Gemaksvoeding

Inhoud
Inleiding .................................................................................................................................................. 1
Methode ................................................................................................................................................. 2
Resultaten .............................................................................................................................................. 3
Vifit/ probiotica ................................................................................................................................... 3
Koolhydraatarm................................................................................................................................... 3
Energiedrank ....................................................................................................................................... 4
Biologische........................................................................................................................................... 5
Gemaksvoeding ................................................................................................................................... 6
Gezondheidclaims ............................................................................................................................... 7
Discussie en Conclusie ........................................................................................................................ 8
Literatuurlijst .......................................................................................................................................... 9
Inleiding
Bij het maken van dit verslag is gebruik gemaakt van de verschillende
voedingstrendsverslagen. Om er zeker van te zijn dat dit ook daadwerkelijk trends zijn, is er
onderzocht of er een stijgende lijn in de verkoop of inname van deze producten is. De
onderwerpen die in dit verslag aan de orde komen zijn:
Vifit/ probiotica, energie drank, koolhydraatarm dieet, biologische voeding, gemaksvoeding
en gezondheidsclaims.
Dit verslag is gemaakt als aanvulling van de integrale opdracht. Bij de integrale opdracht
gaat de projectgroep PABO studenten voorlichting geven over hun eetgewoonten. Dit
verslag kan een extra diepgang aan de voorlichting geven. Het doel komt hieruit voort, er
werd onderzocht welke voedingstrends op dit moment zijn. De hoofdvraag luidt: zijn deze
voedingstrends ook daadwerkelijk een trend en wat zijn de gevolgen van de trend op de
gezondheid.
Methode
Met behulp van Google is er op zoek gegaan naar informatie over de voedingstrends.
Google: energie drank, energiegebruik onder jongeren, (voedingstrend) gemaksvoeding,
kant-en-klaarmaaltijden, biologisch eten, percentage Nederlanders + biologisch eten,
biologisch eten en gezondheid, biologisch eten gezonder, gezondheidsclaims, toegevoegde
vitaminen en onderzoek gezondheidsclaims.
Bij de gevonden hits is er gelet op datum van uitgifte en bron. Bij dit onderzoek zijn zo recent
mogelijke artikelen gebruiken en voor zover bekend betrouwbare bronnen gebruikt.
In sommige gevallen is het met informatie uit deze artikelen makkelijker geworden om
concrete zoekwoorden te formuleren in Aquabrowser. In Aquabrowser zijn verschillende
zoekwoorden gebruikt. De zoekwoorden waren: functional foods, voeding trends, food trend,
diet, gemaksvoeding.
Door deze zoekwoorden zijn er interessante boeken gevonden met mogelijke waarde voor
het onderzoek.
Resultaten:
Vifit/ probiotica
In de trein drinken veel studenten nog snel nog even een Vifit voordat de collegedag gaat
beginnen. ‘Campina is met 65% marktaandeel marktleider in de gezondheidszuivel. Vifit
heeft een geschatte omzet van € 70 miljoen en groeide tussen 2002 en 2005 met 35%.
Sinds de herintroductie begin 2005 kwam daar nog eens 80% groei bij.’ (hoofdstuk 5, blz.
151) 1
Er wordt veel reclame gemaakt voor producten (zuivelproducten maar ook
zuigelingenvoeding) met toegevoegde probiotica. Dit is volgens de fabrikanten een goede
ondersteuning voor een goede gezondheid.
Maar is dit daadwerkelijk zo, of is het een mooi reclamepraatje?
Een probioticum mag pas zo genoemd worden als de bacteriën de darmen levend bereiken.
De nog levende bacteriën zouden een positief effect kunnen opleveren in de darmen.
De LGG bacterie zet zich vast aan de darmwand. Op deze manier maken zij de darmwand
minder doorlaatbaar maken voor ziekteverwekkers. Het nestelen van de LGG bacterie is
afhankelijk van de leeftijd van de gebruiker alsook de leeftijd van de bacterie. Bij volwassene
kan de bacterie zich beter hechten in het darmslijmvlies.2
Er zijn nog placebo-studies nodig om conclusies te kunnen trekken over preventieve of
therapeutische effecten van de producten. Bij verschillende onderzoeken zijn positieve
resultaten gevonden. Voornamelijk gaat het hierbij om een verbeterde absorptie van
mineralen, beïnvloeding van defecatiepatroon en mogelijke bescherming tegen darmkanker.3
Koolhydraatarm dieet
Koolhydraatarm dieet
Bij een koolhydraatarm dieet leveren vetten een groter aandeel in de energievoorziening. Dit
kan gepaard gaan met afbraak van lichaamseiwit, daarom is een bepaalde hoeveelheid
koolhydraten in de voeding nodig om ongewenste afbraak van lichaamseiwit te voorkomen.
De aanbevolen hoeveelheid koolhydraten is gebaseerd op de hoeveelheid die nodig is om
de afbraak van weefseleiwit te voorkomen. 5
Positieve effecten van het koolhydraatarm dieet
Een positief effect is de gewichtsafname, maar er zijn meer positieve effecten met dit dieet.
Met dit dieet bezig bent is er ook minder neiging tot zoetigheid. Daarom is dit dieet goed voor
diabetici, al helemaal als de diabetici last van overgewicht hebben. 6
Negatieve effecten van het koolhydraatarm dieet
Het cholesterolgehalte kan verhogen tijdens een koolhydraatarm dieet, dit kan komen
doordat men meer eiwitten en vetten waaronder veel verzadigde vetten binnenkrijgt. Als het
lichaam te veel verzadigde vetten binnen krijgt kan dit hart- en vaatziekte vergroten. Tijdens
dit dieet is er ook een kans dat het lichaam te weinig essentiële voedingstoffen binnenkrijgt.
Het koolhydraat arm dieet is moeilijk vol te houden, dit komt doordat men veel producten
moet opgeven zoals: brood, pasta’s, aardappelen etc. Veel mensen beginnen met dit dieet
en vallen snel af. Maar na een tijdje gaan ze minder letten op het dieet en gaan ze meer
koolhydraten eten. Hierdoor komen de mensen weer aan (soms komen de mensen zelfs
meer aan dan dat ze al wogen). Dit wordt ook wel het jojo effect genoemd.
6
Tijdens het volgen van het koolhydraatarm dieet moeten sommige mensen zoals
diabetespatiënten en personen met een verstoorde nierfunctie goede begeleiding van een
arts krijgen. 6
Energiedrank
Het is bekend dat de energiedrankjes als Red Bull, Golden Power, monster en Bulit een
oppeppend gevoel geven. Dit komt door bepaalde ingrediënten in dit drankje; taurine,
cafeïne, suiker en glucurono-lacton. 10
Er zijn tekenen dat er mensen zijn die energiedrank drinken en er klachten aan over houden.
Het zijn er niet veel maar voor bepaalde groepen kinderen is er een groot risico. Ongeveer
een derde van de kinderen tussen de 12 en 14 jaar oud drinken deze energiedranken
dagelijks. Vooral kinderen zijn eerder vatbaar voor de effecten van energiedranken.
Als men te veel cafeïne binnen krijgt (v.a. 400 mg) kan men last krijgen van duizeligheid,
rusteloosheid, beven, hartkloppingen en suizende oren. Het kan ook moeilijker worden om in
slaap te komen. Dit verschilt per persoon, sommige mensen hebben hier al last van na een
blikje terwijl andere er na vijf pas last van krijgen. 12 Volgens onderzoek uit Nieuw Zeeland is
het drinken van een blikje energiedrank genoeg om bijwerkingen te veroorzaken bij kinderen,
als prikkelbaarheid en maagklachten. 14
In energiedranken zit veel suiker. Volgens de richtlijnen goede voeding is de energiebalans
in het lichaam heel belangrijk. Door energiebalans wordt het lichaam sneller gestimuleerd om
zijn dagelijkse lichaamsbeweging te verhogen naar het minimale een uur matige
inspanningsactiviteit per dag. Dranken waar suikers in zitten hebben een zeer positieve
werking op de energie balans, die balans is belangrijk zodat het lichaam meer inspannende
activiteit kan verhogen tot minimaal een uur per dag, als dat al niet het geval is. Toch moet
men de dranken die veel suikers bevatten maar beperkt drinken, want suikers zijn in grote
aantallen slecht voor het lichaam en onttrekken vitaminen en mineralen uit het lichaam.
13
Biologische voeding
In de onderstaande tabel staan de stijgingen in het eerste kwartaal van 2011 ten opzichte
van het eerste kwartaal van 2010 vergeleken met betrekking tot biologische voeding.
Productgroep
Zuivel
Vleeswaren
Eieren
koffie en thee
Cacao
aardappelen, groente en fruit
Stijging
58%
31,70%
32,30%
34,80%
36,20%
14,90%
Tabel 1: omzetgroei biologische producten 2011 ten opzichte van 2010
Deze gegevens zijn afkomstig van marktonderzoeksbureau Symphony IRI. 17
Positieve gevolgen voor de gezondheid
Sommige biologische voeding bevat meer vitaminen C en mineralen. Het is echter niet
bewezen dat dit bij alle biologische voeding het geval is. Veel groenten en fruit bevatten
minder water en biologische melk dan een andere vetzuursamenstelling hebben. Deze
verschillen tussen biologische voeding en gangbare voeding zijn echter niet altijd het geval.
Biologisch geteelde groenten en fruit bevatten vaak minder chemische bestrijdingsmiddelen
of ook wel pesticiden genoemd. Dit is gunstig voor de gezondheid, omdat pesticiden een
nadelig effect kunnen hebben op het immuunsysteem en de hormoonhuishouding. Ook
bevatten biologisch geteelde groenten en fruit minder nitraat dan de gangbare groenten en
fruit.
Bij biologisch vlees en zuivel is de kans op antibiotica in de voeding veel kleiner. Biologische
boeren geven veel minder snel antibiotica aan het vee. Hierdoor is de kans op
antibioticaresistentie minder groot. Ook is het vee sterker en herstelt het beter na een
infectie.
Negatieve gevolgen voor de gezondheid
Biologische eieren bevatten meer dioxine dan gangbare eieren. Dit komt waarschijnlijk
doordat de biologische kippen dioxine uit de grond oppikken. Dioxine is een stof die
kankerverwekkend kan zijn, maar dioxine zit in meer producten, zowel biologisch als
gangbaar, dan alleen in eieren. 19
Biologisch vee loopt buiten en komt daardoor in contact met bacteriën en parasieten.
Daardoor is een kans op besmetting van deze wat groter, maar biologisch vee is ook beter
bestand tegen infecties. 20
Gemaksvoeding
Voorgesneden groenten
Deze bevat minder vitamine C dan verse groenten. Dit komt doordat vitamine C verloren
gaat tijden het snijden en schillen. De cellen gaan dan stuk en hierdoor komt vitamine in
aanraking met zuurstof en verdwijnt. Er gaan minder vitaminen verloren wanneer het product
luchtdicht verpakt wordt. 24 Volgens de richtlijnen goede voeding moet er in groenten en fruit
8 mg vitamine C per 100 gram zitten. 28 Er is niet bekend wat er in voorgesneden groenten
zit.
Ingevroren groenten
Er zitten net zoveel vitaminen, mineralen en spoorelementen in als in verse groenten. Er
wordt zelfs beweerd dat ingevroren groenten meer vitamine C bevat dan verse, onverwerkte
groenten. Dit wordt veroorzaakt door de snelle verwerking na de oogst waardoor de vitamine
C bewaard blijft. Als verse groenten in de winkel aankomt, is het vaak al 9 dagen oud en het
blijft er meestal nog 4 dagen liggen. Hierdoor verliezen de groenten al een deel van hun
voedingsvezels. Bonen verliezen na 16 dagen al 50% van hun voedingsvezels.
25
Vruchtensappen
Het is beter om fruit te eten in plaats van vruchtensappen te drinken. In de sappen zitten veel
minder voedingsvezels en fruit vult veel meer dan de sappen. Sinaasappelsap, grapefruitsap
en ananassap kunnen wel een alternatief zijn voor fruit, omdat daar wel genoeg
voedingsvezel in zit. 26 Voedingsvezel is belangrijk voor ons lichaam omdat het zorgt voor
een goede darmflora, beschermt tegen hart- en vaatziekten, verlaging van het cholesterol
enzovoorts. 27 Er zit van nature veel suiker in sappen, dus de energie-inname stijgt. Het
resultaat is een stijging van het lichaamsgewicht. Verder zitten er in vruchtensappen veel
zuren die het gebit aantasten. 24
Kant-en-klaarmaaltijd
Of een kant-en-klaarmaaltijd nu gezond is hangt af van de samenstelling. Vaak zit er te veel
verzadigd vet en te veel zout in. Zout is gezond voor ons lichaam. Het zorgt onder andere
voor de water- en zouthuishouding in ons lichaam, maar teveel zout is niet goed voor ons,
het zorgt ervoor dat de bloeddruk stijgt, het is slecht voor de nieren en de kans op hart- en
vaatziekten wordt vergroot. Er mag per dag niet meer dan 6 gram zout worden gegeten.
Soms kunnen er in kant-en-klaarmaaltijden pathogene (ziekteverwekkende) stoffen
voorkomen. Dit kan door geïnfecteerde grondstoffen of onvoldoende hygiëne zijn gekomen.
Een goede kant-en-klaarmaaltijd bestaat tenminste uit 150 gram groenten. De Richtlijnen
Goede Voeding adviseren per dag minstens 200 gram groenten te eten, dus de maaltijd zal
aangevuld moeten worden met bijvoorbeeld rauwkost. Verder moet er tussen de 450 en 750
kilocalorieën inzitten. Dus niet meer dan dat!
Gezondheidclaims
Een claim is elke niet-verplichte boodschap of bewering die aangeeft, de indruk wekt of
impliceert dat een levensmiddel bepaalde eigenschappen heeft. Hieronder vallen ook
illustraties, grafische voorstellingen of symbolen.
Er zijn twee soorten claims: voedings- en gezondheidsclaims. Een voedingsclaim zegt iets
over de voedingskundige samenstelling van een product (bijvoorbeeld: bevat eiwitten,
vetarm, bron van vezels). Een gezondheidsclaim legt een link tussen de consumptie van een
product en de gezondheid. Er zijn drie soorten gezondheidsclaims.
Generieke claims waarbij de rol van een nutriënt bij groei en ontwikkeling wordt aangegeven,
maar ook de psychologische functies of gedragsfuncties en de afslankende of
gewichtsbeheersende effecten of vermindering van hongergevoel vallen onder generieke
claims.
Ziekterisico beperkende claims, bijvoorbeeld ''calcium helpt botontkalking te voorkomen''.
Claims gericht op groei en ontwikkeling van kinderen (kinderclaims) bijvoorbeeld, '' calcium is
goed voor de groei van de botten van kinderen''. 31
Door middel van de verordening (EG). Een producent mag geen voedings- of
gezondheidclaims vertonen zonder dat ze voldoen aan de verordening.
Claims moeten wetenschappelijk bewezen worden door eigen onderzoek of onderzoek van
anderen. Daarbij moeten alle beschikbare wetenschappelijke gegevens worden gewogen.
De werking moet bewezen zijn bij mensen.
De stof die zorgt voor het positieve nutritionele of fysiologische effect moet in voldoende
mate aanwezig zijn in het product. De hoeveelheid van die stof die in het product zit, moet op
de verpakking worden vermeld.
Dus indien er een voedings- of gezondheidsclaim op een product te vinden is mag de
consument er vanuit gaan dat deze claims niet misleiden en dat de producten echt bevatten
wat de claim beweerd.
Danone Nutri Day
Claim:1 per dag vult 100% van het gemiddelde tekort aan calcium aan (Belgen 19-59 jaar).
Iedereen heeft een ander tekort aan calcium. Eén potje bevat 175 mg calcium, dat is
ongeveer evenveel - dus zeker niet meer - als in andere standaard melkproducten. De
essentie blijft om dagelijks aan de ADH van 1000 mg calcium te komen.
Deze yoghurt staat ook bol van de toegevoegde suikers: maar liefst twee klontjes per potje.
Chupa Chups Lollipops
Claim: 0% vet
Deze lolly's zijn vetvrij, maar andere lolly's zijn dat ook. Nul procent vet gebruiken als claim en zo ouders proberen wijsmaken dat deze lolly's een gezondere keuze zijn - is dan ook zeer
misleidend. Deze lolly’s zitten vol met suiker: liefst 9,7 gram op een lolly van 12 gram."
Waarom zijn er tegenwoordig op bijna elk product gezondheidsclaims te vinden?
Dit komt mede door het toenemende aantal mensen met overgewicht. Er is meer vraag naar
makkelijk en gezond eten. De consument wil zonder er veel voor te hoeven doen, toch nog
gezond eten.
Discussie en Conclusie
Er is gelet op de betrouwbaarheid van de bronnen. Alle leden zijn erachter gekomen dat
meer informatie wenselijk is. Onder andere door verder onderzoek met andere
onderzoeksmethoden en een uitbereiding in het literatuuronderzoek. Ook was het wenselijk
om meer boeken te gebruiken als bron, maar deze waren niet aanwezig op dit moment.
Er zijn gezonde en ongezonde trends onderzocht.
Energiedrank kan een negatief effect hebben op de gezondheid door de cafeïne en de
suikers die toegevoegd zijn. Het is echter niet bewezen dat het altijd een negatief effect in de
hand werkt.
Gemaksvoeding kan een negatief effect hebben op de voedingsbalans door een teveel aan
energietoename of een tekort aan vitaminen en mineralen, dit geldt niet voor alle
gemaksvoeding.
Bij koolhydraatarme diëten kunnen diabetici of mensen met een verstoorde nierfunctie
negatieve effecten constateren tijdens het dieet. Als ze onder behandeling van een arts
staan kan er een goede reactie op het dieet volgen. Voor mensen buiten deze groep kunnen
negatieve effecten optreden, omdat het niet eten van brood, pasta’s en aardappels een
gemis kan opleveren.
Biologische voeding is volgens richtlijnen goede voeding net zo gezond als gangbare
voeding, bij enkele producten zijn minder toxische stoffen aanwezig.
Probiotica is een trend waarbij verder onderzoek gewenst is om de positieve resultaten die
gevonden zijn te kunnen ondersteunen.
Literatuurlijst
1. Functional Foods, alle ingrediënten voor succes. Keesing Noordervliet BV 2005
Houten.
Auteur: Ir. Corne van Dooren.
2. Voeding Nu juli/augustus 2007 nummer 7/8
3. http://www.evmi.nl/niuws/voeding-gezondheid/8172/grijparmpjes-lgg-blokkerenziekteverwekkers.html
4. Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2006. Den Haag: Gezondheidsraad,
2006;
publicatie nr 2006/21. ISBN 90-5549-627-8
http://www.gezondheidsraad.nl/nl/adviezen/richtlijnen-goede-voeding-2006
5. Voedingscentrum. Atkins. Binnengehaald 30 oktober 2011
6. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/atkins.aspx
7. Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2006. Den Haag: Gezondheidsraad,
2006;
publicatie nr 2006/21. ISBN 90-5549-627-8
http://www.gezondheidsraad.nl/nl/adviezen/richtlijnen-goede-voeding-2006
8. Voedingscentrum. November 2006. Voedingsmiddelentabel.
9. Barnett, A.H.oktober 2009.Obesitas & diabetes. Bohn Stafleu van Loghum.
10. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/energiedrankjes.aspx#blok4
Auteur: Voedingscentrum
11. http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/verslaving/44759-de-verslavende-werking-vanenergiedrank.html
Auteur: InfoNu, Tijd: 2006-2011
12. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/cafeine.aspx
Auteur: Voedingscentrum
13. http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/[email protected]
Auteur: voedingscentrum (richtlijnen goede voeding), Tijd: 2006
14. http://www.voedingnu.nl/pas-op-met-energiedranken.150081.lynkx
Auteur: Chantal Gnocchi, Tijd: 14 februari 2011
15. http://www.voedingnu.nl/omzetgroei-biologische-producten-insupermarkt.155689.lynkx
Auteur: Voedingnu, tijd: 21 juni 2011, datum van raadplegen: 25 september 2011
16. http://www.biologisch-producten.nl/
Auteur: stichting duurzaam verder, datum van raadplegen: 25 september 2011
17. http://www.tns-nipo.com/tnsnipo/nieuws/oud/?file=persvannipoduurzaam_eten_11.htm
Auteur: tns-nipo, tijd: 16 februari 2011, datum van raadplegen: 27 september 2011
18. http://www.foodholland.nl/dossiers/dioxines/home.html#gevaren
Auteur: food Holland, datum van raadplegen: 27 september 2011
19. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/biologisch.aspx?gclid=CPqeoZWns6sC
FYUKfAodnhOyew
Auteur: voedingscentrum, datum van raadplegen: 25 september 2011
20. http://www.ad.nl/ad/nl/5597/Economie/article/detail/2127180/2008/11/02/Duregemaksvoeding-heeft-toekomst.dhtml?redirected
21. Y.K. van Dam, C. de Hoog, J.A.C. van Ophem, Eten in de jaren negentig, reflecties
op gemaksvoeding. Uitgeverij 1994
22. http://www.karinlassche.nl/pdfs/gemaksmarkt.pdf
23. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/groente.aspx
24. http://www.dailymail.co.uk/health/article-1255606/Why-frozen-vegetables-fresherfresh.html#ixzz0hQHiWyZu
25. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vruchtensap.aspx
26. http://www.food-info.net/nl/national/ww-voedingsvezel.htm
27. http://www.zoutbeperkt.nl/rol-van-zout
28. http://www.food-info.net/nl/national/verslag-kantenklaar.htm
29. http://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/Documents/Voedingsvoorlichters/Ric
htlijnen_voedselkeuze_2011.pdf
30. www.pve.nl
31. www.evmi.nl
32. www.goedgevoel.be
33. www.plw.nl/onderwerpen/voedings--en-gezondheidsclaims-eu
34. www.plw.nl/onderwerpen/voedings--en-gezondheidsclaims-nationaal