Commissie doet verslag van de voortgang in Griekenland, Italië en

Europese Commissie - Persbericht
Europese migratieagenda: Commissie doet verslag van de voortgang in
Griekenland, Italië en de Westelijke Balkan
Brussel, 10 februari 2016
Europese migratieagenda: Commissie doet verslag van de voortgang in Griekenland, Italië
en de Westelijke Balkan
De Commissie heeft vandaag verslag gedaan van de voortgang die is geboekt met de maatregelen om
de vluchtelingen- en migratiecrisis in Italië, Griekenland en langs de Westelijke Balkanroute aan te
pakken. De Europese migratieagenda van mei 2015 bevatte een reeks maatregelen om de
migratiecrisis aan te pakken. In september bepaalde de Commissie welke prioritaire maatregelen van
de agenda onmiddellijk dienden te worden uitgevoerd. Vandaag is de voortgang beoordeeld die in Italië
en Griekenland is geboekt met betrekking tot het hotspotsysteem en de herplaatsingsregeling en met
de maatregelen die zijn genomen om gestalte te geven aan de toezeggingen in de verklaring die is
aangenomen na de topbijeenkomst inzake de Westelijke Balkanroute in oktober 2015.
Voortgang in Griekenland en Italië
Speciale teams van de Europese Commissie zijn er samen met de Griekse en Italiaanse autoriteiten in
enkele maanden in geslaagd om hotspots op te zetten en de procedures voor screening, identificatie en
het nemen van vingerafdrukken van migranten aanmerkelijk te verbeteren en versnellen. Deze
stappen moeten herplaatsing vergemakkelijken. De ondersteuningsteams voor migratiebeheer werken
met speciale faciliteiten en zijn 24 uur per dag, zeven dagen per week operationeel.
Griekenland
De ontwikkeling van de vijf hotspots die op de Egeïsche eilanden zijn aangewezen (Lesbos, Chios,
Samos, Leros en Kos), verloopt traag. Dit komt onder meer doordat er vanaf nul moest worden
begonnen en door tekortkomingen op het gebied van infrastructuur, personele middelen en
coördinatie. Pas één hotspot is momenteel volledig operationeel (op Lesbos). Aan andere faciliteiten
wordt gewerkt. De Griekse regering heeft een beroep gedaan op het Griekse leger om te helpen de
streefdatum van half-februari te halen. Voorlopig vinden identificatie en registratie waar mogelijk reeds
plaats in tijdelijke faciliteiten. De Griekse autoriteiten zijn momenteel de werking van de hotspots aan
het verbeteren. Ook hebben zij de laatste hand gelegd aan operationele standaardprocedures en
nieuwe ontschepingsprocedures, waardoor mensen die van boord gaan op de eilanden rechtstreeks in
verbinding staan met de hotspot-faciliteiten. Frontex voert inmiddels kustpatrouilles uit rond Lesbos,
Chios en Samos, hetgeen vruchten afwerpt.
Terwijl in september 2015 bij slechts 8 % van de migranten vingerafdrukken werden genomen, ging
het in januari 2016 al om 78 %. Wanneer de hotspots in Griekenland eenmaal volledig operationeel
zijn, zal er in totaal voldoende capaciteit zijn om dagelijks van ongeveer 11 000 mensen
vingerafdrukken te nemen. Dit is beduidend meer dan het gemiddelde aantal aankomsten in januari.
Frontex heeft op de eilanden documentendeskundigen ingezet om valse papieren te detecteren.
Eerder besloten de lidstaten om 66 400 personen die internationale bescherming nodig hebben, te
herplaatsen vanuit Griekenland. Dit proces komt bijzonder langzaam op gang: tot dusver zijn pas 218
personen overgebracht. Slechts 15 lidstaten hebben in totaal 1 081 plaatsen voor herplaatsingen aan
Griekenland aangeboden en 16 lidstaten hebben verbindingsofficieren aangesteld om het proces ter
plaatse te ondersteunen. De Griekse autoriteiten verbeteren momenteel hun registratiecapaciteit. Ook
hebben zij een tweede kantoor op Samos geopend, dat inmiddels beschikt over infrastructuur voor
huisvesting en overbrenging, met ondersteuning van de IOM en de UNHRC. In december 2015 hechtte
de Commissie haar goedkeuring aan een programma van 80 miljoen EUR ter verbetering van de
opvangcapaciteit in Griekenland. Dit omvat een door de UNHRC beheerd netwerk van
20 000 plaatsen voor asielzoekers en ondersteunt ook de inrichting van 7 000 plaatsen rond hotspots.
Dankzij deze regeling zijn inmiddels 16 400 plaatsen beschikbaar. Naast de 7 181 plaatsen die
momenteel beschikbaar zijn in tijdelijke en langetermijnfaciliteiten op de eilanden in de oostelijke
Egeïsche Zee, heeft Griekenland voor 10 447 personen plaats op het vasteland. In totaal zijn er nu dus
17 628 opvangplaatsen in Griekenland. Dat zijn er 12 342 minder dan de 50 000 nieuwe plaatsen die
Griekenland in oktober 2015 in het vooruitzicht stelde.
Sinds begin 2015 kwam het in Griekenland 16 131 keer tot gedwongen terugkeer en 3 460 keer tot
begeleide vrijwillige terugkeer van economische migranten zonder recht op asiel in Europa. Op
800 000 aankomsten in 2015 is dit niet genoeg.
Italië
De geplande ontwikkeling van zes hotspots door de Italiaanse autoriteiten (Lampedusa, Pozzallo,
Porto Empedocle/Villa Sikania, Trapani, Augusta en Taranto) verloopt traag. Dit komt onder meer
doordat er vanaf nul moest worden begonnen en door tekortkomingen op het gebied van
infrastructuur, personele middelen en coördinatie. Twee hotspots zijn volledig operationeel (Lampedusa
en Pozzallo) en een derde (Trapani) volgt, zodra de laatste hand is gelegd aan renovatie. In Taranto
wordt alles in het werk gesteld om op tijd klaar te zijn. De plannen voor de hotspots in Augusta en
Porto Empedocle/Villa Sikania zijn nog niet beklonken; het is van belang dat ook hier de knoop wordt
doorgehakt, aangezien de migratiestroom in de zomer waarschijnlijk zal aanzwellen.
Op de twee operationele hotspots (Lampedusa en Pozzallo) is het bij de meest recente aankomsten
gelukt om bij 100 % van de migranten vingerafdrukken te nemen. Terwijl in september 2015 bij
slechts 36 % van de migranten vingerafdrukken werden genomen, ging het in januari 2016 al om
87 %. Wanneer de hotspots in Italië eenmaal volledig operationeel en uitgerust zijn, kunnen naar
verwachting dagelijks van 2 160 migranten vingerafdrukken worden genomen. Dit is beduidend meer
dan het gemiddelde aantal aankomsten in januari.
Herplaatsing vanuit Italië begon een paar weken eerder dan vanuit Griekenland, maar blijft ver
achter bij wat nodig is om het totale streefcijfer te halen en in twee jaar 39 600 personen die
internationale bescherming nodig hebben, te herplaatsen. Tot dusver zijn 279 aanvragers herplaatst,
terwijl er nog 200 herplaatsingsverzoeken bij andere lidstaten in behandeling zijn. Tot op heden
hebben slechts 15 lidstaten aangeboden om in totaal 966 personen te herplaatsen en 20 lidstaten
hebben verbindingsofficieren aangesteld om het proces ter plaatse te ondersteunen. Dit lage
uitvoeringspercentage hangt er in hoge mate mee samen dat weinig migranten die het Italiaans
grondgebied bereiken voor herplaatsing in aanmerking komen.
In 2015 heeft Italië 14 000 verwijderingen van personen zonder recht op asiel uitgevoerd en
deelgenomen aan 11 gezamenlijke terugkeervluchten van Frontex met afgewezen asielzoekers uit
andere lidstaten. Op 160 000 aankomsten in 2015 is dit niet genoeg.
De Italiaanse opvangcapaciteit is ruim voldoende voor het nationale asielstelsel en er zijn al speciale
faciliteiten aangewezen voor te herplaatsen personen. Maar er zijn ook ernstige tekortkomingen:
anders dan de 1 252 plaatsen waarvan sprake was in de routekaart die bij de Europese Commissie is
ingediend, zijn er in de uitzetcentra slechts 420 plaatsen beschikbaar.
Overigens heeft de Commissie gisteren een besluit vastgesteld tot wijziging van een programma in het
kader van de structuurfondsen 2007-2013, namelijk dat ten behoeve van veiligheid voor ontwikkeling
in Italië. Hierdoor is 124 miljoen EUR van het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling herbestemd
voor cofinanciering van Italiaanse maatregelen om migranten op zee te redden.
Voortgang langs de Westelijke Balkanroute
Door de ongekende stroom vluchtelingen en migranten die aan het einde van de zomer van 2015 op
gang kwam en in het najaar zijn toppunt bereikte, werd de Westelijke Balkanroute de belangrijkste
uitdaging voor Europa. In 2015 hebben bijna 880 000 mensen Griekenland vanuit Turkije bereikt en de
meesten van hen reizen via de Westelijke Balkanlanden door naar Midden- en Noord-Europa.
Voorzitter Juncker belegde op 25 oktober 2015 een topontmoeting over de vluchtelingenstroom langs
de Westelijke Balkanroute waar een akkoord werd bereikt over een zeventienpuntenplan om de
mensenstroom langs de Westelijke Balkanroute geleidelijk, gecontroleerd en ordelijk te laten verlopen.
Belangrijke kwesties zijn de grenscontroles, de opvangcapaciteit en het beheer van de migratiestromen
door de landen waar de druk de laatste maanden het hoogst was.
Wekelijks organiseert de Commissie bijeenkomsten om toezicht te houden op het zeventienpuntenplan
waartoe is besloten op de door voorzitter Juncker belegde topbijeenkomst over de vluchtelingenstroom
langs de Westelijke Balkanroute. Toen er van communicatie nagenoeg geen sprake meer was, bleek
deze coördinatie van cruciaal belang voor het beperken van het risico dat het ene land onverwachts
maatregelen nam met gevolgen voor het andere. Er is een gedeeld instrument voor informatieu
itwisseling gecreëerd. Ook wordt er voor de samenwerking en coördinatie tussen de landen op de route
nu een andere aanpak gevolgd. De politiechefs voeren thans uitgebreid overleg over beleid en praktijk
aan de grens en de communicatie en samenwerking tussen de grensautoriteiten is verbeterd.
Het is echter meermaals gebeurd dat beslissingen eenzijdig in één land worden genomen, met een
domino-effect op de landen waar de migranten eerder langskomen. De hoogste prioriteit van de
Europese Unie is op dit moment het grensbeheer langs de route via het oostelijke Middellandse
Zeegebied en de Westelijke Balkan te herstellen. De lidstaten moeten een einde maken aan het bieden
van onbelemmerde doorgang en zij moeten vasthouden aan de toepassing van de EU-regels inzake
asiel- en grensbeheer. Mensen die in de Unie aankomen, moeten weten dat als zij bescherming nodig
hebben, zij die ook zullen krijgen, maar dat zij niet zelf mogen beslissen waar zij zullen worden
opgevangen in de Europese Unie. Als zij niet in aanmerking komen voor bescherming, zullen zij worden
teruggestuurd, met volledige inachtneming van het beginsel van non-refoulement.
Wat het grensbeheer betreft, verleent Frontex bijstand bij de registratie aan de Griekse grens met de
voormalige Joegoslavische republiek Macedonië, sinds er op 3 december een operationeel plan is
overeengekomen. Het is nu zaak intensiever en optimaal gebruik te maken van de diensten van
Frontex. Omdat het niet mogelijk is een gezamenlijke Frontex-operatie rechtstreeks in de voormalige
Joegoslavische republiek Macedonië uit te voeren, wordt er momenteel gewerkt aan alternatieve
vormen van bijstand door Frontex. Aanvullende maatregelen aan de noordzijde van de betrokken grens
moeten beslist in een EU-kader worden uitgevoerd.
Servië, Slovenië, Kroatië en Griekenland hebben elk het EU-mechanisme voor civiele bescherming
geactiveerd om andere landen te verzoeken middelen te sturen om het hoofd te bieden aan de
humanitaire noodsituatie op hun grondgebied. In totaal hebben 15 landen bijstand boden en zaken als
tenten, slaapzakken en beddengoed, persoonlijke beschermingsmiddelen, stroom, verwarming en
verlichting ter beschikking gesteld. Een groot aantal verzoeken om bijstand is echter nog niet
gehonoreerd.
De landen op de route zijn overeengekomen om 50 000 extra opvangplaatsen te creëren. Zover is
het nog niet: momenteel is ongeveer de helft beschikbaar of in voorbereiding. De landen die hebben
deelgenomen aan de topbijeenkomst inzake de Westelijke Balkan moeten nu dringend vaart zetten
achter de terbeschikkingstelling van opvangcapaciteit.
Achtergrond
De Europese Commissie streeft onophoudelijk naar een gecoördineerde Europese respons op het
gebied van vluchtelingen en migratie.
Toen voorzitter Jean-Claude Juncker zijn functie aanvaardde, belastte hij een van de commissarissen,
Dimitris Avramopoulos, met de speciale verantwoordelijkheid om in samenwerking met de andere
commissarissen en onder de coördinatie van eerste vicevoorzitter Frans Timmermans een nieuw
migratiebeleid uit te werken. Dat was een van de tien prioriteiten van Junckers politieke beleidslijnen.
Op 13 mei 2015 stelde de Europese Commissie haar Europese migratieagenda voor. Daarin zet zij een
alomvattende aanpak uiteen die moet zorgen voor een beter beheer van alle aspecten van migratie.
Er zijn al drie uitvoeringspakketten vastgesteld in het kader van de agenda, op 27 mei 2015, 9
september 2015 en 15 december 2015.
Meer informatie
Mededeling over de voortgang van de uitvoering van de prioritaire maatregelen van de Europese
migratieagenda
Factsheet over de aanpak van de vluchtelingencrisis – Griekenland: verslag over de stand van zaken
Factsheet over de aanpak van de vluchtelingencrisis – Italië: verslag over de stand van zaken
Factsheet over de aanpak van de vluchtelingencrisis – de Westelijke Balkanroute: verslag over de
stand van zaken
Voortgangsverslag over de uitvoering van de hotspot-aanpak in Griekenland
Voortgangsverslag over de uitvoering van de hotspot-aanpak in Italië
Voortgangsverslag over de follow-up van de topbijeenkomst over vluchtelingenstromen langs de
Westelijke Balkanroute
Europese migratieagenda
Mededeling van 23 september 2015: Aanpak van de vluchtelingencrisis: nu te nemen operationele,
budgettaire en wetgevende maatregelen in het kader van de Europese migratieagenda
Mededeling van 14 oktober 2015: Aanpak van de vluchtelingencrisis: voortgang van de uitvoering van
de prioritaire maatregelen van de Europese migratieagenda
Mededeling van 15 december: Een Europese grens- en kustwacht en adequaat beheer van de Europese
buitengrenzen
Verklaring van de topbijeenkomst inzake de Westelijke Balkan
IP/16/269
Contactpersoon voor de pers:
Natasha BERTAUD (+32 2 296 74 56)
Tove ERNST (+32 2 298 67 64)
Tim McPHIE (+ 32 2 295 86 02)
Markus LAMMERT (+ 32 2 298 04 23)
Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail