Decentralisatie Sociaal Domein (1)

Financiën Sociaal Domein
VNG
Expertisecentrum Gemeentefinanciën
Hans Giesing
november 2013
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Globale inhoud
• Algemene uitgangspunten drie
decentralisaties
• Werk
• Jeugd
• Wmo
• Financieel
• Vragen / discussie
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Decentralisatie Sociaal Domein (1)
“Bouwen op de eigen kracht van burgers”
• Motto: één gezin, één plan, één regisseur
• Decentralisatie naar gemeenten:
• Participatiewet (Wet Werken naar Vermogen)
• Delen uit de AWBZ
• Jeugdzorg
• Zelfredzaamheid faciliteren en stimuleren;
steun alleen voor wie het niet zelf en in eigen
omgeving kan regelen en organiseren
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Decentralisatie Sociaal Domein (2)
• Regeerakkoord Rutte-Asscher:
• Gemeenten
• Leveren integraliteit
• Leveren maatwerk
• Spelen in op rol sociaal netwerk
• Eén persoon (waar het kan) begeleidt en
ondersteunt op basis van integraal plan
• Uitvoeringskracht gemeenten vergroten
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Werk
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Participatiewet
• Vervangt Wet Werken naar Vermogen
• Integreert:
• Wet Werk en Bijstand (WWB)
• Wet sociale werkvoorziening (WSW) en
• Wet werk en arbeidsondersteuning
jonggehandicapten (Wajong)
• Eén samengevoegd, ontschot budget!
• Totaal in 2015 ca 2,9 mld (aflopend naar 1,2 mld
in 2050 (uitstroom)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wajong
• Per 2015 alleen nog voor
• wie volledig en
• duurzaam geen arbeidsvermogen bezit
• Zittend bestand Wajong wordt herkeurd
• Mensen mét arbeidsvermogen: Gemeente biedt
uitkering en/of ondersteuning re-integratie
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Werkvoorziening
• Per 2015 (ipv 2014) geen nieuwe instroom WSW
• Werkgevers marktsector garant voor toenemend
aantal extra banen
• Geen loondispensatie maar loonkostensubsidie
• Plaatsing werkgever als productiviteit <80% &
niet-aangewezen op beschut werk;
• Verschil WML en loonwaarde: overheid
• Verschil CAO en WML: bedrijf
• Gemeenten creëren 30.000 beschutte plekken
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Beschut Werk
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Gebundeld re-integratiebudget
Bedrag in miljoenen
2014
2015
2016
2017
2018
struc
Macro wsw oud
2355
2251
2078
1910
1754
0
Re-integratiemiddelen
685
663
683
709
737
1.193
Pbudget “oude stijl”
685
634
594
556
544
544
Nwe dg reg. werk
x
5
17
31
43
241
Nwe dg beschut
x
7
23
37
49
257
Overheveling wajong
x
15
45
60
75
111
Overheveling norisk
x
2
4
25
26
40
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Afbouw sociale werkvoorziening
• Afbouw (fictieve) sw-subsidie in participatiebudget
van € 25.900 naar € 22.700 per plek in 6 jaar
• Beperkte mogelijkheden afbouw kosten
• Tot 80% kosten hangen samen met CAO (lonen,
pensioenen, etc)
• CAO wordt niet goedkoper, herschikking van
posten
• Bedrijfsvoering kan goedkoper, maar heeft zijn
limiet
• Besparen op begeleiding en overhead
• Ander profiel Sw bedrijf
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Financiële aandachtspunten
• Risico’s wsw
– Afbouw van de sociale werkvoorziening
- Loon- en prijscompensatie
- Pensioenkosten WSW
•
•
•
•
•
Duurzaamheid loonkostensubsidies
Arbeidsovereenkomst beschut werk
Hoogte uitvoeringskosten
Efficiencykorting oplopend tot 290 mln struc.
Vangnet IAU door Rijk gefinancierd
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Sociale werkvoorziening
Zorgen om gebieden met veel sw’ers (2018)
102 gemeenten
Geen middelen over voor reguliere re-integratie,
totale gebundelde budget gaat op aan zittend bestand
SW
171 gemeenten
Meer dan 50% van re-integratiemiddelen gaat op aan
zittend bestand SW
135 gemeenten
Meer dan 50% re-integratiemiddelen beschikbaar voor
Ondersteuning anders dan Wsw
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Jeugd
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Hoofdlijn stelselwijziging
Doelen transitie:
• Preventie en uitgaan eigen mogelijkheden en
verantwoordelijkheid jeugdigen en ouders
• Demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren
door opvoedkundig klimaat te versterken
• Eerder juiste hulp op maat om beroep op dure
gespecialiseerde hulp te vermijden
• Integrale hulp aan gezinnen (één gezin, één
plan, één regisseur)
• Meer ruimte voor professionals
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Taakuitbreiding gemeenten
•
•
•
•
•
Provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg
Jeugdzorgplus (gesloten jeugdzorg)
Geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen
Zorg jeugdigen met verstandelijke beperking
Begeleiding, persoonlijke verzorging en
kortdurend verblijf
• GGZ in kader jeugdstrafrecht (forensische zorg)
• Uitvoering jeugdbeschermingsmaatregelen en
jeugdreclassering
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Macrobudget
• Kortingen:
• Rutte I
• Rutte II
• Correcties
- 300 mln.
- 150 mln.
PGB maatregel - 70 mln.
• Resterend macrobudget:
• Circa € 3,5 mld (grotendeels prijspeil 2012)
• Toets door Algemene Rekenkamer afgerond
• Tweede toets op definitief budget 2014 volgt
nog
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Verdeelmodel
• Verdeling 2015 via historisch budget
• Woonplaatsbeginsel centraal
• Inschrijving gezagdrager in GBA
• Tenzij voogdij is overgedragen aan professional van
gecertificeerde instelling
-> feitelijke verblijfsplaats kind
• Eind november of begin december:
• nieuwe, verbeterde ‘tussenstand’ macrobudget en
• verdeling via website www.voordejeugd.nl
• Mei 2014 definitief?
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wmo
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Regeerakkoord en Wmo
• Afbouw AWBZ
• Wet langdurige Zorg
• Begeleiding individueel (thuis) en groep
(dagbesteding) naar gemeenten
• Verpleging naar zorgverzekeraars (Zvw)
• RA bevatte ook
• voornemen Persoonlijke Verzorging naar
gemeenten te decentraliseren
• Gemeenten regelen tegemoetkoming kosten
chronisch zieken en gehandicapten (WTCG)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Recente ontwikkelingen (brief HLZ)
• Persoonlijke verzorging niet naar Wmo maar
naar Zorgverzekeraars (Zvw) (ca 2 mld.)!
• WTCG blijft deels fiscaal: (oplopend) € 268 mln
naar gemeenten: nog besluitvorming Tweede
Kamer!
• ‘Snijvlakverlies’
• VNG schort samenwerking op
• tot BALV 29 november
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Macrobudgetten
• Taakstellingen:
• Begeleiding: was: 1,7 mld (-25%)
• Huishoudelijke hulp : 0,46 mld (-40%)
• Wordt nog getoetst door ARK
• Resteert nieuwe WMO totaal 8,7 mld.
• ca. 3,7 mld. nieuw geld
• ca. 5 mld. bestaande budgetten (IU en AU) en
deel cluster maatschappelijke zorg in GF (ex
wvg en ex welzijnswet).
• Opname in sociaal deelfonds?
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wmo wordt ook
• Beschermd wonen (1 mld) : centrum
gemeenten.
• MEE naar gemeenten (175 mln).
• Mantelzorgcomplinent/waardering (100 mln).
• Kortdurend verblijf (ook jeugd).
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Persoonsgebonden budget
• Conceptwet nieuwe WMO: Artikel 2.3.6: PGB
• College moet cliënt op mogelijkheid PGB
wijzen
• Verordening regelt de voorwaarden,
waaronder op welke wijze de hoogte van
persoonsgebonden budget wordt vastgesteld
• Betaling en budgetbeheer via SVB
• College kan weigeren als
maatwerkvoorziening goedkoper is dan
verkrijging via PGB
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Financieel
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Financiën
• Voor taken Werk, Zorg en Jeugd, komt (deels
nieuw) ontschot budget via ‘sociaal deelfonds’
• Totaal circa € 10 miljard
• Betekent circa 25% van gemeentebegroting
• Horizontale verantwoording: College legt alleen
verantwoording over besteding af aan Raad.
• Rijk zal vragen om informatie over resultaten
(systeemverantwoordelijkheid).
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Sociaal Deelfonds
•
•
•
•
•
•
In Wet op het sociaal deelfonds
Integratie-uitkering in gemeentefonds
Horizonbepaling van drie jaar
I-deel WWB blijft buiten deelfonds
Maar (tijdelijk) bestedingsverplichting aan SD
Budget is vrij te besteden binnen sociaal
domein, maar niet daarbuiten!
• Monitoring vindt plaats via straks verbeterde
Informatie voor derden (IV-3)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Financiële vormgeving 2015
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Sociaal Deelfonds
• Bestedingsvoorwaarde!
• Onderbesteding moet blijken uit IV3:
• kan aanleiding zijn voor nader onderzoek
• vervolgens bestuurlijk overleg
• mogelijk aanwijzing om besteding op peil te
brengen
• Ultieme sanctie: uitbetaling opschorten
• Na drie jaar in Algemene Uitkering?
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Kortingen doen pijn
• Tegelijk met decentralisaties flinke kortingen:
• Werk: € 1,8 miljard
• Wmo : € 1,7 miljard (op ex AWBZ taak begeleiding en 465
(huishoudelijke hulp) + effect extramuralisering (nog) niet
correct gecompenseerd
• Jeugdzorg: € 450 mln en correcties
• Niet op te vangen door te blijven bieden wat we
altijd boden op de manier die we altijd deden:
kiezen is nodig!
• Enkele mogelijkheden: schaalvoordelen
samenwerking benutten, efficiënter inkoop,
toegang beperken en voorzieningen beperken!
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Financiële vervolgvraagstukken
•
•
•
•
Toereikend macrobudget (is het genoeg)
Bestedingsvrijheid (binnen sociaal domein)
Verantwoordingsbureaucratie beperken
Indexatie na 2015 (blijf het genoeg?)
• Volume- en prijsontwikkelingen
• Adequate verdeling over gemeenten
• Toereikend per gemeente
• Geen ‘slecht’ gedrag belonen
• Herverdeel effecten (max € 15 pipj?)
• Uitvoeringskosten en invoeringskosten
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Tot slot
•Nog vragen?
•Laatste nieuws op onze website
•www.vng.nl
•VNG Gemeentefinanciën op Twitter:
@VNGgemfinancien