Muziek Middenbouw Het veelzijdige lied

Muziek Middenbouw
Het veelzijdige lied! Eenvoudige liedbegeleiding
Rosanne Rippen – Docent Algemene Muzikale Vorming – Kunstpuntgouda
Beschrijving en geluidsmateriaal kun je downloaden via www.kunstpuntgouda.nl
Hoe leer je dit lied aan?
Introductie:
Probeer de kinderen in de sfeer van dit lied mee te krijgen, alvorens je
het laat horen. Bijvoorbeeld: “Ik heb nu zo’n lekkere trek….ik zou wel een
stukje chocola willen eten, of een beschuitje met hagelslag….” Waar
hebben jullie zin in?
De luistervraag
Ieder lied heeft zijn eigen tekstuele en muzikale eigenschappen,
waardoor je steeds weer kunt variëren met de manier waarop je een lied
aanleert aan een groep.
Echt ieder lied leent zich voor een luistervraag. Dit kan een muzikale
vraag zijn. Bijvoorbeeld: bij welke woord hoor je de
1
hoogste/laagste/langste toon? Welke twee regels hebben dezelfde
melodie? Etc.
Maar vaak kan het ook een vraag over de tekst zijn, zoals in dit geval.
Door bij een nieuw lied een luistervraag te stellen, zorg je ervoor dat de
kinderen extra geconcentreerd luisteren en het lied sneller leren.
In de Suikercanon heb je te maken met een opsomming. Om de tekst
vlot aan te leren bij kinderen moet je een luistervraag zien te vinden die
een goed excuus / uitdaging is, om dit lied een keer of drie voor te
zingen.
Schrijf of het bord de liedtekst op, maar laat woorden weg.
Op deze plaats schrijf je een ?.
Zing het lied voor en laat de kinderen de woorden die ontbreken
onthouden zodat je ze als het lied gezongen is, kunt invullen.
Melodie
De kinderen hebben het liedje al een aantal keren gehoord. Vraag hen
nu mee te zingen. Probeer er ondertussen op te letten of iedereen
dezelfde tekst zingt / dezelfde melodie zingt.
Zing een fragmentje dat niet helemaal goed gaat een keer voor en laat
hen nazingen. Zo’n fragmentje kun je drie achterelkaar voor- en
nazingen in een doorgaande vloeiende activiteit.
Uitvoeringsmogelijkheden / spelen met het lied /
Muzikaal “tussendoortje”
1. Laat groepjes kinderen een eigen regel zingen. Sluiten de groepen op
elkaar aan? Spreek af dat Mmmmm…. Door iedereen wordt gezongen.
Een gezamenlijk gezongen einde is altijd goed om de hele groep
betrokken te houden bij het om de beurt zingen.
2. Iets moeilijker, maar erg grappig is het om ieder kind 1 woord uit het
lied te laten kiezen. Vervolgens start het lied, maar zingt ieder kind maar
1 woord. Welk woord heeft niemand gezongen? Welk woord heb je
samen gezongen? Voor deze uitvoering moeten de kinderen het lied
2
echt goed kennen! Dit kan ook alleen met liedjes met een opsomming
als tekst.
3. Zingen in je hoofd.
Zing met de groep alleen het eerste woord van iedere regel en laat de
woorden die er nog achteraan komen niet horen, maar zing ze wel “in je
hoofd”. Komen de kinderen goed uit?
Variant: Radiospel / Televisiespel
Start het lied zodra je aan een denkbeeldige knop van de radio draait, de
muziek klinkt – iedereen zingt. Als de knop wordt omgedraaid, hoor je de
muziek niet meer, maar gaat deze toch door. (in je hoofd) Als de radio
weer aangezet wordt, zing je verder op het goede moment.
Als je spreekt over een televisie waarvan je het geluid plotseling uitzet,
dan zullen de kinderen de tekst blijven playbacken.
Dit is iets gemakkelijker.
Dit spel kun je natuurlijk doen mbv elk lied dat de kinderen goed kunnen
zingen.
Canon
Het is de kunst om een canon, niet in te vroeg stadium in canon te gaan
zingen…. Wacht tot de kinderen het lied melodisch echt heel goed
kennen.
De eerste groep start het lied, de tweede groep start het lied, zodra de
eerste groep klaar is met het zingen van dropjes, pepermunt .
Eigen tekst
Zo’n suikercanon smaakt wel lekker maar is niet erg gezond. Een
groente en fruit / gezond eten canon kan je hier ook van maken.
Brainstorm eerst over zoveel mogelijk gezonde etenswaren. Voeg
woordjes toe zoals: en of grote of een kleur om ritmisch en qua klemtoon
de woorden op de goed plek te krijgen.
3
Het omvormen van een kort lied, naar een didactisch liedje.
Wat ik graag wil laten zien is dat met name korte, pakkende liedjes zeer
geschikt zijn om in te zetten voor allerlei doelen. De kleerhanger / het
fundament van het didactische liedje is de bekende melodie. Het is
belangrijk dat de kinderen deze melodie heel goed kennen.
Als je de tekst verandert, dan wordt het een nieuw lied, dat toch door de
hele groep meegezongen kan worden.
Bijvoorbeeld bij de Suikercanon:
De Suikercanon wordt een spellingslied:
Werkwoordvervoegingen spellen, d of dt? Dat blijft lastig.
Je kunt van dit lied een kort vraag en antwoord spel maken, dat een
vlotte reactie vraagt. Wordt de vraag door de groep niet eenduidig
beantwoord, dan herhaal je je gezongen vraag nogmaals. (met dezelfde
melodie)
Het is handig dat eerst even voor jezelf te oefenen, hoe flexibel pak je
die herhaling op? Bedenk je snel genoeg nieuwe spellingsvragen?
De leerkracht zingt een spellingsvraag, de leerlingen antwoorden
zingend met de tekst: “Dat is goed!” of “Dat is fout!” – op de melodie
van de Suikercanon.
Ik word met een d -
Dat is goed!
Jij vindt met een d -
Dat is fout!
Jij vindt met dt
-
Dat is goed!
U biedt met dt
-
Dat is goed!
Variatie in vraag:
Als je de tekst; “d of dt” zingt, moet je deze woorden wat vlotter
achterelkaar doorzingen. Zing weer op de melodie van de Suikercanon.
Ik vind d of t………
dat spel je met een d
Jij fietst d of t……dat spel je met een t
Hij biedt d of dt……dat spel je met dt
Jij graaft, d of t……dat spel je met een t
4
De Suikercanon wordt een rekenlied:
Dit werkt ongeveer hetzelfde. De leerkracht zingt een som (tafelsom), de
leerlingen antwoorden zingend met de tekst: “Dat is goed!” of “Dat is
fout!”
3 x 4 = 12 - Dat is goed!
7 x 7= 49
- Dat is goed!
10 x 3 = 20 - Dat is fout!
9 x 8 = 72
- Dat is goed!
Zelf een liedbegeleiding maken… Hoe doe je dat?
Hoe is een kinderlied meestal ingedeeld?
De meeste kinderliedjes staan in een vierkwartsmaat. Vooraan het lied
zie je twee vieren boven elkaar staan, of er staat een hoofdletter C
vooraan in de notenbalk. Ook als er twee tweeën boven elkaar staan,
vooraan in het liedje, kun steeds tot vier tellen.
Ieder stukje van 4 tellen in lied is afgebakend door een | verticale streep
door de notenbalk. Zo’n stukje muziek noem je een maat.
Werkwijze:
1. Maak losse bouwstenen
Deze maten zou je in gedachten los kunnen knippen van elkaar.
Zodoende ontstaan er bouwstenen; muzikale bouwstenen.
2. Leg twee bouwstenen achter elkaar.
Als je deze bouwstenen niet meer als melodie bekijkt, maar puur op
ritme bekijkt, kun je met 2 van deze bouwstenen een ritme bouwen, dat
je als intro / start van het lied kunt gebruiken.
3. Speel je twee bouwstenen met herhaling en je hebt een intro.
Vaak klinkt het ook mooi om dit als naspel nog eens te spelen als het
lied gezongen is. Aan het einde van dit lied past het minder goed omdat
er al een bijzonder einde is nl: “Mmmmm……..”
5
Ritmische bouwstenen – Welke instrumenten?
Kort klinkende instrumenten zonder bepaalde toonhoogte zoals
handtrommels, woodblocks.
Zoek de ruimte in een lied.
In veel liedjes wordt niet constant gezongen, de instrumentale
liedbegeleiding loopt meestal wel door. In het lied zijn er door lange
tonen, of door momenten dat er even niet gezongen wordt, ruimtes waar
je een speciaal effect kunt spelen.
Op deze plaatsten past het vaak mooi om triangel, of bekken te spelen;
een muziekinstrument met een lange toon zonder een bepaalde
toonhoogte.
Waar zitten deze ruimtes in de Suikercanon?
Na de woorden: speculaas, pindakaas, chocola, slagroomvla
Na deze woorden is het mooi om 1 keer te spelen.
Probeer ook eens te bedenken waar deze ruimtes zitten in een lied zoals
Vader Jacob, of andere kinderliedjes die je kent.
Welke vormen van liedbegeleiding zijn er?
Zijn er meerdere tellen achterelkaar zonder zang, dan is het mooi dit met
een ritme in te vullen. Maar dat vraagt wat meer uitleg en oefening.
De ritmische bouwstenen kunnen ook als een constant begeleidingsritme
in het lied doorgespeeld worden. (Ostinato)
Verder is het natuurlijk ook mooi om op klokkenspellen en xylofoons
begeleidingstonen mee te spelen op een bepaalde toonhoogte. Je hebt
dan houvast aan de akkoordsymbolen van de liedjes. Dat zijn de letters
die je boven de notenbalk ziet staan. Dit vraagt allemaal wat meer tijd
om uit te leggen.
Wil je hier meer over weten?
Kijk dan in het overzicht van mijn cursussen van Muziekstation en geef
je op voor een gratis cursus liedbegeleiding.
6