Diversiteit Cultuur

Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Onderwijsinstituut, opleiding Geneeskunde
Afdeling Skillslab
Cultuur (regio, religie en etniciteit)
De patiëntenpopulatie wordt steeds diverser. In de spreekkamer kun je
mensen uit zo’n beetje alle landen ter wereld tegenkomen. Al die verschillen
in cultuur, taal, etniciteit en religie maken het er voor de dokter niet
eenvoudiger op.
Het ziekterisico kan bijvoorbeeld per etnische groep verschillen: meer
diabetes mellitus bij mensen van Hindoestaanse afkomst en meer
maagkanker onder Japanners. Daarentegen komt borstkanker minder voor bij
Zuid-Europeanen. Bij ‘nieuwe’ Nederlanders is TBC een groot risico, maar
onze ‘eigen’ toeristen zijn de belangrijkste importeurs van tropische
infectieziekten.
Ook verschillen in levensomstandigheden zijn van belang.
Asielzoekers en vluchtelingen hebben vaak gruwelijke dingen meegemaakt.
Ze zijn hier ontheemd, en vaak zonder familie en vrienden. Dat laatste geldt
ook voor migranten. Het opbouwen van een bestaan in een ander land kan
ongezonde stress veroorzaken. Belangrijk dus voor je sociale anamnese.
Voor migranten is het ook moeilijk om de organisatie van de zorg en wetregelgeving goed te begrijpen. Dat vergt dus extra inspanning om in
begrijpelijke taal informatie aan patiënten te verstrekken. Maar pas op, het zijn
geen kleuters!
Het verschil in achtergrond kan er ook toe leiden dat mensen hun
klachten anders presenteren. In verschillende culturen worden ziekten anders
verklaard en heersen andere normen ten aanzien van wenselijk ziektegedrag.
Staat rouw bij ons gelijk aan ingetogen en zwart, in veel culturen is het wit en
soms juist theatraal. Er wordt vaak gezegd dat migranten snel pillen willen en
aandringen op allerlei onderzoek. Daar staat tegenover dat veel klachten van
juist migranten ondergediagnosticeerd worden en huisartsen migranten
minder snel doorverwijzen dan Nederlandse patiënten. Reden om te denken
aan tolken, tijd en misschien een intensievere follow-up.
In sommige gemeenschappen is het minder gebruikelijk om met een
arts over psychische of sociale problemen te praten. Moet je dat dan maar
niet doen? Of loop je dan te veel risico op medicalisering? Ook gewoonten
rondom seksualiteit kunnen sterk verschillen. Bijvoorbeeld bij mensen met
orthodoxe geloofsopvattingen. Maar bedenk dat jonge Marokkaanse en
Turkse meisjes gemiddeld feministischer zijn dan Nederlandse, en een
hoofddoek niet gelijk staat aan orthodox islamitisch. De vraag blijft natuurlijk
hoever je mee moet gaan in de wensen van de patiënt. Is het problematisch
als de patiënt je geen hand wil geven? En wat te doen als een patiënt een
vrouwelijke arts eist?
Cultuur is overigens niet alleen exotisch. Wat te doen met een Belgische
vrouw in een Nederlands ziekenhuis die om pijnmedicatie vraag bij de
bevalling omdat dat in België vanzelfsprekend is? En gewend aan Limburgse
patiënten kan de Hollandse directheid of het stugge Gronings overkomen als
een cultuurshock en je communicatievaardigheden even doen wankelen.
Aandachtspunten
- de ene migrant is de andere niet en cultuur is niet altijd exotisch
MC/AM – januari 2009 / academisch jaar 2008-2009
1
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Onderwijsinstituut, opleiding Geneeskunde
Afdeling Skillslab
-
verschillen in ziekterisico en specifieke manifestatie van ziekten
pas op voor je eerste indrukken en je eigen stereotyperingen
denk aan specifieke leefsituatie (migratie, vluchtelingenstatus,
verleden)
mogelijke invloed van religie of culturele opvatting op klachtpresentatie,
verwachtingen ten aanzien van de arts, therapietrouw
mogelijk andere opvattingen over individuele keuzevrijheid versus
invloed familie
hang niet alles aan cultuur op, maar neem de tijd om de hulpvraag
goed te doorgronden
ben alert op interpretatieverschillen
pas taalgebruik aan en doseer zo nodig de hoeveelheid informatie
schakel zo nodig een tolk in
ben je bewust van je eigen onbegrip, gebrek aan kennis, onmacht bij
het omgaan met mensen uit andere culturen en doe daar wat mee
denk ook aan cultuur bij bv. regio of opleidingsniveau
MC/AM – januari 2009 / academisch jaar 2008-2009
2