Voorstelling onderzoek Kleine kinderen grote kansen

Iris Roose & Reinhilde Pulinx – Onderzoekers
Piet Van Avermaet – Promotor
Steunpunt Diversiteit & Leren, Universiteit Gent
In opdracht van de Koning Boudewijnstichting en de Vlaamse Overheid
Probleemstelling
• Kleuterleraren:
• Focus op problemen van kinderen in armoede (ontwikkelingsmoeilijkheden,
taalachterstand, integratieproblemen, …)
• Deficitdenken
• Lerarenopleidingen kleuteronderwijs:
• ‘Omgaan met armoede’ in de periferie van het curriculum:
•
•
•
•
Optionele stage
Module
Projectweek
…
• MAAR:
• Armoede is een realiteit in élke setting
•  Nood aan een versterking van de competenties inzake omgaan met armoede &
ongelijkheid
•  Nood aan een verankering van deze competenties in het integrale professionele
handelen
2
Doelstellingen van het onderzoek
• Ontwikkeling van een set aan competenties voor omgaan met
kinderarmoede en sociaal-culturele ongelijkheid in het kleuteronderwijs
• Verbeterd inzicht in de wijze waarop lerarenopleidingen toekomstige
kleuterleraren optimaal kunnen toerusten in het omgaan met
kinderarmoede en sociaal-culturele ongelijkheid
• Aanbevelingen voor de Vlaamse overheid om competenties inzake omgaan
met kinderarmoede en sociaal-culturele ongelijkheid een plaats te geven in
de kern van het curriculum
3
Methodologie
• TOP-DOWN
• Studie van wetenschappelijke literatuur, onderzoeksrapporten en beleidsdocumenten over
kinderarmoede, onderwijs en de raakvlakken tussen beide
• Studie van bestaande competentiekaders m.b.t. omgaan met diversiteit, omgaan met
kansarmoede en kwaliteitsvol kleuteronderwijs
•  Visie
•  Set aan competenties
•  Aanbevelingen voor lerarenopleidingen en de Vlaamse overheid
• BOTTOM-UP
• Bevindingen aftoetsen bij diverse actoren uit de praktijk
•
Intervisies & open interviews met:
•
•
Actoren uit kleuterscholen in grootstedelijke diverse schoolcontexten, lerarenopleiders, vertegenwoordigers
van de onderwijskoepels, vertegenwoordigers van armen en (wetenschappelijke) experten in het domein
van lerarenopleidingen, onderwijs en jonge kinderen
Herwerking van de visie, het competentieprofiel en de aanbevelingen die vervolgens werden
afgetoetst in nieuwe reeks bevragingen
• Opvolging van & wisselwerking met twee praktijkgerichte projecten:
•
•
‘Hoe omgaan met kinderarmoede op school – Leerkrachten in het Vlaamse kleuteronderwijs
helpen om meer steun te verlenen aan kansarme kinderen’ van de KBS, met ondersteuning
van het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs (CEGO)
Innovatieproject ‘De kloof een beetje dichten…sociale emancipatie via schoolleven’,
gefinancierd door het innovatiefonds voor lerarenopleidingen en uitgevoerd door KdG,
Arteveldehogeschool en HUB
4
Welke competenties zijn nodig voor het omgaan
met kinderarmoede in kleuteronderwijs?
Armoede zien en diversiteit positief
benaderen
Werken aan kwaliteitsvolle
interacties
•
•
•
•
•
Kinderen begeleiden tot
kwaliteitsvolle interacties
Diversiteit integreren in het totale
ontwikkelingsproces
•
•
•
•
•
Maatschappelijke
verantwoordelijkheid zien en
ernaar handelen
•
•
•
Kinderen leren omgaan met verschillen
Omgaan-met-diversiteit voorleven
Via inclusief onderwijs
Diversiteit optimaal benutten in de klas
Omgaan met meertaligheid
Op basis van kritische reflectie
Stappen zetten naar meer gelijke kansen
De school verbreden
Kritische reflectie
•
Armoede (h)erkennen
Het eigen perspectief verbreden
Diversiteit positief benaderen
Vanuit flexibiliteit, dialoog & samenwerking en
leren-van-elkaar
Interacties met kinderen: een warme en veilige
hechting als basis voor leren
Interacties met ouders: vanuit een gedeeld
partnerschap
5
Implicaties voor de lerarenopleidingen
kleuteronderwijs
Er is nood aan:
• Een visie:
•
•
Die de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de lerarenopleiding centraal stelt
Die omgaan met diversiteit en soc.-cult. ongelijkheid een plaats geeft in de kern van het curriculum
• Een opleidingsdidactiek
•
•
•
Die de praktijk als uitgangspunt neemt
Die de kloof tussen theorie en praktijk overbrugt via (kritische) reflectie & mini-onderzoeks-cycli
tussen praktijk en theorie
Die omgaan met diversiteit een plaats geeft in de kern van de stage
• Een duidelijke plaats voor competenties inzake omgaan met diversiteit bij instroom,
doorstroom en uitstroom
• Lerarenopleiders die congruent opleiden
• Aandacht voor diversiteit onder de studentenpopulatie
•
•
Door gelijke onderwijskansen voor kansengroepen in de lerarenopleiding te bieden
Door sterke studenten uit te dagen
6
Implicaties voor het onderwijsbeleid
Formulering van aanbevelingen die inhaken op het EVALO-rapport & aansluiten bij 5 van de 6
werkgroepen die naar aanleiding hiervan werden opgesteld door het Departement Onderwijs:
•
Instroom
•
•
•
•
Inhouden van de opleiding & uitstroom
•
•
Professionele leergemeenschappen tussen scholen & lerarenopleidingen
Criteria om kwaliteitsvolle stagescholen te onderscheiden inzake omgaan met diversiteit en soc.-cult. ongelijkheid
Professionele erkenning van de rol van mentoren en professionaliseringsmogelijkheden voor mentoren (+
lerarenopleidingen nemen hierin een verantwoordelijkheid op)
Aanvangsbegeleiding
•
•
•
•
Competenties inzake omgaan met diversiteit en soc.-cult. ongelijkheid in de kern van het curriculum (en dus ook van de
evaluatie!)
Stages
•
•
•
•
Aanvangsdiagnostiek: breed palet aan competenties in kaart brengen, waarvan ook diversiteitscompetenties deel
uitmaken
Via coaching & differentiatie een gerichte begeleiding opzetten
De effecten van de aanvangsdiagnostiek monitoren
Ontwikkeling van meer uitdagende competenties niet verschuiven naar periode van aanvangsbegeleiding. Elke
competentie dient opgevat te worden als een continuüm waarvan de fundering wordt gelegd in de lerarenopleiding
Blijvende verantwoordelijkheid van de lerarenopleidingen (bv. coaching on the job of duale leerroutes)
Ondersteuning van leraren krijgt ook na de periode van aanvangsbegeleiding een structurele inbedding
De lerarenopleiders
•
•
Competenties inzake omgaan met diversiteit en soc.-cult. ongelijkheid krijgen zowel een plaats op het niveau van de
individuele opleiders, als op het niveau van de lerarenopleiding
Congruent opleiden als kwaliteitskenmerk
7