NHG-Standaard Depressieve Stoornis

NHG-Standaard
Depressieve Stoornis
http://www.arboforum.net/images/nhg.png
Jerina Baekelandt
Wat is een NHGStandaard?
•NHG = Nederlands
Huisartsen Genootschap
•Is een boek voor
huisartsen.
•Geeft richtlijnen voor
diagnostiek, behandeling
en begeleiding van
personen met een
depressie.
http://clips.crowfile.com/_icons_/15/44/fd7c96d356bcb37098cf92e8c981f4bc.jpg?1
http://distractible.org/wp-content/uploads/2008/08/doctor2214627c9qk8.jpg
•Depressieve stoornis = depressie
•Bij een depressieve stoornis =
aanhoudende depressieve stemming
(niet van voorbijgaande aard)
•Sombere stemming, hardnekkige en
negatieve zelfbeelden (bv: gevoel niets voor te
stellen, het idee zelf schuldig te zijn aan de ziekte,
afwijkende gedragingen en lichamelijke klachten)
•Eerste episode: 3-4 maanden, na ongeveer
een halfjaar voorbij, maar:
-> Bij 30 % - 40% treden recidieven op
-> Bij 5% - 10% is er sprake van een min of
meer chronische depressieve stemming
http://static.gezondheidsnet.nl/upload/Medisch/Oude_vrouw_hoest/Oude_vrouw_hoest_3
65x243.jpg
•Contactreden huisarts =
NIET omwille van de
depressieve stemming.
•DUS: huisarts moet alert
zijn.
-> Er bestaat kans dat de depressie
niet wordt opgemerkt.
•Dit geldt bv. bij allochtone patiënten: culturele barrière!
http://www.elsevier.nl/art
img/a20061933195433.
JPG
http://www.marcellucht.nl/files/moslima.jpg
http://www.standaard.be/Assets/Images_Upl
oad/2007/08/24/BIBU9_G3E1G9PO9.1+FBI
_hoofddoek.1.jpg.275.jpg
http://paganshop1.com/images/depressio
n.jpg
Achtergronden
• Bij de etiologie (de leer van de ziekteoorzaken) en pathogenese (ontstaan en
ontwikkeling van een ziekte) van een depressie wordt uitgegaan van een
MULTICAUSAAL VERKLARINGSMODEL
Voorbeeld van biologische factoren:
Ernstige lichamelijke ziekten en bepaalde
medicamenten (corticosteroïden)
Voorbeeld van psychische factoren:
Ingrijpende gebeurtenissen zoals beëindiging van
een belangrijke relatie (scheiding, dood)
OF, enkel bij vrouwen: postpartumdepressie
(beter bekend als een postnatale depressie)
Voorbeeld van sociale factoren:
Maatschappelijke problemen, gebrek aan
sociale steun of lage sociale status
Daarbij spelen:
- biologische,
- psychologische,
- sociale factoren een rol
Richtlijnen diagnostiek
De huisarts overweegt de diagnose ‘depressie’ als de
patiënt klaagt over een sombere stemming of als hij een
sombere indruk maakt (bv: door weinig oogcontact, monotone spraak, trage
motoriek)
De patiënt komt vaak met klachten zoals:
• Aanhoudende moeheid of klachten zonder lichamelijke oorzaken
• Chronische pijn
• Nervositeit, slapeloosheid of verzoek naar slaapmiddelen
• Eerstegraads familieleden met een depressie of zelfmoordpogingen
• Angst – of paniekstoornissen
• Alcohol – en drugsproblemen
-> Bij deze signalen: gaat de huisarts op verder onderzoek: wat de
lijdensdruk is, de mate van disfunctioneren, eventuele uitlokkende
factoren. Hij stelt ook 2
KERNVRAGEN
-> Deze 2 kernvragen zijn:
1. Beleeft u de laatste weken nog plezier aan, of bent u
nog geïnteresseerd in de dingen waaraan u normaal
gesproken plezier beleeft in uw leven? (verlies van
interesse of plezier)
2. Bent u de laatste tijd somber, voelt u zich depressief of
vinden anderen u de laatste tijd zwaar op de hand?
(sombere stemming)
Bij een ontkennend antwoord = nog geen sprake
van een depressie, maar het uitvragen van
andere symptomen is dan niet nodig.
Bij een bevestigend antwoord van 1 van die
vragen gaat de huisarts wel doorvragen.
Doorvragen:
De huisarts informeert naar de duur, het beloop
(dagelijks optreden) en andere symptomen.
Vb:
• Kunt u moeilijker beslissingen nemen? (besluiteloosheid)
• Heeft u meer moeite om u te concentreren? (concentratieproblemen) http://www.gezondlevenblog.nl/wpcontent/uploads/2007/12/depressie.jpg
• Voelt u zich schuldig? (schuldgevoelens)
• Bent u snel geïrriteerd, opgejaagd of rusteloos? (agitatie)
• Bent u aangekomen of afgevallen? (verandering van eetlust/gewicht)
• Denkt u wel eens, ik maak er een eind aan? (suïcidegedachten)
• Bent u soms ten einde raad en wou u dat u ging slapen en op een ochtend niet meer
wakker werd? (denken aan de dood)
• Enz…
-> Bij een bevestigend antwoord op de laatste 2 vragen, probeert de
huisarts het suïciderisico te bepalen en gaat de ernst en de oplosbaarheid
na.
Depressie
Huisarts vraagt naar:
• ingrijpende gebeurtenissen in het verleden (‘life events’);
• de levens – en werkomstandigheden;
• eventuele veranderingen (relatie of werkproblemen,
verminderde zelf – of mantelzorg, stoppen van activiteiten,
vermindering van sociale contacten, …)
+ Hij gaat na of er sprake is van:
•hallucinaties of wanen (depressieve stoornis met psychotische
kenmerken);
•hypomane of manische periodes waarin de patiënt veel drukker is
(was) dan anders (bipolaire depressie);
•angst of paniek;
•alcohol- of drugsproblemen.
http://www.depression-guide.com/antidepressant.jpg
Maar wat doet de huisarts concreet
tegenover de patiënt?
• voorlichting, begeleiding en eventueel medicamenteuze
behandeling door de huisarts. [Zie volgende dia’s]
• Psychologische interventie door een geïnteresseerde
huisarts, maatschappelijk werkende, psycholoog of sociaalpsychiatrisch verpleegkundige.
• Psychotherapie door een klinisch psycholoog,
psychotherapeut of psychiater verbonden aan een instelling in
de geestelijke gezondheidszorg (GGZ-instelling) of een PAAZ.
• Multidisciplinaire behandeling in een GGZinstelling of PAAZ
http://medischcontact.artsennet.nl/static/images/medischcontact/AMGATE_6059_138_TICH_R21323
71218730652.jpg
Voorlichting
De huisarts legt uit dat een
depressie vaak voorkomend is.
-De patiënt moet zich niet schuldig
voelen
-Een depressie wordt niet
veroorzaakt door persoonlijke
zwakte of karakterafwijking
-Patiënt mag niet teveel van zichzelf
eisen
-Blik moet op het heden worden
gericht
-Gestructureerde dagindeling,
lichaamsbeweging
-Werk en hobby’s worden liefst
voortgezet.
http://depressionam.com/wp-content/uploads/2009/04/depression_graphic.jpg
Begeleiding
•Ter begeleiding biedt de huisarts ondersteunende contacten aan.
•Doel = Zo krijgt de patiënt meer zicht en controle op zijn huidige
toestand.
•Frequentie van die ‘contacten’ hangt af van de lijdensdruk en het
disfunctioneren.
•Indien men dat wenst betrekt men
de gezinsleden bij de begeleiding
http://blogs.guardian.co.uk/joepublic/depression440.jpg
Medicamenteuze behandeling
De beslissing om al dan niet antidepressiva voor te schrijven is
afhankelijk van:
•de mate en de duur van de lijdensdruk
•de voorkeur van de patiënt.
Er wordt een keuze gemaakt tussen:
•Een tricyclisch antidepressivum (TCA)
•Serotonineheropnameremmer (SSRI)
Keuze tussen die 2
hangt af van:
•Aanwezigheid van (relatieve) contra-indicaties en comorbiditeit.
•Potentiële bijwerkingen en eerdere ervaringen.
Begrippen en definities
Contra-indicaties volgens www.encyclo.nl:
• Elke factor of aanwijzing waardoor een (be) handeling ongewenst wordt, bv. het toedienen
van algehele verdoving aan iemand met longontsteking
• Aandoeningen, ziekte of klacht (= indicatie) waarbij een bepaalde therapeutische
behandeling (= therapie), waaronder medicijnen, niet (= contra-) mag worden toegepast.
Bij een absolute contra-indicatie mag de therapie beslist niet worden toegepast
Bij een relatieve contra-indicatie moet vooraf zorgvuldig worden afgewogen of de therapie
wel of niet mag toegepast worden.
• Comorbiditeit volgens www.encyclo.nl: het tegelijkertijd aanwezig zijn van verschillende
aandoeningen bij een patiënt
• Recidieven volgens http://www.encyclo.nl : “terugkerende”
• Etiologie: Onder etiologie verstaat men de leer der ziekte-oorzaken. Op grond van de
ziekte-oorzaken kan men de ziekten indelen in:
Ziekten door exogene (uitwendige) factoren
Ziekten door endogene (inwendige) factoren
Ziekten door exogene en endogene factoren. Volgens http://mens-engezondheid.infonu.nl/
•Pathogenese volgens www.woorden-boek.nl: de wijze van ontstaan en ontwikkeling van
een ziekte.
•Corticosteroïden:
geneesmiddel dat ondermeer wordt gebruikt om de genezing van een gewricht te
versnellen. Na de inspuiting van stollingsfactor-concentraat, wordt een fijne naald
gebruikt om het corticosteroïde rechtstreeks in het gewricht in te spuiten en zo de
ontsteking te verzachten, volgens www.haemophilia.be
Corticosteroïden zijn hormonen die van nature door de bijnierschors worden aangemaakt,
volgens www.werkendlichaam.nl
•Postpartumdepressie: een depressie na de bevalling, soms ook postnatale depressie
genoemd (letterlijk: depressie na de geboorte). Soms beginnen de klachten pas na enkele
weken, als de moeder stopt met borstvoeding geven of weer gaat werken, volgens:
www.gezondheid.be
•Anamnese: de voorgeschiedenis van een zieke, verkregen door spontane mededeling van
de patiënt (of diens omgeving) en door beantwoording van gerichte vragen van de
onderzoeker; omvat gegevens omtrent de onderhavige aandoening, vroeger
doorgemaakte ziekten, levensloop, familie en milieu (sociale omstandigheden), volgens
www.encyclo.nl
•Agitatie: rusteloze activiteit gepaard gaande met angst en opwinding, volgens
www.encyclo.nl
•Hypomaan volgens www.encyclo.nl : “Een lichte vorm van manie met een
duidelijk verhoogde stemming en drift tot handelen. De persoon heeft minder
behoefte aan slaap, is spraakzamer en vrijpostiger da normaal, en heeft het
gevoel heel veel aan te kunnen. Het concentratievermogen kan verminderd zijn,
maar de persoon is niet zo sterk ontregeld dat hij niet meer normaal kan
functioneren”
•Manisch volgens http://nl.janssen-cilag.be : Een manisch-depressieve stoornis,
in de medische wereld ook bekend als 'bipolaire stoornis', is een ernstige
stemmingsstoornis die bij 1-2% van de bevolking aanwezig is. De aandoening
heet 'bipolaire' stoornis omdat de stemming kan wisselen tussen twee (bi)
extreme stemmingen ('polen'): van manie (piek) naar depressie (dal). Tijdens de
manische episode is iemand overdreven gelukzalig of uitermate prikkelbaar,
terwijl hij of zij tijdens de depressieve episode enorm bedroefd is en geen uitweg
ziet. In de periodes daartussenin kan de stemming normaal zijn. De pieken of
dalen kunnen uren, dagen, weken of maanden aanhouden. In tegenstelling tot
de normale 'ups' en 'downs' bij gezonde personen kunnen deze
stemmingswisselingen of 'stemmingsschommelingen' ernstig en zelfs
levensbedreigend zijn en een normaal en gezond functioneren in de weg staan.
•Bipolaire depressie: = Bipolaire stemmingsstoornis, volgens
www.gezondheid.be: Bij een bipolaire stemmingsstoornis beweegt de stemming
zich tussen twee extreme polen: perioden van euforie worden afgewisseld door
depressieve perioden. Soms kan die schommeling meerdere malen per jaar
optreden. De ernst van de stoornis kan zeer sterk variëren. De oorzaak of
oorzaken van de afwijking zijn nog steeds duister. Naar schatting lijden
tienduizenden mensen in België aan deze aandoening, die hun normale
functioneren ernstig belemmert, maar die met geneesmiddelen vrij goed onder
controle kan worden gehouden.