2009 09 30 Zelfevaluatie OPSTARTERS

DOB 30 september 2009
INFORONDE GOK
OPSTARTENDE SCHOLEN
Leonard Cleys
Domeinbegeleider GOK
[email protected]
Materiaal ter beschikking op website
van DPB Gent
- http://www.kogent.be
- “Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst (DPB)”
- “Basisonderwijs”
- “Leergebieden”
- “GOK”
1. Scenario Zelfevaluatie GOK
2. Bijlage 1: Powerpointvoorstelling
3. Bijlage 2: Individuele reflectie
4. Bijlage 3: Evaluatie concrete acties
5. Bijlage 4: Voorbeeld bevraging leerlingen
6. Bijlage 5: Voorbeeld bevraging ouders
7. Bijlage 6: Synthese zelfevaluatie per thema
8. Bijlage 7: Effectenmeter en toelichting
9. Bijlage 8: Checklist bij het lezen van de GOK - visie
en de GOK - actieplannen
10. Bijlage 9a: Bronnen voor effecten GOK BaO
11. Bijlage 9b: Bronnen voor effecten KO
Omzendbrief GOK
Doelstellingen





Uitbouw van een onderwijs - praktijk (= kwaliteitsbeleid) die
rekening houdt met de taalachterstand en de diversiteit van
iedere leerling.
Uitbouw van een krachtige leeromgeving, waarin geen
uitvallers zijn.
Bevorderen van de leer - en ontwikkelingskansen van
kansarme leerlingen. Onderwijsachterstand van kansarme
autochtone en allochtone leerlingen proberen wegwerken.
Vermijden van uitsluiting, segregatie en discriminatie
Bijdragen tot de sociale cohesie. Bevorderen van een betere
integratie van kansarme autochtone en allochtone leerlingen.
Doelstellingen op drie niveaus



Leerlingenniveau:
- streven naar een optimale ontplooiing van al de
leerlingen
- bijzonder veel aandacht voor de kwetsbare leerlingen
Leerkrachtniveau:
- streven naar krachtige leeromgevingen
- professionaliseren van leerkrachten
Schoolniveau:
- streven naar betrokkenheid van het volledige team
- organiseren van overleg
- optimaliseren van de teamwerking
Omzendbrief GOK

Voorrangsregeling: voorrang voor GOK-lln.
Schoolbesturen KUNNEN een voorrangsrecht toekennen aan lln die
voldoen aan ten minste één van de gelijke kansenindicatoren:
-het gezin ontving in het schooljaar, voorafgaand aan het schooljaar waarop
de inschrijving van de lln betrekking heeft, minstens één schooltoelage van
de Vlaamse gemeenschap;
-de taal die de leerling in het gezin spreekt, dit is de taal die de leerling
spreekt met vader, moeder, broers of zussen, is niet het Nederlands. Die taal
is niet het Nederlands indien de leerling in het gezin met niemand of in een
gezin met 3 gezinsleden (de lln niet meegerekend) met maximum één
gezinslid het Nederlands spreekt.

Uitbreiding bevoegdheden LOP i.v.m. gezamenlijke
inschrijvingsperiodes, communicatie rond inschrijvingsbeleid, dubbele
inschrijvingen, kleuterparticipatie.
Omzendbrief GOK
GOK in BuO type 1 en/of 3 sinds 1 september 2009

-instapdrempel: minstens 40% lln die voldoen aan de eerste gelijke
kansenindicator (=opleidingsniveau van de moeder) op 1/2/09
-2 gelijke kansenindicatoren:
1.
opleidingsniveau van de moeder (0.8)
2.
de taal die de leerling in het gezin spreekt, is niet het Nederlands
de indicator ‘taal’ alleen komt niet in aanmerking!
een combinatie van beide indicatoren heeft een extra gewicht! (1.2)
-3 thema’s:



Taalvaardigheid in functionele contexten
Onderwijsgerichte opvoedingsondersteuning aan ouders
Laagdrempelige sociale functies opnemen in een netwerk met partners uit
andere sectoren;
De lat hoog… voor iedereen!
“Gelijke kansen op toponderwijs, want de
weg naar gelijke kansen kán niet lopen via
onderwijs van onbeduidende of
middelmatige kwaliteit. Net de jonge
mensen die thuis niet over het sociale, het
culturele, of het financiële kapitaal
beschikken om hogerop te raken, hebben
uitstekend onderwijs nodig.”
(Tienkamp van minister Vandenbroucke,
2008)
En onze nieuwe minister Pascal Smet??
In DS van 29.08.09: “In mijn beleidsverklaring
staan gelijke kansen centraal, de
democratisering van het onderwijs is mijn
eerste focus.(…)Een samenleving heeft
absoluut nood aan mensen die schitteren.
Iedereen komt met zijn talenten aan de start en
moet de kans krijgen om die op zijn tempo te
ontwikkelen.”
De lat hoog… voor iedereen!
““Onderwijs is een recht voor alle
kinderen. Elk kind heeft het recht om zijn
mogelijkheden te ontplooien en in deze
wereld een maximale ontwikkelingsgraad
te ambiëren.” (VLOR, 2008, Oog voor
meer gelijke onderwijskansen, p. 9)
De lat hoog…. voor iedereen!
“Het moet de ambitie zijn van elke GOK-school,
en van ons GOK-beleid, dat “het
effect van SES doorheen de
schoolloopbaan van leerlingen gaandeweg
verkleint, en uiteindelijk verdwijnt.”
(Laevers, Van den Branden en Verlot, 2004,
p. 36)
Enkele onthutsende vaststellingen…
Kinderen van laaggeschoolde moeders…
-hebben 5 x méér kans op vertraging in het
eerste leerjaar dan kinderen van hooggeschoolde
moeders;
-hebben 8 tot 10 maal méér kans om in het BLO
te belanden dan kinderen wier moeder
hooggeschoold is.
(zie o.a. Groenez e.a., 2003; Hirtt e.a., 2007;
Nicaise & Desmedt, 2008)
Enkele onthutsende vaststellingen…
Instroom in BSO…
-Eén op de drie kinderen van wie de moeder
slechts lager onderwijs heeft genoten belandt in
de 1B-klas,tegenover minder dan 5 % van de
kinderen van hooggeschoolden;
-Tegen het vierde jaar secundair onderwijs zit
meer dan de helft van de eerstgenoemden in het
BSO, tegenover 5,6 % bij de kinderen van
hooggeschoolden.
Enkele onthutsende vaststellingen…
Ongekwalificeerde uitstroom…
-Gemiddeld bedraagt de ongekwalificeerde
uitstroom in Vlaanderen iets méér dan 15%.
-Heeft de moeder van een jongere echter slechts
een getuigschrift van het lager onderwijs, dan
loopt dit cijfer op tot 29 %;
-Heeft de moeder daarentegen hogere studies
beëindigd, dan zakt het tot 2,7 %.
( een risicoverhouding van 10:1dus.)
Enkele onthutsende vaststellingen…
Doorstroming naar hoger onderwijs…
Nauwelijks één op de vier kinderen van
laaggeschoolde moeders onderneemt hogere
studies; bij kinderen van hooggeschoolden is
dat 83 %.
Enkele onthutsende vaststellingen…
Standenonderwijs?...
“We kunnen dus moeilijk anders dan spreken van
een soort standenonderwijs: het ASO, dat
voornamelijk gericht is op doorstroming naar het
hoger onderwijs, sluit perfect aan bij de
leefwereld en mogelijkheden van de hogere
sociale groepen, terwijl de schoolloopbaan van
jongeren uit de laagste sociale milieus eindigt in
het beroepsonderwijs (met of zonder
getuigschrift).”
(Nicaise en Desmedt, 2008, p. 15)
Om over na te denken…
Elke maatregel ter bevordering van gelijke
onderwijskansen, op welk niveau ook, is
maar zo krachtig als de kracht waarmee
ze de kwetsbare leerling bereikt.
Elke maatregel is maar zo krachtig als de
leer-kracht die ze in de individuele
leerling losweekt.
DS Peter Vandermeersch 01.09.09: “We vertrouwen
onze kinderen de volgende tien maanden opnieuw toe
aan een onderwijzend korps dat er in veel gevallen
letterlijk met hart en ziel voor gaat. Dat is een
fantastische vaststelling! Deze 123.000 leerkrachten
zijn het essentiële sluitstuk van ons onderwijsbeleid.”
Tertio Peter Vande Vyvere 26.08.09: “Een hart voor
jongeren is onontbeerlijk. En de nodige pedagogische
bekwaamheid al evenzeer.(…)Naast vakkennis en de
didactische bekwaamheid om die over te brengen, vergt
het leraarschap een flinke dosis pedagogisch talent:
weerbaarheid bij moeilijkdoenerij, veel
inlevingsvermogen, de bekwaamheid (ieders) talent te
ontwaren en dat te stimuleren.”
Om over na te denken…
Het belang van SUCCES
Om van gelijke onderwijskansen een
onvervalst succes te maken
moeten kwetsbare jongeren
ZELF succes kunnen ervaren...
Om elke dag aan te werken…
EVALUATIEBELEID VAN DE SCHOOL
REKENEN OP
-leer-kracht van de leerling
-ontwikkeling op eigen
tempo
-talenten van de leerling
-ontdekkingsdenken
-breedbeeld van competenties
AF- REKENEN
-van fouten, problemen en
gemiste kansen
-van wat de leerling niet
kan
-achterstandsdenken
-gevaar van lage
verwachtingen, negatief
beeld, focus op “telbare”
toetsitems
Onderwijsspiegel 2007-2008
CONTROLE door inspectie tijdens 3de jaar van
GOK II
-176 opstartende GOK-scholen
-297 doorstartende GOK-scholen (=2de cyclus!)
Er werd resultaatgericht gecontroleerd.
Het gemiddelde van alle toegekende
beoordelingen moest 2.5/4 zijn !
Onderwijsspiegel 2007-2008
Relevante SITUATIONELE
FACTOREN BaO
OPSTARTENDE SCHOLEN
176
DOORSTARTENDE SCHOLEN
297
Specifieke lln-populaties
Groot aantal lln met
leerachterstand
3%
15%
Groeiende
taalheterogeniteit
20%
18%
Directiewissel
24%
29%
Coördinatorenwissel
38%
38%
Inbreng uren uit LstP voor
GOK-werking
30%
22%
Sterke verjonging team
9%
17%
Onstabiel
personeelsbestand
18%
21%
23%
15%
Personeel
Structuur
GOK-samenwerking binnen
SG
Onderwijsspiegel 2007-2008
Keuze van THEMA’s EN CLUSTERS
BaO
473
Thema’s
Taalvaardigheidsonderwijs
47%
Intercultureel onderwijs (nu OMD)
7%
Leerlingen- en ouderparticipatie
10%
Socio-emotionele ontwikkeling
48%
Preventie en remediëring
65%
Doorstroming en oriëntering
14%
Clusters
Ontwikkelings- en leerachterstanden remediëren
8%
Taalvaardigheid bevorderen
3%
Positief zelfbeeld en sociale competenties stimuleren
1%
Onderwijsspiegel 2007-2008
ALGEMENE
RESULTATEN
Aantal
scholen BaO
Onmiddellijk
GUNSTIG
Aantal
DELIBERATIES
ONGUNSTIG na
deliberatie
ONGUNSTIG na
paritair comité
473
88%
12%
2%
1%
*
*
Er bleven dus 15 scholen over met een ongunstige beoordeling.
14 ervan kozen voor een engagement om zich te laten begeleiden in
ruil voor de helft van hun GOK-lestijden.
Onderwijsspiegel 2007-2008
RESULTATEN
OPSTARTERS
1
2
3
4
Gemiddelde
BSA
Bereik
1%
4%
Betrokkenheid
60%
35%
3.3
20%
80%
3.8
KEUZE DOELSTELLINGEN
Inhoud en bereik
8%
70%
22%
3.1
Verband met BSA
8%
66%
26%
3.2
17%
43%
40%
3.2
7%
51%
42%
3.3
Aanwending lst
7%
68%
25%
3.2
Interne/externe
ondersteuning
7%
52%
41%
3.3
12%
60%
27%
3.1
19%
53%
27%
3.1
21%
56%
23%
3.0
7%
53%
39%
3.3
Betrokkenheid
CONCRETE UITVOERING
lln/lkr/schoolniv.
1%
ZELFEVALUATIE
Gegevens
Analyse
1%
Verbetering
Betrokkenheid
BEREIKEN VAN DE DOELSTELLINGEN
Effect schoolniv.
1%
20%
73%
7%
2.9
Effect lerarenniv.
1%
31%
68%
1%
2.7
22%
76%
2%
2.8
Effect leerlingniv.
GEM.TOTAALSCORE
0%
13%
58%
29%
3.2
Onderwijsspiegel 2007-2008
RESULTATEN
DOORSTARTERS
1
2
3
4
Gemiddelde
BSA
Bereik
1%
Betrokkenheid
12%
61%
26%
3.1
3%
29%
68%
3.6
10%
75%
14%
3.0
KEUZE DOELSTELLINGEN
Inhoud en bereik
Verband met BSA
1%
8%
65%
25%
3.1
Betrokkenheid
2%
16%
56%
26%
3.1
11%
59%
30%
3.2
Aanwending lst
6%
75%
20%
3.1
Interne/externe
ondersteuning
10%
57%
33%
3.2
14%
59%
27%
3.1
CONCRETE UITVOERING
lln/lkr/schoolniv.
ZELFEVALUATIE
Gegevens
Analyse
1%
19%
60%
21%
3.0
Verbetering
1%
29%
48%
21%
2.9
5%
65%
30%
3.2
Effect schoolniv.
22%
70%
7%
2.8
Effect lerarenniv.
23%
76%
1%
2.8
Effect leerlingniv.
17%
79%
3%
2.9
Betrokkenheid
BEREIKEN VAN DE DOELSTELLINGEN
GEM.TOTAALSCORE
1%
14%
62%
23%
3.1
Onderwijsspiegel 2007-2008
RESULTATEN
DOORSTARTERS
1
2
3
4
Gemiddelde
VERGELIJKING Gemiddelde Totaalscore GOK I en GOK II
GOK I
2.5
GOK II
3.1
VERGELIJKING Bereiken van de doelstellingen GOK I en GOK II
GOK I
1.9
GOK II
2.8
 duidelijke verbetering merkbaar in de gemiddelde totaalscore én de effecten.
 de GOK-werking is in sommige scholen aanzet tot het introduceren van andere
onderwijsvernieuwingen met het oog op kwaliteitsverbetering.
 Zelfevaluatie én effectmeting blijven werkpunten! Het bewijst dat ongeveer ¼ van de
basisscholen binnen hun BVV nog te weinig een cultuur van zelfevaluatie ontwikkelen !
Onderwijsspiegel 2007-2008
ANALYSE van de relevante vaststellingen
EXCELLENTE SCHOLEN 161/473







(=gemiddeld meer dan 3.3 scoren)
Minder taalheterogeniteit
Grotere investering organieke lestijden
Stabieler leerkrachtenkorps
GOK-doelstellingen sluiten nauw aan bij BSA
Doelen worden in concrete acties omgezet op de 3 niveaus
De zelfevaluatie gebeurt grondiger; dat leidt tot borgen van wat goed is én tot
doelgericht bijsturen
Effecten op schoolniveau zijn groter
=sterk
beleidsvoerend en zelfevaluerend vermogen !
Onderwijsspiegel 2007-2008
EFFECTMETING


Scholen zijn er in deze 2de cyclus beter in geslaagd de GOKdoelen te bereiken.
Ervaren scholen hebben op systematische wijze de
vernieuwing uitgebouwd en hogere niveaus gescoord.
Opmerkelijk!! De opstartende scholen hebben bijna even goed gepresteerd als
de doorstarters.


De duidelijke effecten van het GOK-beleid zijn het gevolg van
een sterk beleidsvoerend en zelfevaluerend vermogen van de
school.
De betrokkenheid van het schoolteam is bepalend voor een
succesvolle GOK-werking.
Onderwijsspiegel 2007-2008
De PIJNPUNTEN uit de 1ste cyclus blijven
bestaan!





Het gebrek aan een nascholingsbeleid om de competentie van
de leraren te versterken.
Het formuleren van onvoldoende concrete en meetbare
doelstellingen, waardoor de effectmeting hapert.
Het invullen van doelstellingen met weinig aandacht voor
leerkrachtenengagement of te lage betrokkenheid van
leerlingen.
Het niet vertrouwd zijn met de vertaalslag van doelstellingen
in acties.
Het onvoldoende waken over de geleidelijke inpassing van de
GOK-werking in de reguliere schoolwerking.
Onderzoek naar succesvolle SCHOOLCARRIERE
Prof. Antrop-Gonzàles – University of Wisconsin-Milwaukee
Onderzoek bij Porto Ricaanse 17-18-jarigen naar hun
succesvolle schoolcarrière: “Waarom presteren
sommige jongeren met een
migratieachtergrond wel goed?”
4 cruciale factoren die leiden tot succes:
1.
Het opbouwen van sociaal kapitaal door religiositeit en participatie
in de school en in buitenschoolse activiteiten (=brede school)
2.
Een sterke Porto Ricaanse identiteit
3.
De invloed van moeders op de onderwijsprestaties van hun
kinderen
4.
De mogelijkheid van (zorg)leerkrachten om onderwijsprestaties
positief te beïnvloeden.
Gelijkaardig onderzoek in RONSE bij Marokkaanse jongeren.
SIBO-onderzoek over klasklimaat, relaties en
leerkrachtgedrag
Doctoraatsonderzoek Evelien Buyse KUL
1.
2.


Meer nabijheid en warmte in de lkr-kind-relatie hangt samen met een
hoger niveau van psychosociale aanpassing (=populariteit bij
leeftijdsgenootjes en meer welzijn op school)
Meer conflict in de lkr-kind-relatie is geassocieerd met een lager niveau
van psychosociale aanpassing(=meer agressief gedrag, minder welzijn)
Link met GOK
Kwaliteitsvolle relaties ts lkr en lln 3de kl met een ‘moeilijk’ temperament of
onveilige gehechtheid aan hun moeder kunnen beschermen tegen
probleemgedrag in de klas en een negatief zelfbeeld.
Een positieve klassamenstelling kan een buffer vormen tegen het ontwikkelen
van minder kwaliteitsvolle relaties, voornamelijk voor kinderen met
externaliserend gedrag.
SIBO-onderzoek over klasklimaat, relaties en
leerkrachtgedrag
Doctoraatsonderzoek Evelien Buyse KUL
1.
2.
3.


Meer structuur van de leerkracht heeft een positief effect op de kwaliteit
van vroege relaties ts lkr en lln.(3de kleuterklas)
Meer structuur van de leerkracht hangt samen met minder
(externaliserend) probleemgedrag in de klas
Er is minder (externaliserend) probleemgedrag in de klas als de
leerkracht meer autonomie verleent aan de kleuters
Link met GOK
Veel structuur door de leerkracht kan kinderen met een moeilijk temperament
ook beschermen tegen minder kwaliteitsvolle relaties met de leerkracht.
Emotionele ondersteuning door de lkr (emotionele beschikbaarheid,
sensitiviteit) kan onveilig gehechte kinderen of kinderen met onaangepast
klasgedrag beschermen tegen minder kwaliteitsvolle relaties met
de leerkracht.
Jaar 1: Schooljaar 2008-2009

Het team kiest doelstellingen op basis van de eigen
beginsituatieanalyse.

Eerste trimester: uitschrijven van een beleidsplan
GOK
=
visietekst GOK + GOK-actieplan

GOK - actieplan voor trimester 2 en 3 uitvoeren.
Jaar 2: Schooljaar 2009-2010

Uitvoeren van GOK - actieplan jaar 2

Uitvoeren van de zelfevaluatie in tweede
trimester
-kwaliteitsvol
-gebeurt op de 3 niveaus
Jaar 3: Schooljaar 2010-2011

Verder werken met het GOK – actieplan

Controle door de inspectie :
1. Was de beginsituatieanalyse voldoende kwaliteitsvol en volledig?
2. Was de keuze van de gelijke kanseninstrumenten en de
doelstellingen
voldoende verantwoord in functie van deze analyse?
3. Werden de gelijke kanseninstrumenten uitgebouwd en de
doelstellingen effectief bereikt?
4. Werd de zelfevaluatie kwaliteitsvol uitgevoerd?
(zie decreet art. VI.8 )
SMART – PRINCIPE
De doelen zoals het een “SMARTJE” past, inpasbaar in de gewone schoolwerking
S
Specifiek
in kleine tussenstappen
heel concreet
M
Meetbaar
welk resultaat willen we zien bij
leerlingen en bij leerkrachten
A
Aanvaardbaar
door de achterban
R
Realistisch,
Resultaatgericht
Tijdperspectief
haalbare acties
T
afbakenen in tijd
MAGIE – PRINCIPE
Anders gezegd, de doelen moeten MAGIE hebben
M
Meetbaar
hebben we het gedaan of niet
gedaan?
A
Acceptabel
is het door iedereen aanvaard?
G
Gecommuniceerd
is iedereen er van op de hoogte en
blijft iedereen op de hoogte?
I
Inspirerend
leidt het tot nieuwe ideeën,
inzichten,…?
E
Engagerend
is iedereen er bij betrokken, weet
iedereen wat te doen, zet iedereen
stappen…?
Kijk op zelfevaluatie


“Kwaliteitszorg is een belangrijke uitdaging binnen
het proces van schoolorganisatie: een school die zich
voortdurend afvraagt wat ze aan het doen is, wordt er
alleen maar beter van.”(Yves Van Nuland)
“Het proces, in hoofdzaak geïnitieerd door de school
zelf, waarbij welgekozen participanten op een
systematische wijze het functioneren van de school
beschrijven en beoordelen met het oog op het nemen
van beslissingen c.q. initiatieven in het kader van
schoolontwikkeling.”(Peter Van Petegem)
BSA
DOELEN
ACTIES
Bijsturen
ZE
Aanpassen
Omzendbrief GOK en Zelfevaluatie
Tijdens het tweede jaar van de GOK - cyclus moeten scholen een zelfevaluatie
uitvoeren. De omzendbrief vermeldt hierover het volgende:
“In de loop van het tweede trimester van het tweede schooljaar voert elke school
een zelfevaluatie uit. Dit betekent:
- dat de school nagaat of de gegevens verzameld en geanalyseerd werden
met betrekking tot de vooropgestelde doelstellingen;
- de zelfevaluatie resulteert in voorstellen voor verbetering van de eigen
werking en in eventuele bijsturingen;
- de zelfevaluatie wordt ter kennisgeving voorgelegd aan de schoolraad.
Algemeen wordt aangenomen dat de kwaliteit van de zelfevaluatie verhoogt
wanneer het zelfevaluatieproces wordt gedragen door het schoolteam.”
Kwaliteitscirkel GOK
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
Lkr.
Lln.
3. GOK doelstellingen
Is er beweging ?
6.Effect?
School
School
4. GOK acties
21-10-2003
Lkr.
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Kwaliteitscirkel GOK
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
lln
lk
lln
3 GOK doelstellingen
Is er beweging ?
6.Effect ?
school
lk
school
4. GOK acties
5. Acties
uitgevoerd ?
UITVOERING VAN DE ACTIES
21-10-2003
zelfevaluatie GOK
2
INTERNE EVALUATIE
BEGINSITUATIE ANALYSE
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
Kwaliteitscirkel GOK
1.
Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
Lkr.
Lln.
3. GOK doelstellingen
Is er beweging ?
6.Effect?
School
School
4. GOK acties
21-10-2003
Lkr.
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Vraag1: In welke mate realiseren wij als school
gelijke kansen (op optimale ontplooiing) voor al
onze leerlingen?
Deze vraag zet scholen aan om voor alle aspecten van
ontwikkeling vast te stellen of leerlingen het goed stellen
(=beginsituatieanalyse):



Zijn alle leerlingen goed op weg om de
minimumdoelstellingen (eindtermen) van alle
ontwikkelingsgebieden te halen?
Kunnen alle leerlingen zich, naargelang hun capaciteiten,
optimaal ontplooien?
Zijn er bepaalde groepen van leerlingen die systematisch
lager scoren dan andere leerlingen?
Voorbeeld: SEO
Doelstelling op leerlingniveau:
Het aantal leerlingen met een positief zelfbeeld en sociale
competentie verhogen.
Hoe?

Via regelmatige screening (minimaal tweemaal per jaar) voor
welbevinden in alle klassen krijgen we over de leerjaren heen
een scherp zicht op welke kinderen het goed maken en welke
het sociaal–emotioneel moeilijk hebben.

Door middel van een korte bevragingslijst worden leerlingen
systematisch gepolst naar de manier waarop ze het klas – en
schoolleven ervaren.
Kwaliteitscirkel GOK
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
Lln.
Lkr.
3. GOK doelstellingen
Is er beweging ?
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
6.Effect?
School
School
4. GOK acties
21-10-2003
Lkr.
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Vraag 2: In welke mate bieden wij
kwaliteitsvol onderwijs aan alle leerlingen?


De basisfilosofie van het GOK - beleid is dat de
kwaliteit van het onderwijs die de school aanbiedt
de sleutel is tot het verhogen van gelijke kansen voor
alle leerlingen, ongeacht hun herkomst.
De school bepaalt vanuit haar visie en ped.project
haar concrete indicatoren.
Opnieuw geldt hier dat deze vraag binnen een goede
beginsituatieanalyse reeds onder de loep werd
genomen.
Voorbeeld: SEO
Doelstelling op leerlingniveau:
Het aantal leerlingen met een positief
zelfbeeld en sociale competentie verhogen.
Hoe?
Bij het opvolgen van leerlingen niet enkel
focussen op schoolse prestaties maar ook op
andere aspecten van de persoon.
Kwaliteit onderwijs





Wat weten we van onze kinderen?
Wat doen we met wat we weten ?
Houden wij rekening met
verschillen?
Hoe pakken we dit aan ?
En waarom doen we dit zo ?
(= Visie)
Kwaliteitscirkel GOK
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
Lkr.
Lln.
3. GOK -Is er beweging ?
doelstellingen
6.Effect?
School
School
4. GOK acties
21-10-2003
Lkr.
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Vraag 3: Aan welke GOK - doelstellingen gaat
de school concreet werken?
De school legt prioritaire GOK –doelstellingen
vast:
DOELEN
Leerlingniveau
Leerkrachtniveau
Schoolniveau
! Belangrijk om geïntegreerd op deze drie niveaus te werken!
Voorbeeld: SEO




Aantal kinderen met + zelfbeeld verhogen. (LL)
Gericht observeren om kinderen met een - zelfbeeld
te leren herkennen. (LK)
Een + onderwijsstijl hanteren en via gerichte acties
het zelfbeeld van kinderen verhogen. (LK)
Een positieve sfeer creëren in de school door
kinderen positief te benaderen.(SCH)
Kwaliteitscirkel GOK
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
Lkr.
Lln.
3. GOK
doelstellingen
Is er beweging ?
6.Effect?
School
School
4. GOK acties
21-10-2003
Lkr.
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Vraag 4: Welke concrete acties werden
gepland om de GOK - doelstellingen te halen?
Concrete vragen bij de beschrijving van de acties :








Wat is het specifieke doel van de actie? Welk effect wensen we te bereiken?
Hoe wordt de actie vormgegeven?
Wie wordt bij de uitvoering van de actie betrokken?
Binnen welke tijdspanne wordt de actie gepland?
Wie volgt de uitvoering van de actie op? Hoe?
Hoe wordt de actie (en de doelstelling) geëvalueerd?
Hoe blijft het team op de hoogte van de voortgang van de actie?
Hoe worden eventueel de schoolbegeleidende instanties betrokken?
Voorbeeld SEO:
GOK - doelstellingen




Aantal kinderen met + zelfbeeld verhogen.
(LL)
Gericht observeren om kinderen met een zelfbeeld herkennen. (LK)
Een + onderwijsstijl hanteren en via gerichte
acties het zelfbeeld van kinderen verhogen.
(LK)
Een positieve sfeer te creëren in de school
door kinderen positief te benaderen.(SCH)
Voorbeelden
GOK - acties op leerling - niveau




Kwaliteiten van kinderen worden ingezet.
Kinderen mogen hun gevoelens uiten op een
sociaal aanvaardbare manier, alle gevoelens
mogen er zijn.
Kinderen worden betrokken bij klasafspraken
en strafmaatregelen.
Kinderen mogen een eigen mening hebben.
Voorbeeld SEO:
GOK - doelstellingen




Aantal kinderen met + zelfbeeld verhogen.
(LL)
Gericht observeren om kinderen met een zelfbeeld te herkennen. (LK)
Een + onderwijsstijl hanteren en via
gerichte acties het zelfbeeld van kinderen
verhogen. (LK)
Een positieve sfeer te creëren in de school
door kinderen positief te benaderen.(SCH)
Voorbeelden
GOK - acties op leerkracht -niveau

Kinderen waarover we ons zorgen maken gaan
we gericht observeren

Kwaliteiten benoemen en waarderen

Belonen eerder dan straffen
Voorbeeld SEO:
GOK - doelstellingen




Aantal kinderen met + zelfbeeld verhogen.
(LL)
Gericht observeren om kinderen met een zelfbeeld herkennen. (LK)
Een + onderwijsstijl hanteren en via gerichte
acties het zelfbeeld van kinderen verhogen.
(LK)
Een positieve sfeer te creëren in de school
door kinderen positief te benaderen.(SCH)
Voorbeelden
GOK - acties op schoolniveau

Afspraken over belonen en straffen

Positieve verwoording van reglementen

Aanpassingen rapport
Kwaliteitscirkel GOK
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
Lkr.
Lln.
3. GOK doelstellingen
Is er beweging ?
School
Lkr.
School
4. GOK acties
21-10-2003
6.Effect?
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Vraag 5: Worden de acties goed uitgevoerd?
 in kaart brengen van het proces van de
uitvoering







Wordt de actie uitgevoerd?
Is iedereen die bij de uitvoering van de actie moest betrokken
zijn, er daadwerkelijk bij betrokken?
Is voor iedereen duidelijk wat er moet gebeuren?
Wordt de actie voldoende opgevolgd en gecoördineerd?
Verloopt de uitvoering van de actie zonder obstakels,
meningsverschillen, praktische belemmeringen?
Kan de actie binnen de voorziene tijd uitgevoerd worden?
Is er voldoende ruimte voor interactie (met alle betrokken
partijen, ook externen ) over de uitvoering van de actie?
Vraag 5: Worden de acties goed uitgevoerd?
 peilen naar de reacties bij de betrokkenen




Voelen alle leden van het team zich goed bij de uitvoering van
de actie, zowel uitvoerders als niet - uitvoerende betrokkenen?
Zijn alle leden tevreden?
Hoe reageren de leerlingen op de actie?
Hoe reageren de ouders en externe betrokkenen op de
uitvoering van de actie?
Kunnen reacties voldoende aan bod komen en opgevolgd
worden?
Voorbeeld SEO op leerkracht niveau
Gericht observeren om kinderen met
– zelfbeeld te herkennen







Heb ik de zorgkinderen gericht geobserveerd?
Ken ik de lln. met een negatief zelfbeeld?
Heb ik hun kwaliteiten ontdekt?
Is het LVS een hulpmiddel of een last?
Was er samenwerking?
Wat ging goed? Wat kan me ondersteunen bij
die aanpak?
Hoe voelen de leerlingen zich bij de aanpak?
En ik?
Voorbeeld SEO op school -niveau




Worden de verschillende ervaringen rond
welbevinden van lln naar het hele team
overgedragen?
Gaat iedereen na onze SEO-acties bewuster en
gerichter om met conflicten of met moeilijk gedrag?
Is er systematisch, spontaan, gericht overleg ontstaan
over kinderen met moeilijk gedrag op de speelplaats?
Hebben we nu schoolse afspraken over ‘hoe omgaan
met conflicten op de speelplaats en in de klas’?
Kwaliteitscirkel GOK
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
Lkr.
Lln.
3. GOK doelstellingen
Is er beweging ?
6.Effect?Lkr.
School
School
4. GOK acties
21-10-2003
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Vraag 6: Hebben de acties het beoogde
resultaat?  vaststellen van effecten



Leidt de actie tot het beoogde doel ?
Zijn de doelstellingen voldoende gerealiseerd met deze acties ?
Kunnen we de effecten in kaart brengen op de drie niveaus?
DOELEN
Leerlingniveau
Leerkrachtniveau
Schoolniveau
De effectenmeter (bijlage 7)
Bronnen waar je effecten voor GOK
kan in vinden (zie bijlage 9a en b)
Voorbeeld SEO





In de zorgdossiers merken we een daling van het
aantal lln met zelfwaardeproblemen. (LLN)
In de ideeënbus vinden we nog weinig briefjes met
meldingen van conflicten en/of pesterijen(LLN)
Bij de opmaak van het sociogram merkt de lkr betere
relaties tussen kinderen in een bepaalde groep. (LKR)
Bij een doorgedreven observatie van een kleuter met
storend gedrag merkt de juf duidelijk beterschap.
(LKR)
In de leerlingenraad komen steeds minder
agendapunten rond speelplaatsproblemen aan de orde.
(SCH)
Kwaliteitscirkel GOK
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
Lkr.
Lln.
3. GOK doelstellingen
Is er beweging ?
6.Effect?
School
School
4. GOK acties
21-10-2003
Lkr.
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Vraag 7: Is dankzij het uitvoeren van de acties
de totale kwaliteit van het onderwijs
toegenomen?
Belangrijk om op termijn de uitvoering en het effect van
de acties steeds weer terug in het ruimere kader van
het onderwijsgebeuren te plaatsen (bijdrage tot
krachtiger onderwijs):



Hebben de acties en hun resultaten een blijvend karakter?
(verankering / kwaliteitsborging)
Hebben de acties en hun resultaten een structureel karakter? (breed
gedragen)
Zijn de acties en hun resultaten voldoende integraal? (doorheen het
curriculum)
Voorbeeld SEO

Voelen de kinderen zich
beter in de klas en op
school?

Zijn er nu meer kinderen
met een overwegend +
zelfbeeld?
Kwaliteitscirkel GOK
1.Leerlingen
8. Kansengelijkheid
2. Kwaliteit
onderwijs
7. Kwaliteit
verhoogd ?
Lln.
Lkr.
Lln.
3. GOK doelstellingen
Is er beweging ?
6.Effect?
School
School
4. GOK acties
21-10-2003
Lkr.
zelfevaluatie GOK
5. Acties
uitgevoerd ?
2
Vraag 8: Zijn de gelijke kansen tot optimale
ontplooiing voor alle leerlingen echt verhoogd?

Slagen we er als school in om voor meer leerlingen, en in het
bijzonder de meest kwetsbare, gelijke en volwaardige kansen
op ontwikkeling te bieden?

Zijn we erin geslaagd ervoor te zorgen dat:




Meer leerlingen goed op weg zijn om de minimumdoelstellingen
(eindtermen) van alle (of meer) ontwikkelingsgebieden te halen?
Meer leerlingen zich, naargelang hun capaciteiten, optimaal kunnen
ontplooiien?
De groep leerlingen die lager scoorden bij de beginsituatieanalyse te
verkleinen?
En …waaraan zien we dat?
Voorbeeld SEO op lln -niveau




Kinderen kunnen duidelijk geuite, eenvoudige
gevoelens (blij, boos, verdrietig, bang..) bij zichzelf
en bij anderen waarnemen en benoemen (RV2.1/3.1)
Kinderen weten dat een bepaalde situatie gevoelens
oproept, maar dat die gevoelens niet bij iedereen
gelijk zijn en ook niet op dezelfde wijze geuit worden
(RV3.4)
Kinderen kunnen respect en waardering opbrengen
voor de waarden en normen van anderen (ET1.2)
Kinderen kunnen zich weerbaar opstellen naar
leeftijdsgenoten en volwassenen toe door signalen te
geven die voor anderen begrijpelijk en aanvaardbaar
zijn. (ET1.7)
De kortere weg – De kleine cirkel
De kortere weg: twee gevaren

Pendelen in de onderboog:
-blijven steken bij de vraag : ‘Hebben we de geplande
acties uitgevoerd?’
-ook nagaan of het effectief bijgedragen heeft tot meer
kwaliteit

Voortzetten van wat al goed gaat
 Op gezette tijden het geheel overschouwen en de ‘grote cirkel’
rond maken
Rondjes maken en toch vooruitgaan

Cyclus keer op keer doorlopen zal leiden tot een
hoger niveau van beheersing, steeds een stapje dichter
bij de realisatie van het doel: voor alle leerlingen
meer kansen tot optimale ontplooiing.

Of het nu om kleine cirkels of om de grote
cirkelbeweging gaat, belangrijk is dat de school de
zelfevaluatie gebruikt om er iets mee te doen.
Schoolontwikkeling
adoptie
implementatie
incorporatie
Van zelf - perspectief naar
ander - perspectief




Als ze verschillende thema’s niet langer als afzonderlijke domeinen opvat
en in afzonderlijke acties vorm geeft.
Als ze de achterliggende principes van elk thema geïntegreerd toepast in
klas – en schoolpraktijk.
Als de integratie van de thema’s leidt naar het besef dat bevorderen van
gelijke kansen het pure handelingsniveau overstijgt en in essentie neerkomt
op een bepaalde houding: een absolute gerichtheid op de leerling (zowel op
het cognitieve, als op het socio–emotionele, het affectieve en het sociale
vlak).
Kunnen innemen van het leerlingperspectief door alle actoren op de school
en doorheen het hele schoolcurriculum: dat is het ultieme doel van het
gelijke onderwijskansenbeleid.
Een stap dichter
naar gelijke kansen
Kwaliteitsster GOK
Rapport Controle GOK
FASE
1.
2.
3.
4.
5.
Beginsituatieanalyse
Gekozen doelstellingen
Uitbouw GOK-werking
Effect
Zelfevaluatie
CONTROLEASPECT





Gegevens over de
doelstellingen?
Analyse van deze
gegevens?
Verbetering/bijsturing/
bestendiging?
Participatieraad /
schoolraad?
Betrokkenheid van het
schoolteam?
Kwaliteitsoordeel voor…(1)
Zelfevaluatie en gegevens over doelstellingen
1
De school heeft geen gegevens verzameld met betrekking tot
de gekozen doelstellingen.
2
De school heeft weinig gegevens verzameld met betrekking
tot de gekozen doelstellingen.
3
De school heeft voldoende gegevens verzameld met
betrekking tot de gekozen doelstellingen.
4
De school heeft systematisch en op volledige wijze gegevens
verzameld met betrekking tot de gekozen doelstellingen.
Kwaliteitsoordeel voor…(2)
Zelfevaluatie en analyse van gegevens
1 De school heeft de gegevens niet geanalyseerd.
2
De school heeft de verzamelde gegevens in enige mate
geanalyseerd.
3
De school heeft de verzamelde gegevens voldoende
geanalyseerd.
4 De school heeft de verzamelde gegevens grondig geanalyseerd.
Kwaliteitsoordeel voor…(3)
Zelfevaluatie en verbetering / bijsturing
1
De school heeft geen voorstellen tot verbetering/bijsturing
geformuleerd.
2
De school heeft weinig voorstellen tot verbetering/bijsturing
geformuleerd.
3
De school heeft voldoende voorstellen tot
verbetering/bijsturing geformuleerd.
De school heeft grondig werk gemaakt van het formuleren
4 van voorstellen tot verbetering/bijsturing of besluit tot het
bestendigen van haar goede werking.
Kwaliteitsoordeel voor…(4)
Zelfevaluatie en schoolraad
1
De school heeft de zelfevaluatie niet voorgelegd aan de
schoolraad.
2 3 -
4 De school heeft de zelfevaluatie voorgelegd aan de schoolraad.
Kwaliteitsoordeel voor…(5)
Zelfevaluatie en teambetrokkenheid
1
Het schoolteam was helemaal niet betrokken bij het
zelfevaluatieproces.
2
Een gedeelte van het schoolteam voelde zich betrokken bij het
zelfevaluatieproces.
3
Het schoolteam was voldoende betrokken bij het
zelfevaluatieproces.
4 Het schoolteam heeft het zelfevaluatieproces grondig gedragen.
Zelfevaluatie en kwaliteitszorg
Aandachtspunten (1)




Zelfevaluatie als continu proces
Geen eenmalige gebeurtenis.
Zelfevaluatie GOK zien binnen het brede kader van
permanente kwaliteitszorg
Werken aan GOK staat niet los van het totale zorgbeleid
van de school.
Zorg voor een brede kijk op zelfevaluatie:



Bevragen team
Bevragen van leerlingen, ouders, …
Verzamelen en interpreteren van andere outputgegevens
Zelfevaluatie en kwaliteitszorg
Aandachtspunten (2)

Betrek het hele schoolteam en gebruik verschillende
werkvormen:






persoonlijke reflectie
groepsgesprekken
plenaire momenten
Het zorgteam/ het kernteam draagt het proces van
zelfevaluatie.
Bouw de zelfevaluatie op vanuit je beginsituatieanalyse.
Zorg voor een schriftelijke neerslag van de
zelfevaluatie.
De neerslag van de zelfevaluatie

De school beslist zelf hoe ze het verslag van de zelfevalutie noteert:
- Conclusies van de zelfevaluatie op één à twee bladzijden samenvatten
- Verwijzen naar andere documenten en bijlagen die meer detail verschaffen

Toegankelijk voor het schoolteam en externe betrokkenen.


De school houdt doorheen de drie jaren van de GOK – cyclus een logboek GOK bij (een
“dossier”).
Mogelijke onderdelen van het logboek GOK:
1. Eigen opvoedingsproject
2. Identificatiegegevens
3. ‘Brede zorg’ uit SWP
4. Beginsituatieanalyse GOK
5. Uitgeschreven visie GOK
6. Plannen van concrete acties voor GOK
7. Evaluatie en opvolging
8. Samenwerking met externen
EINDELIJK!
Procedure zelfevaluatie





Stap 1: Voorbereiding van de zelfevaluatie door de
zorgbegeleider/ het zorgteam/ het kernteam.
Stap 2: Personeelsvergadering met bevraging van het hele
schoolteam.
Stap 3: Verwerking van de gegevens door de
zorgbegeleider/ het zorgteam/ het kernteam.
Stap 4: Bespreken van de conclusies en bijsturen van het
GOK- actieplan op een tweede personeelsvergadering.
Stap 5: Bijsturen van het GOK - actieplan door de zorgbegeleider/
het zorgteam/ het kernteam.
Scenario zelfevaluatie (1)
Stap 1: Voorbereiding van de zelfevaluatie door de zorgbegeleider/ het
zorgteam/ het kernteam
a) Bespreken scenario zelfevaluatie
b) Inhoudelijke voorbereiding informatie naar het schoolteam
c) Verzamelen relevante info
- Opmaken stand van zaken
- Beslis welke info je nodig hebt
- Mogelijke uitbreiding bij het verzamelen van relevante
informatie
d) Maak duidelijke afspraken over het verloop van de personeelsvergadering
Scenario zelfevaluatie (2)
Stap 2: Personeelsvergadering met bevraging van
het hele schoolteam.
a) Inleiding: situeren zelfevaluatie vanuit omzendbrief en binnen
kwaliteitszorg
b) Individuele reflectie
c) Reflectie in het team
d) Groepsgesprekken: evaluatie van de concrete acties.
e) Afronding: zicht geven op wat er verder gebeurt met deze
zelfevaluatie.
Scenario zelfevaluatie (3)
Stap 3: Verwerking van de gegevens door de
zorgbegeleider/ het zorgteam/ het kernteam
a) Controle minimale voorwaarden volgens de omzendbrief
b) Synthese van de gegevens i.v.m. de kijk op het GOK - beleid
 Welke conclusies kan je trekken?
 Moeten er initiatieven genomen worden om bij te sturen ?
b) Maak per actie een samenvatting
 Welke conclusies kan je trekken?
 Moeten er initiatieven genomen worden om bij te sturen ?
 Komen de drie niveaus leerling – leerkracht – school aan bod ?
d) Maak een synthese per thema
Scenario zelfevaluatie (4)
Stap 4: Bespreken van de conclusies en bijsturen van het
GOK - actieplan op een tweede
personeelsvergadering
a) Verslag synthese door de zorgbegeleider/ het zorgteam/ het kernteam
b) Bespreken voorgestelde bijsturingen
c) Formuleren van conclusies en afspraken
Scenario zelfevaluatie (5)
Stap 5: Bijsturen van het GOK – actieplan
door de zorgbegeleider/ het
zorgteam/ het kernteam
a) Stel de concrete planning van de werking GOK bij
b) Maak afspraken wanneer een volgende evaluatie van de GOK –
werking gebeurt
c) Vul het logboek GOK aan
d) Evalueer de gevolgde procedure zelfevaluatie
De ultieme GOK-ambitie
Het beste,
en meest rechtvaardige
onderwijs ter wereld !
Tussen droom en feit staan
daden die
door alle betrokken partijen
– bewust, positief en planmatig –
gezet worden.
Nog vragen, onduidelijkheden?
Wens je nog meer uitleg,
meer achtergrond?
1. Nu ter plekke
2. Via mail : [email protected]
3. Een afspraak bij jou op school
SUCCES….