreme rigiditeit
Moeilijkheden tot het aangaan van (intieme) relaties
Ontbreken van normale ado- verschijnselen
Extreme angsten, perfectionisme
(vage) psychosomatische klachten
Extreme moeheid
De adolescent en Pathologie
•
•
•
•
•
Depressie
Angststoornis
Dwangstoornis
Eetstoornis
Ontwikkelingsstoornis
Depressie
•
•
•
•
Op einde van adolescentie: +/- 20%
2 meisjes/ 1 jongen
Toenemende prevalentie
40% tot 70 % Comorbiditeit
–
–
–
–
–
–
+ angststoornis (80%)
+ gedragsstoornis (10%)
+ADHD(80%)
+Middelenmisbruik(25%)
+leerproblemen, hoogbegaafdheid
Ontwikkelende persoonlijkheidsstoornis
Depressie(2)
• Majeure depressie
• Dysthyme Stoornis
• Depressieve Stoornis niet nader omschreven
=Unipolaire Stoornis
Majeure depressie
• Depr. Of prikkelbare stemming gedurende grootste
deel van de dag, bijna dagelijks
• Vermindering interesse/ plezier
• Gewichtsvermindering op gewichtstoename
• Insomnia of hypersomnia
• Psychomotore agitatie of remming
• Moeheid
• Gevoelens van waardeloosheid, schuldgevoelens
• Verminderde concentratie, besluiteloosheid
• Terugkerende gedachten aan de dood
=> 8% bij de adolescenten
Dysthymie
• Depressieve of prikkelbare stemming
gedurende minstens 1 jaar
• 2 van de symptomen van majeure depressie
=> 8%
Specifieke kenmerken bij ado
•
•
•
•
•
•
Meer vlucht/ vecht reacties
Meer opvliegendheid
Meer prikkelbaarheid
Meer druggebruik
Meer hallucinaties
Hevigere “puberteitsschommelingen”
Bipolaire stoornis
• Combinatie van Depressie + (hypo) manie
• <14 jaar begint 8 % van de bipol. Beelden
• Manie:
–
–
–
–
–
–
–
–
Periode van abnormale, prikkelbare stemming
Grootheidsideeën
Afgenomen behoefte aan slaap
Spreekdrang
Gedachtenvlucht
Verhoogde afleidbaarheid
Agitatie
Duidelijke beperkingen
• Specifiek voor jongeren: +paranoia en grandioze
wanen
Angststoornis
• Angsten zijn normaal fenomeen
• Ontwikkeling van angst: gaande van
diffuse, ongedifferentieerde spanning, naar
een welomschreven angst die kan
voorkomen in specifieke situaties
• Chronologische volgorde van angsten
• Individuele leeftijdsverschille
Chronologische volgorde van
angst
• Prenataal
• - 3maand
• 3-6 maand
• 6mnd-2jaar
• 2-3.5 jaar
• 3.5-6 jaar
• 5.5-
Fysiologische voorlopers van angst
Fysiologische reacties, niet object
gebonden
Schrikreacties, wel objectgebonden
Angst voor vreemden,
Separatie-angst
Angst voor liefdesverlies,
Angst voor straf
Angst voor verlies van
lichaamsintegriteit,
angst voor dieren, donker
Gewetensangst,
Sociale angst en andere specifieke
angsten
Puberangsten
– Heropflakkering van de angsten!!
• Sociale angsten
• Separatie-angsten
• Angsten voor de veranderingen binnen hen,
vervreemding
• Specifieke angsten
Angststoornis
• Zeer frequent ( vervormde weergave van
onbewuste onaanvaardbare driften of wensen +
Verwarde periode)
• Wanneer abnormaal:
– Moeizaam herstel
– Dysfunctioneren tijdens angst
• Meisjes vaker dan jongens
• Hoge comorbiditeit
• Soorten
–
–
–
–
–
Separatie angststoornis
Gegeneraliseerde angststoornis
Schoolfobie, sociale fobie, anticipatie- angst
Paniekaanval met hyperventilatie
Post-traumatische stressstoornis
Post-traumatische Stressstoornis
• Schokkende ervaring (die aan de grondslag ligt
van een PTSS)=
– een gebeurtenis of een reeks van gebeurtenissen die
dood of ernstig letsel inhouden, of een bedreiging van
de fysieke integriteit van de persoon of anderen
– Zowel objectieve ernst als subjectieve ernst
• Schokkende gebeurtenis=
– een ingrijpende gebeurtenis die
• een intens gevoel van machteloosheid oproept
• een acute ontwrichting vormt in het leven van de persoon in
kwestie
PTSS (2)
• Traumatisch gebeuren (1/3 niets, 1/3 acuut, 1/3
chronisch)
• Herbeleving van het trauma (triggers)
• Nachtmerries
• Fysiologische reacties bij confrontatie bij prikkels
die verwijzen naar
• Voortdurend vermijden, dissociatie, gevoelens van
vervreemding
• Verhoogde waakzaamheid
• Langer dan 1 maand aanwezig
Dwangstoornis=obsessiefcompulsieve stoornis
• Dwanggedachten:
–
–
–
–
–
–
Netheid
Symmetrie, orde
Perfectionisme
Getallen
Sexuele gedachten
Huishoudelijke voorwerpen
• Dwanghandelingen:
– Poets
– Aanraken/ tikken
– controleren
Eetstoornissen
• Anorexia Nervosa
– Weigering om lichaamsgewicht in stand te houden,
gewichtsverlies van > 15%
– Sterke angst om in gewicht toe te nemen
– Stoornis in het ervaren van eigen lichaamsomvang
– amenorroe
• Boulimia Nervosa
– Herhaalde vreetbuien
– Herhaalde compensatiegedrag
– Dit komt minstens 2 maal per week voor
Ontwikkelingsstoornis
• ADHD
• Autisme Spectrum Stoornis
• Gilles de la Tourette
ADHD
• Attention deficit Hyperactivity disorder
• Prevalentie:
– door leerkrachten: 17%
– Door Dr. : 1,7 %
•
•
•
•
•
•
•
Aandachtsproblemen
Hyperactiviteit
Impulsiviteit
<7 jaar
Dysfunctioneren
Combinaties
Belang van diagnostiek!!!
Autisme Spectrum Stoornis
• Belang van het spectrum
• 20 per 10000, echter prevalentie stijgt!!??
• Diagnose: “niet te objectiveren”
– Kwalitatieve tekortkoming in de sociale interacties
– Kwalitatieve tekortkomingen in de communicatie
– Beperkte, repititieve en stereotiepe gedragspatronen,
interesses, activiteiten
Gilles de la Tourette
• 1 tot 3 %
• 5 jongens/ 1 meisje
• Diagnose:
–
–
–
–
–
Motore + vocale tics ( niet noodzakelijk tesamen)
Verschillende keren per dag
>1 jaar duur
Duidelijk lijden
< 18 jaar begin
• + ADHD
• + OCD
Ouders/ CLB/ Ado.
• Pas op voor valkuil, idealisering
• Blijf rekening houden met loyaliteit
• Duidelijke afspraken maken met adolescent,
rondom vertrouwen, maar ook met ouder
• Belang dat ouders op de hoogte zijn, ouders
blijven de verantwoordelijke en de expert van hun
kind
• Telefonisch contact nemen
• Model staan in onderhandelingen
• Bezorgdheid tonen over hun kind
• Begeleiden: ja; therapie : neen=> grenzen
duidelijk aangeven
Reïntegratie
• Afspraken maken wat wel en wat niet mag gezegd
worden
• Aan wie info doorgeven
• Stel Dokter of ouder niet in vraag!!!
• Klassegesprek?!
• Belang om contact te houden tijdens opname
• Hoe verloopt school tijdens de opname
• Uitleg door ziekenhuisschool aan thuisschool
• Uitleg van Dr. Aan school of CLB