Inventarisatie bovenbouw modulen Nieuwe Scheikunde

Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
Berekeningen
2 Ecoreizen BV De reis, hoe en
wat? Kringlopen/ ecologische
Midden 3e klas
voetdruk
Naamgeving koolstofchemie
Rekenen met eenheid mol, molaire
massa en molair volume
Koolstofchemie
13 Parfum
Alkanen, alkenen, alkynen,
(oxidatie van) alkanolen,
alkaanzuren, aminen, halogeen
verbindingen, aldehyden,
ketonen, ethers esters, fenolen
3 Eco-reizen BV 2 De brandstof
Atoombinding, covalentie
Vervolg koolstofchemie t/m esters
Energie-effecten van verbrandingsreacties,
berekeningen
Chemische energie, bindingen breken en vormen
15 Op groene vakantie
Koolstofkringloop, Dalton
formules, mol, molmassa,
Avogadro, molair volume
7. Formulemodule “ontwikkelen
van wetenschap” (TUE)
regelmaat bij reacties, volumewet van
Gay Lussac, vriespuntsdaling,
kwantitatief en kwantitatief
elementbehoud, chemische formules,
mol, molmassa en massaverhouding in
reactievergelijking
19. Groene brandstof /
bioethanol
basis koolstofchemie
atoombinding en energie,
alkohol uit ....
hydrolyse zetmeel, enzymen,
gist
Zouten
12. Onbreekbare bekers
11. Nobelprijs
indelen stoffen: metalen, zouten,
moleculaire stoffen d.m.v. geleiding,
smeltpunten en hard- en brosheid
introductie ionen met elektroforese
Formules zouten, zoutoplosingen
Neerslagreacties
Vriespuntdaling/ osmotische druk
Rekenen aan oplossingen
Deficiëntie-onderzoek aan planten
Element-analyse aan as
structuren en eigenschappen,
materiaalkunde(metalen, gips,
cement/beton kunststof,
keramiek, composiet) sinteren
elasticiteit, sterkte, resistentie,
geleidbaarheid
productietechnieken
Atoombouw// model:
elektronen, neutronen,
protonen
5 Groeien
Ionen, zouten,
neerslagreacties, ionen uit
oplossingen halen, aantonen
ionen o.a. Fe3+ met ijklijn
bindend vermogen van bodem
Isomerie, nomenclatuur, verband strucuur/eigenschappen additie,
substitutie, (activerings)energie,
alkanen, alkenen, alkynen, halogeenkoolwaterstoffen, alcoholen, ethers
H-brug kwalititeit van energie
carbonzuren, aminen, aminozuren, esters, amiden
condensatie- en hydrolysereactie
poly(ether, -ester, -amide, -sacharide) , eiwit, koolhydraat, vet(zuur)
enzym ((bio)katalysator), niet-aflopende reactie, DNA
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Structuren/ Eigenschappen
4 Wat hebben planten nodig?
8. Koolstof module(s) (TUE)
Licht/ groen mogelijkheden met biologie
Licht/ geel
,,
met natuurkunde
Rood
,,
de zaakvakken /economie
Blauwe rand
,,
NLT + code module
2009
20. Modellen voor bindingen
Bohr,electronenparen.
Lewis-structuren
moleculaire stoffen: van der
Waals, dipolen, H-bruggen,
Ionaire stoffen, valenties,
kleuren van ionen
1 Wat een kunst...nieuwe
materialen: sterk, dicht en
licht/ slurpers/
brandwerende luiers
structuren en eigenschappen
relaties tussen sterkte,
dichtheid en massa
ontwerpen van
gebruikvoorwerpen
23.Smart materials
Polymeren,
thermoharders, -plasten
stroomgeleiding polymeren
additie
π elektronen, aangeslagen
toestand
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
6. Gif om op te vreten
chemische reactie, nietontleedbare stof/verbinding,
regelmaat bij reacties,
massabehoud, elementkringloop,
elementenanalyse, periodiek
systeem, elementbehoud,
kwalitatief: kommaformules,
radio-activiteit, isotopen
C-14-methode
14 Biobrandstoffen
basis koolstofchemie
energie(dichtheid),
atoombinding
zonne-energie, fotosynthese,
biomassa, zetmeel afbreken,
glucose
v109
22. Nanocoatings
atoommodellen, hydrofoob, hydrofiel,
molekuulmodulen,
Krachten in en tussen molekulen
reflectie, licht(breking)
1
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde
Energie/ Electrochemie
21. Groene Chemie
Atoomeconomie
Energiebalansen
Proceschemie
v117
Koolstofchemie
reacties op afstand, oxidator,
reductor, redoxreacties,
halfreacties,
ladingoverdracht per mol:
elektrovalentie
oplos, indamp- en
neerslagslagreacties
corpusculair model bij
elektrische lading en stoffen
elektrolyse; evenwichten,
kwaliteit van energie
Biotechnologie
Ontwerpstrategie
Industriële spin off
Duurzaamheidsanalyse
Integraal ketenbeheer
redoxreactie
brandstofcel, oxidatiegetal,
aanzuren, inwendig
verbranden ,
standaardlectrodepotentiaal,
batterij, chemische en
elektrische energie
26. Chemie en bewegen
Nieuwe materialen,
energieproductie in het
lichaam, sportdranken,
glucose, etc., sportvoeding,
voedingssupplementen, antioxidanten, koolhydraten,
vetten
36. Chloorindustrie in Uganda
Redox, electrolyse, polymerisatie
titreren
2009
Structuren/ Eigenschappen
17 Spuiten en slikken
pH, (zwakke) zuren basen,
(verdelings) evenwichten,
Evenwichtsconstanten,
Buffers, Polymeren
v101/ v107
24. Intelligente wasmiddelen
25 Energie om mee te
nemen oxidator, reductor,
Licht/ groen mogelijkheden met biologie
Licht/ geel
,,
met natuurkunde
Rood
,,
de zaakvakken /economie
Blauwe rand
,,
NLT + code module
Evenwichten/ Zuren/ basen
16 Antibiotica
Alkanolen, Alkaanzuren, Aminen,
Aminozuren, eiwitten, peptidebindingen
microorganismen, enzymen
reactiesnelheid,
industrie
18. Zonne-energie, eeuwig maar moeilijk
Redox, batterijen, brandstofcellen,
zonnecellen, transport en opslag
(electrische) energie
v109
10. Elektrochemie
"ontwikkelen van
wetenschap"(TUE) 1A en 1B
Klas eind 4/ 5HV
5 Groeien9 Scooter 2008 cq. van de
21e eeuw
Reactiesnelheid
redoxreacties/ Ielektrolyse/ Brandstofcel en batterij /
Metalen en metaaleigenschappen/ Legering/
Corrosie/ Roesten /Bescherming tegen corrosie
Polymerisatie: additie- en
polymerisatiereacties/Bindingen: atoombinding.
Vanderwaalsbinding, metaalbinding en ionbinding
Fotospectrometrie (colorimetrie): ijklijn, metingen en
eenvoudige berekeningen
Molariteit
v112
27. Kunstmest en de industrie
Berekeningen aan een ijkreeks
Chemisch rekenen, De stikstofcyclus:
pH-berekeningen, De spectrofotometer
Verdunnen, Zouten
33. Denken in oplossingen
“ontwikkelen van wetenschap "
(TUE)
geleidend vermogen van
oplossingen;
reacties in oplossingen,
overmaat, hypothese reagentia
(= ionstoffen)
zuur, pH, oplos-, indamp- en
neerslagreacties
elementkringloop
35. Chemische wapens
Explosieven, giftige stoffen
chemische wapens, kernwapens
biologische wapens
2
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde
28 Het geheim van mossellijm
reactiesnelheid 1e en 2e orde
Crosslinks in polymeren
Wet van Lambert Beer
UV-spectra
Vergelijking van Nernst
Rekenen aan redoxpotentiaal
34 Kolenvergasser
In ontwikkeling
Klas 6V
29. Moderne biotechnologie, van cel tot
fabriek
Scheidings- en zuiveringstechnologie
Procestechnologie
Processen optimaliseren
Biotechnologie
Chemische processen in het leven
Nieuw:
Stofstromen (fluxen) in levende
organismen in steady state processen
Metabole routes gekoppeld aan
Gibbsenergie (Gibbsenergie zit ook in de
kolenvergasser) Koppeling genexpressie
en stofstromen (fluxen)
2009
32 Zoetstoffen
H-brug
Vanderwaals binding
(Polaire) atoombinding
Ionbinding
Peptidebinding
Alkanen
Alkoholen
Carbonzuren
Amines
Aminozuren
30 Chemie van het leven I
eiwitten, koolhydraten, vetten
zetmeel en glycogeen: glucose
essentiële aminozuren
essentiële vetzuren;
verzadigde en onverzadigde vetzuren
verzeping
31 Chemie van de mond /chemie van het leven II
Buffers (hoofddoel)
polyadditiereacties (mechanisme van initiatie,
propagatie, terminatie)
(polycondensatiereacties)
Enzymactiviteit te beïnvloeden door pH, zout,
suiker
Stereochemie, structuur en binding
3
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Overzicht modulen Leerjaar 4, 5 en 6
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
1 Wat een kunst...nieuwe materialen: sterk, dicht en licht/ slurpers/ brandwerende luiers
Leerlingen gaan als materiaaldeskundige een nieuw materiaal kiezen voor kunstvoorwerpen. Ze bouwen
materiaalkundige kennis hiervoor op
3e klas stof
4
ong. 10 lesuren
relaties tussen structuren en eigenschappen
relaties tussen sterkte, dichtheid en massa
ontwerpen van gebruiksvoorwerpen
Opgedeeld in 4 fasen:
1. Kijken naar voorwerpen vanuit een materiaalkundige wereld.
2. verschillende typen kunstvoorwerpen verzamelen, een nadere studie.
3. Op weg naar slimme ontwerpen: de balans opmaken
Een ‘diepere kijk’: korrelig, vezels, glad, ruw?
Over technieken om te maken en productieprocessen
Ook mechanische eigenschappen onderzoeken
Argumenten verzamelen: op een slimme manier structuren veranderen en eigenschappen beïnvloeden
4. Structuren ordenen – eigenschappen verklaren
Planning aan te passen en in te vullen aan de hand van sterke didactische invulling
Kleine stap naar natuurkunde (sterkte/ krachten)
Leerlingen trachtten in macro, meso en micro denken
Marijn Meijer, Astrid Bulte
[email protected]; [email protected]
030-2534015 (Marijn Meijer)
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
4
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
2 Ecoreizen BV De reis, hoe en wat?
Leerlingen simuleren een (groene)reis over de wereld, bepalen het verbruik aan brandstoffen daarbij en rekenen de
ontstane hoeveelheden CO2 uit
Derde klas stof
4 Havo (aanpassen voor 4v)
0ng. 14 lessen
Kringlopen
Naamgeving koolstofchemie
Rekenen met eenheid mol, molaire massa en molair volume
Practica over gassen
Didactiek vrij in te vullen
Verdeeld in Leerlingentekst, Bronnen, Activiteiten, Studeeraanwijzingen en Docentenhandleiding
beperkt misschien kleintje naar aardrijkskunde (reis over de wereld)
Apart aandacht voor lesverloop(?), folders maken, samenwerken, werkbespreking, werkplan maken, gebruik logboek
en presenteren
Voorbeeldtoets aanwezig
Jan van Rossum
[email protected] 030-2523945
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
5
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
3 Eco-reizen BV 2 De brandstof
Vervolg op de eerste Eco-reizen maar nu richting "duurzame" brandstoffen, alcohol en biodiesel
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Eco-reizen 1
4 havo (aanpassen voor 4V)
ong 12 lessen
Atoombinding, covalentie
Vervolg koolstofchemie t/m esters
Energie-effecten van verbrandingsreacties, berekeningen
Chemische energie, bindingen breken en vormen
Verdeeld in Leerlingentekst, Bronnen, Activiteiten, Studeeraanwijzingen en Docentenhandleiding
Didactiek vrij in te vullen
Practica alcohol (gist, suiker), bioethanol en biodiesel maken
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
Biologie (deels overlap leerstof: enzymen, vergisting)
Apart aandacht voor lesverloop, folders maken, samenwerken, werkbespreking, werkplan maken, gebruik logboek en
presenteren. Triple P principe (People, planet, profit)
Voorbeeldtoets aanwezig
Na deze twee ECO-reis BV modules is er een zogenaamde brugmodule geheten Een brug over duurzaamheid. Deze
kunt u vinden in:
Jan van Rossum
[email protected] 030-2523945
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
6
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Leeractiviteiten/
didactiek
4 Wat hebben planten nodig?
De module begint met een groeiproef: welke elementen heeft de plant nodig om te gedijen? Ook wordt plante-as
geanalyseerd; de resultaten van de beide methoden worden vergeleken.
Van de ontwikkeling van concepten (chemische inhoud) is hier de ionentheorie aan de orde. Met behulp van een
geheel nieuwe leerlingenproef over elektroforese wordt de splitsing van elektrolyten in oplossing zichtbaar gemaakt.
Ook het bestaan van samengestelde ionen wordt experimenteel
afgeleid.
Derde klas stof
4
14 lessen
indelen stoffen: metalen, zouten, moleculaire stoffen d.m.v. geleiding, smeltpunten en hard- en brosheid
Formules zouten, zoutoplossingen, etc
Neerslagreacties
Vriespuntdaling/ osmotische druk
Rekenen aan oplossingen
De ontwikkeling van vaardigheden krijgt gestalte door practicum, oefeningen in redeneren en het opzetten van
schema's.
Praktische/ organisatie
aspecten
Oefening over rekenen aan zouten is ingebed in de toepassing van meststoffen in de landbouw. De tegenstelling
tussen bioboeren en kunstmeststrooiers komt aan de orde zonder standpuntbepaling.
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Duidelijke lijnen naar biologie (plantkunde)
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Contacten
Deze module is ontwikkeld met als overkoepelend thema Milieu en energievoorziening. Na "Groene brandstof" komt
een module over het kweken van voedsel en biomassa. Op die manier wordt de contextlijn voortgezet.
Deze module is opgenomen in Win toets
Frans Arnold, ILS, Radboud Universiteit
[email protected] 038-4669396
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
7
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
5 Groeien
Ze maken kennis met mineralen (zouten), verkennen het dilemma van de landbouw en diverse aspecten hieromheen
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
3e klas stof/ atoombouw
begin klas 4
10 tot 16 lessen
Ionen, zouten, neerslagreacties, ionen uit oplossingen halen, aantonen ionen o.a. Fe3+ met ijklijn
bindend vermogen van bodem
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Naast de diverse reacties met zouten komt ook de literatuur aan bod door onderzoek naar gewasbeschermings en
bestrijdingsmiddelen
Veel practica waardoor goed in groepen of met een carrousel gewerkt kan worden
Contacten
Duidelijk lijn naar biologie waarbinnen parallel plantkunde zou kunnen worden behandeld
Opgebouwd uit diverse taken, sterke maatschappelijke relevantie
Er is een zeer uitgebreide versie gemaakt en gebruikt door o.a Erasmus Almelo
Marti Kwaks
[email protected]
Auteurs zijn: Willy Reinalda, Freerik Los en Bregje Maas.
Contactpersoon: Jan Apotheker
[email protected] 050-3634365
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
8
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
6. Gif om op te vreten (TUE)
Aan de hand van de volgende contexten: rioolwaterzuivering,(spijs)vertering, atmosfeer, broeikaseffect, ozonlaag,
ontwikkeling van wetenschap: elementbehoud kringlopen, biomassa, wetenschappelijk onderzoek, klimaat(onderzoek),
ouderdomsbepaling
Basis 3e klas/
begin klas 4/
3 aparte modulen totaal 11 eenheden/ 12 lessen
chemische reactie, niet-ontleedbare stof/verbinding, regelmaat bij reacties, massabehoud, elementkringloop,
elementenanalyse, periodiek systeem, elementbehoud, kwalitatief: kommaformules, hypothese, verifiëren, falsifiëren
Strakke didactiek met apart leeractiviteiten in de klas en thuis Concentratie op:
Vakmethoden :-rekenvaardigheid, -ontwerpen van een experiment, -tabellenboek
Communiceren en reflectie
simpele handleidingen,
Korte lijn naar biologie (spijsvertering en biomassa)
Index met trefwoorden aanwezig
Frans Arnold
[email protected] 038-4669396
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
9
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
7. Formulemodule “ontwikkelen van wetenschap” (TUE)
Chemische formules worden afgeleid vanuit wetenschappelijke context: zelfde komma-formule voor
verschillende stoffen
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Gif-module (nr. 6) /
begin klas 4/
7 eenheden/ 8 lessen
regelmaat bij reacties, volumewet van Gay Lussac, vriespuntsdaling, kwantitatief elementbehoud, chemische formules,
mol, molmassa en massaverhouding in reactievergelijking
Strakke didactiek met apart leeractiviteiten in de klas en thuis
Concentratie op:
Vakmethoden:
-blokschema’s hanteren
Reflectie:
-argumenten wegen
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
simpele handleidingen, korte samenvatting aanwezig
4vwo aspecten als verdieping
Nihil
apart taalgebruik: bijv. kommaformule, elementmassa, litermassa, etc.
Index met trefwoorden aanwezig
Frans Arnold
[email protected] 038-4669396
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
10
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
8. Koolstof module(s) (TUE)
In 3 modules. 2 zijn de basis. Aan de hand van de volgende contexten: broeikaseffect; fossiele brandstoffen, historie,
biomassa, C-kringloop, energie(voorziening), kwaliteit van energie, Crutzen, ozonlaag, CFK , ontwikkelen van
wetenschap: zelfde chemische formule voor verschillende stoffen
spijsvertering, DNA, gif om op te vreten
Gif en formulemodules (6 en 7)
midden klas 4
16 eenheden/ 18 lessen
In deel 1 en 2: additie, substitutie, (activerings)energie, ordenen: alkanen, alkenen, alkynen, halogeenkoolwaterstoffen
reactiemogelijkheden in formules: structuurformules, ordenen: alcoholen, ethers
H-brug
kwaliteit van energie
Deel 3: reactiemogelijkheden in structuurformules: carbonzuren, aminen, aminozuren, esters, amiden
condensatie- en hydrolysereactie
poly(ether, -ester, -amide, -sacharide) , eiwit, koolhydraat, vet(zuur) enzym ((bio)katalysator)
niet-aflopende reactie
DNA
Strakke didactiek met apart leeractiviteiten in de klas en thuis
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie Simpele handleidingen
aspecten
Afstemming andere
Duidelijke lijnen naar biologie met name deel 3 (spijsvertering, DNA)
vakken
Bijzonderheden
Index met trefwoorden aanwezig
Contacten
Frans Arnold
[email protected] 038-4669396
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
11
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
9 Scooter 2008 cq. van de 21e eeuw
Een 3-tal onderzoekteams concentreren zich op resp. de verbrandingsmotor, de elektrische scooter en de carrosserie/
het chassis. Samen ontwerpen ze een futuristische scooter
Benodigde
Reactievergelijkingen;Ionentheorie; Molverhouding (en relatie reactievergelijking) en berekeningen
voorkennis/ klas/ tijd
Eenvoudige naamgeving organische chemie
nodig
4H
ong. 9 lessen (minimaal 7 lessen)
Concepten/ inhoud
Duurzaamheid/ Duurzame energiebronnen (zon, wind, water, bio-brandstoffen)
Reactiesnelheid (factoren,die invloed hebben Katalysator
Reagens (kalkwater en wit kopersulfaat).
Explosie en explosiegrenzen
Inleiding redoxreacties / Inleiding elektrolyse/ Brandstofcel en batterij / accu als bronnen van elektrische energie
Broeikaseffect en CO2 Verzuring en NOx
Metalen en metaaleigenschappen/ Legering/ Corrosie/ Roesten /Bescherming tegen corrosie
Polymerisatie: additie- en polymerisatiereacties/ Plastics en eigenschappen
Bindingen: atoombinding. Vanderwaalsbinding, metaalbinding en ionbinding
Fotospectrometrie (colorimetrie): ijklijn, metingen en eenvoudige berekeningen
Molariteit
Leeractiviteiten/
Accent licht op begeleiden van het proces. Alle leerlingen krijgen de basisconcepten mee; per onderzoeksteam zijn er
didactiek
specifieke concepten die niet iedereen hoeft te kennen/beheersen en toepassen.
Praktische/ organisatie De klas wordt in teams van 3 a 4 leerlingen verdeeld. Een 3-tal teams vormt een advies/ontwerpgroep
aspecten
Afstemming andere
Sterke lijnen naar natuurkunde (kinematica, sterkte, elektriciteit, licht) en een korte naar biologie (broeikas, verzuring)
vakken
Bijzonderheden
gebruik van ontwerpcyclus; er zijn 2 versies: versie van Juleke van Rhijn en Jan van Rossum en de versie die gemaakt
is onder eindredactie van Frans Arnold; de versie van Juleke van Rhijn en Jan van Rossum is inhoudelijke en
didactisch diepgaander.
Contacten
Jan van Rossum, Juleke van Rhijn en Frans Arnold (eind red.)
[email protected] 030-2523945
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
12
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
10. Elektrochemie "ontwikkelen van wetenschap"(TUE) 1A en 1B
Aan de hand van de volgende contextenopwekking van elektriciteit in cellen en batterijen corpusculaire theorieën
brandstofcel, oplaadbaarheid/ duurzaamheid, energievoorziening, Nobelprijs, zonnecellen
Modules 6 t/m 9 (TUE)/
klas 5/
12 eenheden/ 16 lessen
1 A: reacties op afstand, oxidator, reductor, redoxreacties, halfreacties, ladingbehoud
(zoeken naar) regelmaat generalisatie, reproduceerbaarheid
ladingoverdracht per mol: elektrovalentie
oplos, indamp- en neerslagslagreacties
1 B: corpusculair model bij elektrische lading en stoffen
elektrolyse; evenwichten, kwaliteit van energie
Strakke didactiek met apart leeractiviteiten in de klas en thuis
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie Simpele handleidingen, geen lijstjes voor TOA's
aspecten
Afstemming andere
Sterke lijn met natuurkunde (kernfysica, massaspectrometrie, andere soorten spectrometrie, halfgeleiders)
vakken
Bijzonderheden
Index van trefwoorden aanwezig
Contacten
Frans Arnold
[email protected] 038-4669396
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
13
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
11. Nobelprijs
Via een aantal wetenschappers uit het verleden wordt de ontwikkeling van het atoommodel.
Leerlingen moeten een pleidooi houden voor een gekozen wetenschapper om hem/ haar voor een Nobelprijs in
aanmerking te laten komen
3e klas stof/
klas 4/ kan ook heel goed aan het eind van klas 4
afhankelijk diepgang 5 of 10 lessen
Atoommodel: elektronen, neutronen, protonen
In duidelijke fasen ingedeeld: introductie/planning; verwerking; verdieping
Veel opzoekwerk op internet of via boeken
Korte lijn naar natuurkunde met name via de wetenschappers (elektriciteitsleer)
Richting Nederlands voor betoog
geen practica
Er zijn meerdere versies van deze module o.a. een noordelijke via www.examenexperiment.nl bij de bonte leerlijn
Laurens Houben, Coen Klein Douwel; Frans Arnold
[email protected]; [email protected]; [email protected] 038-4669396
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
14
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
12. Onbreekbare bekers
Leerlingen krijgen van eigen school opdracht een onbreekbare beker of mosterdpotje te ontwerpen
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
3e klas stof
start klas 4
ong. 8 lessen
structuren en eigenschappen, materiaalkunde(metalen, gips, cement/beton kunststof, keramiek, composiet) sinteren
elasticiteit, sterkte, resistentie, geleidbaarheid
productietechnieken
Ontwerpen
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
Sterk gestructureerd, activiteiten, experimenten en opdrachten
Veel werkbesprekingen
Lijnen naar natuurkunde (sterkte, geleidbaarheid)
Niet alleen op micro en macro niveau beschouwing maar ook meso niveau introductie
Marijn Meijer, Astrid Bulte, Albert Pilot
[email protected]; [email protected]
030-2534015 (Marijn Meijer)
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
15
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
13 Parfum
Na kennismaken met (de chemie) van geuren worden geurstoffen door stoomdestillatie geïsoleerd en gesynthetiseerd,
introductie organische chemie
Benodigde
Basis koolstofchemie, namen alkanen, isomeren, structuurformules
voorkennis/ klas/ tijd
atoomtheorie Dalton, reactievergelijkingen
nodig
start klas 4hv
12 a 13 lessen
Concepten/ inhoud
Alkanen, alkenen, , (oxidatie van) alkanolen, aantonen primair alcohol, alkeen
alkaanzuren, ,aldehyden, ketonen, ethers, synthese van esters,
eventueel rekenen met veresteringen, naamgeving organische chemie
Leeractiviteiten/
Practica en theorie wisselen elkaar af.
didactiek
Veel zelf initiatief van leerlingen
Praktische/ organisatie Er wordt gebruik gemaakt van kenniskaarten (niet volledig)
aspecten
Aanwijzingen voor samenwerkend leren en werkbesprekingen zijn in studiewijzer opgenomen
Afstemming andere
Kort lijntje naar biologie (geuren, smaken, zintuigen)
vakken
Bijzonderheden
Opgebouwd volgens de viervlakschemie (Groningen)
Contacten
Jan Apotheker, RUG
[email protected] 050-3634365
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
16
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
14 Biobrandstoffen
Na waterstofgas als alternatief voor olie bekeken te hebben worden verbrandingsreacties en de energie hieruit
bestudeerd. Ook zonne-energie, fotosynthese en biomassa
Derde klas stof
begin/ middag klas 4 havo/
8 lessen
basis koolstofchemie
energie(dichtheid), atoombinding
zonne-energie, fotosynthese, biomassa, zetmeel afbreken, glucose
Het geheel is in 5 taken en een 4 tal practica verdeeld
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie Afwisselend en zelf door leerlingen en docent in te vullen
aspecten
Afstemming andere
beperkt richting biologie (biomassa en fotosynthese)
vakken
Bijzonderheden
Wordt verwezen naar module " op groene vakantie"
Contacten
Laurens Houben
[email protected]
024-6487120 (Maaswaalcollege)
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
17
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
15 Op groene vakantie
Leerlingen plannen een reis door Europa met allerlei vervoersmiddelen, waarna formules worden afgeleid en allerlei
berekeningen volgen
Derde klas stof/
start/ midden klas 4
ong. 8 lessen
Koolstofkringloop, Dalton
formules, intro met porties,
mol, molmassa,
Avogadro,
gassen, dichtheid, molair volume
Afwisseling van taken en practica
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie Er is een begrippenlijst opgenomen
aspecten
Afstemming andere
beetje biologie (koolstofkringloop)
vakken
Bijzonderheden
Geen
Contacten
De eerste versie van op groen vakantie is van Remco Schoot Uiterkamp. Frans Arnold en Laurens Houben
hebben volgens mij m.b.v. deze versie nieuwe herziene versies gemaakt (met ook een andere titel, zie 14)
[email protected]
015-3696202
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
18
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
16 Antibiotica
Na een intro over de ontdekking van antibiotica wordt de werking, de peptidebinding en enzymen als theorie
aangeboden. Daarnaast wordt een antibioticum gesynthetiseerd en een speurtocht naar enzymen als eigen onderzoek.
Dit laatste geeft verdiepingsmogelijkheden
Benodigde
Basis koolstofchemie, rekenen in de scheikunde (massa, chemische hoeveelheid, volume), structuren en diverse
voorkennis/ klas/ tijd
soorten bindingen
nodig
klas 5
10 à 11 lessen
Concepten/ inhoud
Alkanolen, Alkaanzuren, Aminen, Aminozuren, eiwitten, peptidebindingen
micro-organismen, enzymen
reactiesnelheid, industrie
Esters
Energiediagrammen (incl. invloed katalysator)
Synthetische Biologie
Organische synthese
Leeractiviteiten/
Sterk geleide opzet met veel ruimte voor docenten en leerlingen om naar interesse van gebaande wegen af te wijken
didactiek
Onderzoeksvaardigheden
Eigen onderzoek
Praktische/ organisatie Kenniskaarten worden gebruikt
aspecten
Afstemming andere
Sterke lijnen naar biologie (werking medicijnen en enzymen)
vakken
Bijzonderheden
Zeer goede en uitgebreide TOA- en docentenhandleiding
Contacten
Arne Mast, Pauline Sloet tot Everlo, Maureen Velzeboer, Hans Vogelzang, Remko SchootUiterkamp
[email protected]
070-3378782 (C3 Pauline Sloet)
Module te vinden op http://www.scheikundeinbedrijf.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
19
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
17 Spuiten en slikken
De volgende probleemstelling staat centraal:
Hoe bereikt een medicijn, in zijn werkbare vorm en in de juiste hoeveelheid de juiste plek
oriëntatie op medicijnontwikkeling, van ziektebeeld tot medicament; probleemstelling;
casus A: Slikken van een tablet. Komt het medicijn ongeschonden door de maag?
casus B: Gecoate tabletten, van de maag naar de darm;
casus C: Injecteren in het bloed;
casus D: Modelleren: dosis en frequentie;
casus E: De nieuwste ontwikkelingen; matrixmedicijnen.
Benodigde
Domein B
Stoffen, structuur en binding, Domein C
Koolstofchemie, Domein D Biochemie,Domein E
voorkennis/ klas/ tijd
Kenmerken van reacties
nodig
5V/
A, B enD passen goed in klas 4v, onderdeel C en eventueel E kunnen beter in 5V/
Voor A, B en D ongeveer 12 lessen, C kost ook 6 lessen
Concepten/ inhoud
pH,
(zwakke) zuren basen,
(verdelings) evenwichten, evenwichtsconstanten,
buffers, polymeren
Leeractiviteiten/
Als stagiair bij een farmaceutische R&D afdeling gaan leerlingen in groepjes aan de slag met de gestelde
didactiek
probleemstelling. Hierbij verwerven leerlingen chemische concepten, zetten ze een onderzoek op en voeren ze dit uit,
Daarnaast gebruiken ze modellen om te voorspellen en leren ze de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van
toediening van medicijnen. Het lesmateriaal bestaat uit materiaal met activiteiten voor de leerlingen en een intern
dossier met additionele chemische informatie.
Praktische/ organisatie Opgedeeld in activiteiten
aspecten
Afstemming andere
Sterke lijn naar biologie (medicijnen, fysiologie)
vakken
Bijzonderheden
De module bevat enkele experimenten (ontwikkeld door de TU/e) o.a. modelleren met Powersim.
Contacten
Marijn Meijer, Veronique van de Reijt, Miek Scheffers
[email protected]; [email protected]
030-2534015
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
20
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
18. Zonne-energie, eeuwig maar moeilijk
Taak 1 Een verkenning
Taak 2 Energie voor transport en: transport van energie.
Taak 3 Schone energie die je mee kunt nemen
Taak 4 Batterijen snappen
Taak 5 Slim gebruik van brandstof II, brandstofcellen
Ionentheorie
elektrolyse van water
energie: soorten, kwaliteit
elektriciteit: geleiding v.d.tweede soort(?), potentiaalverschil, elektronen, elektrode
5hv/
10 lessen(?)
Redox, batterijen, brandstofcellen, zonnecellen, transport en opslag (electrische) energie, corrosie metalen
Verdeeld in een 5-tal taken waarbij uit bronnen moet worden geput, experimenten moeten worden gedaan
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie Zie boven
aspecten
Afstemming andere
Natuurkunde( electriciteit, zonnecel, kernenergie)
vakken
Bijzonderheden
Context Scooter van de 21e eeuw
Contacten
Lourens Houben, Frans Arnold
[email protected]; [email protected]
024-6487120 (Maaswaalcollege)
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
21
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
19. Groene brandstof / bioethanol
Taak 1 Denk over "Het einde van het olietijdperk?"
Taak 2 Bestudeer verbrandingsreacties
Taak 3 Energie uit verbrandingsreacties
Taak 4 Alternatieve brandstoffen
Taak 5 Ethanol uit maïs
Taak 6 Intermezzo: Enzymen
Taak 7 Kijk achter de schermen
Taak 8 Naar bruikbare brandstof
Derde klas stof/
4hv/
8 lessen(?)
basis koolstofchemie
atoombinding en energie,
alcohol uit diverse bronnen
hydrolyse zetmeel, enzymen, gist
Leeractiviteiten/
Vanuit een 8-tal taken worden practica uitgevoerd en bronnen geraadpleegd
didactiek
Praktische/ organisatie De leerlingen gaan in deze module aan de slag met de productie van ethanol uit maïs. Daarbij wordt onder andere
aspecten
aandacht besteed aan de maatschappelijke discussie bij dit onderwerp, enzymen en eiwitten die bij deze omzettingen
een rol spelen en het productieproces zelf.
Afstemming andere
Korte lijnen naar biologie: (zetmeel ontsluiten, enzymen)
vakken
Bijzonderheden
onduidelijk of ene module uit andere is voortgekomen
Contacten
Laurens Houben
[email protected]
024-6487120 (Maaswaalcollege)
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
22
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
20. Modellen voor bindingen
Niet een "echte" context, maar vrijwel uitsluitend theorie met experimentbevestiging en bronnen op de achtergrond
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Intro bindingen/
4hv/
6 lessen
Bohr, electronenparen.
moleculaire stoffen: van der Waals, dipolen, H-bruggen,
Ionaire stoffen, valenties, kleuren van ionen
Lewis, octetregel
Zie beschrijving
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
Een 8-tal paragrafen over bindingen met practica zoals soort zoekt soort, oliezuur op water, verdampingssnelheid van
vloeistoffen en waardoor drijft een punaise
nihil
geen
Laurens Houben, Frans Arnold
[email protected] ; [email protected]
024-6487120 (Maaswaalcollege)
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
23
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
21. Groene Chemie
Introductie
Eindopdracht
3 thema’s (hoofdstukken) incl. kenniskaarten:
1. Atoomeconomie
2. Energiebalans
3. Proceschemie
Contextvraag:
Wat betekent groene chemie bij de keuze van een productiemethode? Welke aspecten zijn dan van belang en hoe
weeg je die tegen elkaar af?
Benodigde
Basis 4e klas stof/
voorkennis/ klas/ tijd
5hv ?
nodig
10 lessen
Concepten/ inhoud
Exotherm, endotherm, vormingswarmte,
Atoomeconomie
Energiebalansen/ blokschema's/ reactoren
Proceschemie
Leeractiviteiten/
Casussen gekoppeld aan de eindopdracht: Binnen een straal van 10 km van jullie leefomgeving wordt een chemische
didactiek
fabriek, die een bepaald product gaat vervaardigen, gepland. Het product kan via twee syntheses/productieroutes
bereid worden. Bekijk het proces door de ogen van een “groen” chemicus aan de hand van de twaalf principes van de
groene chemie en geef een advies t.a.v. de keuze van de productieroute
(verder zie beschrijving boven
Praktische/ organisatie Zie beschrijving
aspecten
Afstemming andere
Economie (productiemethoden)
vakken
Bijzonderheden
Kanjerkaarten over Ionische vloeistoffen (UvA) en LCA
Contacten
Veronique van de Reijt; [email protected]
0877-875275
Module te vinden op http://www.scheikundeinbedrijf.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
24
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
22. Nanocoatings
In de module wordt aandacht besteed aan:
•
Wat is Nanotechnologie?;
•
Nanotech in Coatings;
•
Nanotech in medicijnen en cosmetica;
•
Nanomaterialen om ons heen (in de natuur);
•
Maatschappelijke aspecten.
berekeningen
4 Vwo
8 lessen(?)
atoommodellen, hydrofoob, hydrofiel,
molekuulmodulen,
Krachten in en tussen molekulen
reflectie, licht(breking)
Elk onderdeel zal (internet)filmpjes, practica of actieve opdrachten bevatten.
Bijzonderheden
In de docentenhandleiding zullen een paar voorbeelden van lessencycli gegeven worden voor zowel NT- (bijv. meer
nadruk op coatings) als NG-leerlingen (bijv. meer nadruk op medicijnen en ethiek).
Nanotechnologie dus met natuurkunde, scheikunde, biologie
natuurkunde(lichtbreking)
maatschappijleer/ economie
Speciale aandacht voor maatschappelijke, ethische en economische aspecten van nanotechnologie
Contacten
Arjan van Dreumel
[email protected]
045-5319600
Module te vinden op http://www.scheikundeinbedrijf.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
25
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
23.Smart materials
Smart materials is een module voor 5V over bijzondere en slimme polymeren.
De module bestaat uit 3 hoofdstukken:
1. Kleverige polymeren
2. Elektrisch geleidende polymeren
3. Organische zonnecellen en lichtgevende polymeren
Benodigde
Basis koolstofchemie, Bohr, atoombinding, vanderwaalsbinding, ionbinding, stroomgeleiding, zuren/basen
voorkennis/ klas/ tijd
4 havo/vwo
nodig
8 tot 10 lessen
Concepten/ inhoud
Polymeren,
thermoharders, -plasten
stroomgeleiding polymeren
additie
π elektronen, aangeslagen toestand
Leeractiviteiten/
In de nieuwsgierigheidfase wordt slime gemaakt en worden er onderzoekjes met slime gedaan. Hoe kleverig is slime en
didactiek
hoe komt dat? Daarna komt er een stevig stuk polymeer-chemie waarbij o.a. polyaniline als stroomgeleidend polymeer
wordt gesynthetiseerd. Leerlingen zullen werken met modellen. Valt stroomgeleiding door polymeren aan 4/5-havo
leerlingen uit te leggen? Er
wordt diepgang aangebracht via het micro-macro concept. Een organische zonnecel is een belangrijke toepassing.
Tot slot wordt aandacht besteed aan lichtgevende polymeren. Wat zijn de belangrijke toepassingen van de polymere
LED's in de 21e eeuw?
Praktische/ organisatie mengeling van theorie en experimenten
aspecten
Afstemming andere
Natuurkunde (stroomgeleiding, werking diode)
vakken
Bijzonderheden
Geen
Contacten
Aonne Kerkstra
[email protected] 015-2148279
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
26
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
24. Intelligente wasmiddelen
Moderne wasmiddelen bevatten enzymen en detergenten. De pH, concentratie en temperatuur tijdens het wassen
beperken de werking van enzymen. Innovatieve biotechnologie kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het ‘
next generation’ intelligente wasmiddel. Door vanuit de biotechnologie (moleculaire schaal) en vanuit de
nanotechnologie te kijken naar het optimaliseren van enzymen en het innoveren van het wasproces kunnen alle
mogelijkheden worden benut om een intelligent wasmiddel te ontwikkelen. Met kennis van zaken stel je als slotopdracht
hiervoor een programma van eisen op.
Benodigde
4e klas stof
voorkennis/ klas/ tijd
5V
nodig
20 lessen (40 SLU)
Concepten/ inhoud
Biotechnologie
Ontwerpstrategie
Industriële spin off
duurzaamheidsanalyse
Integraal ketenbeheer
Leeractiviteiten/
In deze module leer je op moleculaire schaal over de bouw van enzymen, de DNA-codering en DNA-modificatie. Je
didactiek
leert hoe natuurlijke zeep wordt gemaakt en hoe moderne detergenten werken. Je start met een aantal proeven over de
werking van enzymen en detergenten. Je doet literatuuronderzoek naar een vorm van innovatieve biotechnieken en
nanotechnologie en presenteert dit als expert. Je leert van niet alleen van je eigen onderzoek, maar ook van dat van
andere groepen.
Praktische/ organisatie Opgedeeld in 5 fasen: startlessen, productieanalyse, innovatieve technologieën, expertmeeting en evaluatie
aspecten
Afstemming andere
sterke lijn naar biologie (o.a. bouw van enzymen, DNA-codering en -modificatie)
vakken
Bijzonderheden
Module speciaal voor samenhang biologie en scheikunde
Contacten
Heleen Driessen
[email protected]
074-8507515
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
27
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
25 Energie om mee te nemen
Hoe verkrijgen we electrische enrgie uit chemische energie. Leerlingen bouwen een eigen batterij
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
4e klas stof, evenwichten, zoutenformules, katalysator/
5V
ongeveer 15
oxidator, reductor, redoxreactie
brandstofcel, oxidatiegetal, batterij
aanzuren, inwendig verbranden ,
standaardelectrodepotentiaal, batterij, chemische en elektrische energie
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Er zijn kenniskaarten aanwezig voor de basis van ed redoxreacties
Contacten
Oorspronkelijke tekst Jan Apotheker RUG
[email protected] 050-3634365
Marti Kwaks
[email protected]
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Veel practica afgewisseld met theoretische opdrachten
Natuurkunde, stroomsterkte, spanning, weerstand, vermogen, lading
Mooi als parallel electriciteitsleer bij natuurkunde zou worden gegeven
Ook hier is weer een Almelose versie naast de oorspronkelijke module
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
28
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
26. Chemie en bewegen
Aan de hand van het thema sport komen diverse aspecten zoals nieuwe materialen, energieproductie, sportdranken,
maar ook voedingssupplementen en doping aan bod
4e klas stof
5(h)v
Nieuwe materialen, energieproductie in het lichaam,
sportdranken, glucose, etc., eiwitten
sportvoeding, voedingssupplementen,
anti-oxidanten, koolhydraten, vetten
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Naast een aantal opdrachten waarbij bovengenoemde aspecten worden geintroduceerd, wordt er verdiept door een
experimenteel onderzoek te doen
Opgebouwd uit de 4 fase: introductie, planning, verwerking en verdieping
Contacten
Chrétien Schouteten, Willem Lodewijk Gymnasium, Groningen
Jan Apotheker RUG
[email protected] 050-3634365
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Zeer duidelijke lijn naar bewegingsonderwijs maar zeker ook biologie (o.a. fysiologie)
Zeer geschikt als opstart naar een profielwerkstuk
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
29
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
27. Kunstmest en de industrie
Met een 2-tal films over het wereldvoedselprobleem wordt dit via een mindmap op de kaart gezet. Daarna volgen
allerlei Praktische opdrachten. Op het eind van de module zijn mogelijkheden voor verdieping
Benodigde
ionenformules, zouten,
voorkennis/ klas/ tijd
chemisch rekenen,
nodig
pH berekeningen,
percentages/
eind 4 of begin 5hv/
15 lessen
Concepten/ inhoud
Berekeningen aan een ijkreeks
Chemisch rekenen, De stikstofcyclus:
pH-berekeningen, De spectrofotometer
Verdunnen,
Zouten
Leeractiviteiten/
Intro: films
didactiek
dan:practica met verdunningen (ammoniumgehalte, fosfaat bepaling)
vervolgens: groepsonderzoeken (veel mogelijkheden) ook veel theoretisch
tenslotte presentaties o.i.d.
Ondersteuning met kenniskaarten
Praktische/ organisatie Spectometrie practica
aspecten
Mogelijkheden voor verdieping d.m.v. zogenaamde kanjerkaarten
Afstemming andere
korte, maar kleine lijntjes naar biologie
vakken
Bijzonderheden
Module op test deel scheikundeinbedrijf
Contacten
Arne Mast, Coach en auteur: Rony Grooten (RUG / Maartenscollege)
[email protected]
070-3378782 (C3 )
Module te vinden op http://www.scheikundeinbedrijf.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
30
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
28 Het geheim van mossellijm
Mossellijm is een korte module voor 6V. Als intro kijken ze naar een reportage van onderzoekers van de TU Delft over
de research en toepassingen van mossellijm
Redoxreacties kunnen opstellen
Alcoholen, ketonen, carbonzuren, aminozuren, eiwitten
helling in grafiek kunnen bepalen
6 vwo
reactiesnelheid 1e en 2e orde
Crosslinks in polymeren
Wet van Lambert Beer
UV-spectra
Vergelijking van Nernst
Rekenen aan redoxpotentiaal
Opgebouwd uit de volgende fasen: nieuwsgierigheid, verwerking en verdieping
De reactiekinetiek wordt diepgaand behandeld.
Lijmsterkteonderzoek
reactiesnelheid van dopa bepalen
Lijnen naar natuurkunde: treksterkte
Verdiepend karakter enigszins buiten examenstof
Goed opstart voor verder onderzoek cq. profielwerkstuk
Sander Haemers/ Aonne Kerkstra
[email protected] 015-0148279
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
31
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
29. Moderne biotechnologie, van cel tot fabriek
Een wetenschappelijke module met de “Cel als fabriek” als centraal thema.
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
bio- en koolstofchemie en
biologische aspecten/ eindtermen als:DNA, Cel, Prokaryoot, Transport, Metabolisme en Genexpressie
eind 6V
Steady state processen in de cel
Metabole routes gekoppeld aan de Gibs energie
Energievoorziening van de cel
Scheidings- en zuiveringstechnologie
Procestechnologie
Processen optimaliseren
Biotechnologie
Chemische processen in het leven
Leeractiviteiten/
De theorie kan zelfstandig worden doorgewerkt.
didactiek
Daarna is er verdieping en keuze uit 3 cases volgens de expertmethode.
Praktische/ organisatie Een proefje: polymelkzuur maken
aspecten
Afstemming andere
Kan gezamenlijk met biologie behandeld worden
vakken
Bijzonderheden
Buiten de huidige examenstof. Het is wel de bedoeling onderstaande concepten in het nieuwe examenprogramma
worden opgenomen!
Stofstromen (fluxen) in levende organismen in steady state processen Metabole routes gekoppeld aan Gibbsenergie
(Gibbsenergie zit ook in de kolenvergasser) Koppeling genexpressie en stofstromen (fluxen)
Contacten
Aonne Kerkstra
[email protected] 015-2148279
Module te vinden op http://www.scheikundeinbedrijf.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
32
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
30 Chemie van het leven I
Hoe eet je gezond?
In deze module worden o.a. de chemische aspecten van koolhydraten, eiwitten en vetten behandeld, in samenhang
met gezonde voeding.
Basiskennis organische chemie ( alkanen, alkenen, alkanolen, alkaanzuren, esters)
Chemisch rekenen
havo 5 /
??
eiwitten, koolhydraten, vetten
zetmeel en glycogeen: glucose
essentiële aminozuren
essentiële vetzuren; verzadigde en (meervoudig) onverzadigde vetzuren , verzeping
enzymatische hydrolyse van koolhydraten, eiwitten en vetten
verzadigde en onverzadigde vetzuren
vitamines en mineralen
vervangers van eiwitten, koolhydraten en vetten in voeding
Schijf van Vijf - posters maken
Voedingsetiketten analyseren
Praktische/ organisatie Vetbepaling van verschillende soorten chips, aantonen van zetmeel en glucose in bananen, eiwit aantonen in
aspecten
verschillende soorten voedingsmiddelen
Open opdrachten zoals calciumgehalte, vitamine C gehalte in voedingsmiddelen, onderzoek aan sportdrankjes
Afstemming andere
Sterke lijnen naar biologie met name op het gebied van gezonde voeding
vakken
Bijzonderheden
Contacten
John Hukom
[email protected]
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
33
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
31 Chemie van de mond /chemie van het leven II
De module Chemie van de Mond behandelt verschillende aspecten van stoffen die in de mond, in speeksel en in
tanden en kiezen voorkomen en de materialen die gebruikt worden bij het vullen van tanden en kiezen.
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Klas 4h zuren en basen (reactievergelijkingen kunnen opstellen)
evenwichten
weten wat men verstaat onder enzymen
weten wat men verstaat onder een polymeer, polymerisatie/
5h/
15 lessen
Rekenen aan zwakke zuren.
Buffers, alleen het begrip, niet rekenen
Polyadditie reacties (mechanisme van initiatie, propagatie, terminatie)
Enzymactiviteit te beïnvloeden door pH, zout, suiker
Communicatie
Onderzoeksvaardigheden
Keuze voor werken in groepen aan zelfde onderwerp of verschillende onderwerpen
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie pH optimum van amylase, uitgebreide docentenhandleiding
aspecten
Afstemming andere
Sterke lijn naar biologie, enzymactiviteit, bouw skelet, tanden
vakken
Bijzonderheden
Ontwikkeld door Freerik Los, Willy Reinalda, Bregje Maas en Gerja Everts
Contacten
Jan Apotheker
[email protected] 050-3634365
Module te vinden via http://www.examenexperiment.nl/
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
34
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
32 Zoetstoffen
Zoetstoffen is een webmodule op www.contextchemie.nl die zo is opgezet dat de leerlingen zo veel mogelijk actief
leren. De computer speelt een cruciale rol, maar heeft de rol van de docent niet overgenomen. De computer wordt in de
module ingezet op drie verschillende manieren: als gereedschap, als informatiebron en als middel om op een snelle
manier feedback te geven.
w
Benodigde
H-brug,Vanderwaals binding, (Polaire) atoombinding, Ionbinding
voorkennis/ klas/ tijd
Peptidebinding
nodig
Alkanen, Alkoholen, Carbonzuren, Amines, Aminozuren
5/6V
Concepten/ inhoud
H-brug, interactie tussen polaire groepen in een molecuul
VanderWaals binding, interactie tussen apolaire groepen in een molecuul
Ionbinding, interactie tussen positief en negatief geladen groepen in een molecuul
Asymmetrisch C-atoom, Chirale moleculen Optische activiteit
Enantiomeren, Diastereo-isomeren
Dipeptides, Eiwitten, Enzymen
Leeractiviteiten/
De leerlingen werken op school en thuis (huiswerk) op het Internet, maar ze doen ook proeven in het scheikundelokaal.
didactiek
De docent blijft in zijn rol als begeleider betrokken bij alle activiteiten, ook de activiteiten die met de computer worden
uitgevoerd. In elk van de vier inhoudelijke onderdelen staan in het begin centrale vragen.
Praktische/ organisatie Werken met 3-dimensionale molekuulmodellen op het internet (E-learning)
aspecten
Bij een aantal opdrachten wordt leerlingen gevraagd om experimenten uit te voeren.
Afstemming andere
Korte lijn naar biologie (receptoren)
vakken
Bijzonderheden
Veel met de computer maar ook practica (blended learning)
Contacten
Natasa Brouwer /Aonne Kerkstra
[email protected] 015-2148279
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
35
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
33. Denken in oplossingen “ontwikkelen van wetenschap " (TUE)
Aan de hand van de volgende contexten: (soorten van) opwekking van) elektriciteit van bronnen met C naar bronnen
zonder C
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
TUE modules 6 t/m 8
eind klas 4 → begin 5/
6 eenheden/ 8 lessen
geleidend vermogen van oplossingen;
reacties in oplossingen, overmaat
hypothese reagentia (= ionstoffen)
zuur, pH
oplos-, indamp- en neerslagreacties
elementkringloop
Strakke didactiek met apart leeractiviteiten in de klas en thuis
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
Simpele handleidingen
Beetje natuurkunde (elektriciteitsleer)
Diagnostische toets aanwezig
Index van trefwoorden aanwezig
Frans Arnold
[email protected] 038-4669396
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
36
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
34 Kolenvergasser
In de Eemshaven wordt door de NUON een nieuwe centrale gepland, die gebruik gaat maken van de techniek die in de
centrale in Buggenum is ontwikkeld. Daarbij speelt kolenvergassing een belangrijke rol. Chemisch gezien is de
kolenvergasser interessant. Het proces is goed bruikbaar voor het onderwijs over evenwichten en thermodynamica.
Naast een aantal algemene vragen over energiebronnen, komt in de module het proces zelf aan de orde. Eén van de
vragen is de vraag of het mogelijk is om voor verbranding al het CO2 af te vangen.
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
Leeractiviteiten/
didactiek
Praktische/ organisatie
aspecten
Afstemming andere
vakken
Bijzonderheden
Contacten
De module wordt ontwikkeld door Jan van Lune (Stellingwerf College), Pieter Kuylman (Maartens College) en Ben
Nusse (Maartens College)en begeleid door Jan Apotheker, RUG
Neem voor meer informatie contact op met Jan Apotheker, [email protected]
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
37
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
35. Chemische wapens
In de introductie kan de klas een (reeds geschreven) toneelstuk spelen. Daarna wordt in groepjes beslist over welke
soort wapens (chemische, biologische en kern) ze een onderzoek gaan doen. In de verwerkingsfase gaat dat
(literatuur)onderzoek plaatsvinden. Ten slotte worden presentaties aan elkaar gegeven over de onderzoekjes.
Benodigde
basis 4e klas stof
voorkennis/ klas/ tijd
5hv
nodig
15 lessen , afhankelijk van zelfwerkzaamheid leerlingen
Concepten/ inhoud
Explosieven, giftige stoffen
chemische wapens, kernwapens
biologische wapens
Leeractiviteiten/
Zie beschrijving
didactiek
Veel voorbeeldonderzoeken
Praktische/ organisatie Ingedeeld volgens de zgn, viervlakschemie (Groningen)
aspecten
Afstemming andere
biologie( ziekteverwekkers, recombinant-DNA-technieken)
vakken
natuurkunde (kernenergie, kernwapens, ontmanteling)
Bijzonderheden
Deze module is ook goed bruikbaar als ANW-module binnen het scheikundeprogramma
Contacten
Chrétien Schouteten, Jan Apotheker
[email protected] 050-3634365
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
38
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017
Titel
korte beschrijving
36. Chloorindustrie in Uganda
De module “Een chloorindustrie voor Uganda?”behandelt de vraag in hoeverre het reëel is voor het stimuleren van de
economie van Uganda, het opzetten van een chloorindustrie te financieren door IMF, rekening houdend met de
specifieke positie, de grondstoffen, de infrastructuur van een land als Uganda en ook rekening houdend met de risico’s
en de duurzaamheid van een dergelijke industrie voor de bevolking en voor het milieu.
Benodigde
voorkennis/ klas/ tijd
nodig
Concepten/ inhoud
basis 4e klas stof vwo; zuur-base theorie
5 vwo,
20 lessen
redox, electrolyse,
polymerisatie
titreren
Leeractiviteiten/
Deze module wordt volgens de Probleem gestuurde Aanpak (PGA) door leerlingen doorgewerkt. Ze bestaat uit 4 delen:
didactiek
1. De introductie, waarbij een probleemstelling aan de hand van een aantal artikelen neergezet wordt
2. Een theoriedeel, o.a. redoxreacties, elektrolyse, polymerisatie, titreren
3. Een aantal deelonderzoeken (kunststoffen, kunstmest, medicijnen, desinfectie en natronloog)
4. De afronding met presentatie van de deelonderzoeken, het advies en een theoretische toets
Praktische/ organisatie Zie boven
aspecten
Afstemming andere
Economie van een 3e wereldland
vakken
beetje biologie (medicijnen, desinfectie)
Bijzonderheden
Module in bezit van SLO (Eveline Veltman)
Contacten
Jan van Rossum
mailto:[email protected]
030-2523945
Module te vinden via www.nieuwescheikunde.nl
Inventarisatie Modulen Nieuwe Scheikunde Klas 4hv
39
Inventarisatie 4e/5e/6e klas modulen Nieuwe Scheikunde 2009
Frans Carelsen
versie 21-7-2017