Het Vlaamsch in den Kongo

Het Vlaamsch in den Kongo.
Gepubliceerd op 7 september 1912
Ook in onzen
Kongo beginnen de
Vlamingen zich te
roeren. Niet onder
eenige
overgewaaide Vlaamsche heethoofden, maar
onder de hoogste standen, in officiëele
kringen.
Dezer dagen toch werd het eerste Vlaamsch
vonnis in onze kolonie geveld. Dit feit zou
bij den eersten aanblik als gering kunnen
beschouwd worden, maar wanneer we weten
dat er gedurende een kwart eeuw in den
Kongo geen enkel vonnis in 't Vlaamsch
werd geveld en het als 't ware moreel
onmogelijk was dit te doen, dan krijgt deze
gebeurtenis eene allergrootste beteekenis en
zal ze in latere tijden met fierheid worden
aangewezen.
We willen hier niet uitweiden over al de
schier onoverkomelijke moeilijkheden en de
eindelooze tegenwerkingen die de bewerkers
van dit Vlaamsche vonnis moeten
onderstaan hebben. Noch willen we reppen
over den eigenlijken grond van het vonnis,
dat op een banale kwestie rust, enkel willen
we voor hetgeen aangaat het gebruik der
Vlaamsche taal, het volgende uit het vonnis
lichten.
Eerst dient echter vermeld, dat de rechtbank
was samengesteld door de heeren V.
Gelders, plaatsvervangend rechter, A. Van
Tomme, openbaar ministerie en G. Serlez,
plaatsvervangend griffier. Als burgerlijke
partij trad op Mr Victor Jacobs junior.
zeker zou eene bijzondere wet noodig zijn
om in zekere gevallen het gebruik van het
Vlaamsch namelijk voor te schrijven, maar
het schijnt even zoo zeker, dat de woorden
van het artikel 3 "het gebruik der talen vrij
is" voor gevolg hebben alle verplichtende
regelen in zake van taalgebruik te voren
bestaande af te schaffen; en het is
ongetwijfeld gelijkvormig met de
klaarblijkelijke bedoeling van de wetgever,
in de maat der plaatselijke mogelijkheden de
rechten in het vaderland aan de Belgen
verzekerd tot op het koloniale gebied uit te
strekken.
In deze zaak is geene onmogelijkheid; het
feit dat de verschijnende betichte alleenlijk
de Vlaamsche taal machtig is, dat in die taal
verscheidene getuigen ondervraagd werden,
en dat de vorderingsrede van het openbaar
ministerie in het Vlaamsch werd
uitgesproken, maken het der rechtbank,
volgens hare meening, eene zedelijke
alhoewel niet wettelijke plicht aan het
gewoonlijk gebruik dar Fransche taal eene
uitzondering te maken.”
We kunnen ons dan ook volmondig
aansluiten bij de woorden door Hector
Lebon onder het vonnis in het Rechtskundig
Tijdschrift geschreven.
Het gebruik der talen is tot hiertoe niet
duidelijk opgelost voor onze koloniale
rechtbanken. Het ligt in de bedoeling van
den minister van koloniën, die kwestie in
1913 te doen regelen. Wij twijfelen niet of
minister Renkin zal daarbij indachtig zijn,
“Aangezien het openbaar ministerie en de
dat de Vlamingen zoowel als de Walen het
vertegenwoordiger der burgerlijke partij de
recht hebben Kongo als een brok van hun
rechtbank verzoeken het oordeel in het
eigen land te aanschouwen, alsook dat de
Vlaamsch uit te spreken, om reden dat deze kolonisatie beslist in onmin zou staan bij alle
de eenige taal is die betichte verstaat; indien Vlamingen, mocht men er ooit aan denken
het ononderbroken gebruik der Fransche taal één hunner in de kolonie te laten vervolgen
in de kolonie gedurende ongeveer een vierde en veroordeelen in eene taal, die hij niet
van eene eeuw zou moeten aanzien worden verstaat.
als zijnde een verplichte regel geworden,
In afwachting brengen wij hulde aan de
zooals de uitlegger der koloniale grondwet
baanbrekers onzer taal in Katanga, het
het denkt (Halewijck, La Charte coloniale,
nr. 52, in fine, blz. 117 en nr. 57 b. in fine
132); nochtans is deze rechtbank van
meening dat de grondwet van 18 October
1908, artikel 3, de verplichtende waarde van
dit gebruik afgeschaft heeft, derwijze dat zij
het gebruik van andere talen dan de Fransche
in voordeel van de Belgen en de
Kongoleezen vrij gemaakt heeft;
buurland van Nederlandsch Zuid-Afrika; aan
den substituut die rekwireerde, aan den
rechter die oordeelde en niet het minst aan
den advocaat der burgerlijke partij Mr Victor
Jacobs junior, die zeker wel de bel aan dit
vaderlandsch betoog zal gebonden hebben
en vooruit zal meegemaakt hebben het
plezier der ontvangst van zijn eerste
Vlaamsch vonnis in de redactie van het R.
T., waarvan hij nog voor een paar jaar een
ieverig medelid was.