persbericht - Vrije Universiteit Amsterdam

PERSBERICHT
16 APRIL 2014
Genetische routekaart biedt inzicht in oorzaak van ziektes
Rol erfelijkheid en omgevingsfactoren in kaart gebracht
Bij het ontstaan van de meeste ziektes spelen niet alleen de invloed van genen maar ook omgevingsfactoren
zoals leefstijl een rol. Wetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam en collega’s uit de Verenigde
Staten hebben belangrijke stappen gezet naar een genetische ‘routekaart’ die inzicht biedt in welke mate
beide factoren belangrijk zijn bij het ontstaan van verschillende ziektes. De resultaten van het onderzoek zijn
zondag verschenen in Nature Genetics.
Geen aan- en uitknop maar een dimmer
Dankzij onderzoek bij tweelingen is bekend in hoeverre de invloed van genen een rol speelt in het ontstaan
van ziektes, maar het identificeren van die genen is een lastige klus. Bovendien werken genen meestal niet
als een simpele aan- en uitknop, maar meer als een ‘dimmer’. Dat betekent dat bij de ene persoon een gen
helemaal aan staat, bij een ander half aan en bij weer een ander helemaal uit. Het DNA en
omgevingsfactoren regelen hoe sterk de dimmer staat afgesteld. Hoe sterk een gen aan staat, wordt de
expressie van het gen genoemd.
Grootste tweelingenonderzoek
De wetenschappers onderzochten bij bijna drieduizend tweelingen uit het Nederlands Tweelingen Register
(NTR) de expressie van elk van de ruim 20.000 individuele genen. Op die manier brachten ze in kaart welke
genen erfelijk gereguleerd zijn en van welke genen de expressie meer wordt beïnvloed door de omgeving.
Voor het onderzoek keken de wetenschappers naar de genexpressie van eeneiige en twee-eiige tweelingen.
Als de activiteit van een bepaald gen erfelijk is, dan is die activiteit vergelijkbaar bij eeneiige tweelingen,
terwijl dit minder het geval is bij twee-eiige tweelingen. “Zo konden we een database maken van in hoeverre
de activiteit van genen erfelijk is bepaald,” zegt VU-hoogleraar Dorret Boomsma. “Dit is tot nu toe het grootste
tweelingenonderzoek naar de activiteit van genen. Het verband tussen genen en omgeving konden we nu
nauwkeuriger meten dan voorheen mogelijk was.”
Samenwerking
Nadat de wetenschappers de expressie van genen hadden bepaald, onderzochten ze welke genen de
genexpressie bepalen. De bevindingen bij de tweelingen uit het NTR bleken overeen te komen met de
resultaten uit een tweede grote dataset van de Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA). De
genen die genexpressie bepalen blijken vaker ook genen te zijn die eerder zijn gevonden voor ziektes. De
volgende stap in het onderzoek is dat het NTR en NESDA patronen van genexpressie gaan vergelijken
tussen mensen met en mensen zonder depressie.
NOOT VOOR DE REDACTIE
Het artikel Heritability and genomics of gene expression in peripheral blood is verschenen in Nature Genetics.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Dorret Boomsma of Rick Jansen.
Persvoorlichting VU
Dorret Boomsma
T
020 5985666
T
020 5986650
E
[email protected]
E
[email protected]
Rick Jansen
T
020 7884543
E
[email protected]