Avond 1 - Gasthuiskerk Bolsward

Wat beweegt ons?
een geloofscursus door
ds. Jaap van der Windt
Thema avond 11:
Vertrouwen
Opening: 2 Korintiërs 4: 8-18
We worden van alle kanten belaagd, maar raken niet in het nauw.
We worden aan het twijfelen gebracht, maar raken niet vertwijfeld. 9
We worden vervolgd, maar worden niet in de steek gelaten. We
worden geveld, maar gaan niet te gronde. 10 We dragen in ons
bestaan altijd het sterven van Jezus met ons mee, opdat ook het leven
van Jezus in ons bestaan zichtbaar wordt. 11 Wij levenden worden
altijd omwille van Jezus aan de dood prijsgegeven, opdat in ons
sterfelijke bestaan ook het leven van Jezus zichtbaar wordt. 12 Zo is in
ons de dood werkzaam, en in u het leven. 13 Er staat geschreven: ‘Ik
bleef vertrouwen, daardoor kon ik spreken.’ In datzelfde vertrouwen
spreken ook wij, omdat we geloven 14 en weten dat hij die de Heer
Jezus heeft opgewekt ook ons, net als Jezus, zal opwekken en ons
samen met u naar zich toe zal voeren. 15 Dit alles gebeurt omwille van
u, zodat Gods goedheid, die zich door steeds meer mensen verbreidt,
ook tot steeds meer dankzegging leidt, tot eer van God. 16 Daarom
verzaken wij onze plicht niet. Ook al gaat ons uiterlijke bestaan
verloren, ons innerlijke bestaan wordt van dag tot dag vernieuwd. 17
De geringe last die we tijdelijk te dragen hebben, brengt ons een
eeuwige luister, die alles omvat en alles overtreft. 18 Wij richten ons
niet op de zichtbare dingen maar op de onzichtbare, want de zichtbare
dingen zijn tijdelijk, de onzichtbare eeuwig.
8
Cursus Wat beweegt ons?, avond 11: Vertrouwen, 5 maart 2014
Inleiding
Een bekend vers in 1 Kor. 13 is: Geloof, hoop en liefde… De Liefde en
hoop hebben we al besproken. Deze keer staat Geloof centraal. Toch
heb ik de avond het thema Vertrouwen meegegeven. Wat is het
verschil tussen geloven en vertrouwen? Als je de NBV naast de NBG
legt, zie je dat op verschillende plaatsen waar eerst ‘geloof’ stond, nu
‘vertrouwen’ staat. (Rom. 4: 5, 9, 16; 2 Kor. 4: 13; 5: 7 etc.) Over dit
verschil gaan we het vanavond hebben. We beginnen dan ook met een
bijbelstudie van het bijbelgedeelte in de opening.
Inleidende vragen:
1. Welke vragen roept de Bijbeltekst uit de opening op?
2. Wat is voor jou het verschil tussen geloof en vertrouwen?
3. Welke rol speelt het vertrouwen in jouw geloof?
4. In de opening komt ook het woord twijfel voor. Wat heeft
twijfel met geloof te maken, of heeft twijfel meer met
vertrouwen van doen? Welke rol speelt twijfel in jouw geloof?
Wanneer?
5. Wat doe je om jouw vertrouwen/geloof te laten groeien?
Geloof
In het Nederlands kun je ‘het geloof’ op twee manieren opvatten:
1. Dat je gelooft, de overtuiging, het gevoel.
2. Wat je geloof, de inhoud ervan.
Het is belangrijk op die twee zaken steeds uit elkaar te houden.
Vertrouwen is een zaak van de buik
Vertrouwen is een gevoel. Je kunt iemand geloven en je kunt iemand
vertrouwen en dat zijn twee verschillende dingen. Het ene doe je met
je hoofd, het andere met je buik.
Geloof is in de Protestantse traditie te vaak alleen een zaak van het
hoofd geworden. Geloof is een zaak van kennis, van luisteren, van
gehoorzamen, van principes en voornemens. Dat het gevoel mee moet
doen, dat wordt sterk verwaarloosd. Niet voor niets zoeken veel
mensen hun heil bij andere vormen van religie. Maar dat moet ook
weer niet doorslaan, want goed is niet alleen maar wat goed voelt.
Waar is niet alleen maar wat je zelf voor waar kan aannemen. Het is
belangrijk om in de geloofsgemeenschap steeds weer bezig te zijn met
een goede balans tussen weten en aannemen, waarheid en gedachte,
openbaring en ervaring. Werken aan vertrouwen is daarbij een goede
insteek.
Vertrouwen en angst
We hebben in onze tijd veel met fobieën te maken: angsten voor
spinnen, voor pleinen, voor kleine ruimtes, voor hoogtes, voor de dood
etc. We staan er vaak niet bij stil hoe belangrijk het is om vanuit
vertrouwen te leven, een basisvertrouwen dat er niet voortdurend iets
afschuwelijks gebeurt. Een brug houdt het als je erover heen loopt.
Zonder zo’n basisvertrouwen worden mensen gek, depressief en
angstig. Dit soort vertrouwen moet in geoefend worden in de jeugd.
In het geloof zijn er ook veel angsten, ook vaak ingeoefend in de
jeugd. Angst voor God die alles ziet, angst voor de hel, angst voor
straf. Angst is een slechte raadgever.
Daarom is het goed als vertrouwen ons beweegt, en niet angst.
Hoofd, hart, buik
Ik spreek vaak over drie plaatsen in het lichaam die een rol spelen in
het geloofsleven.
Het hoofd: kennis, wetenschap, geloofswaarheden/dogma’s
Het hart: principes, gehoorzaamheid, trouw, loyaliteit, plichtsbesef,
vergeving.
De buik: het gevoel, bewogenheid, barmhartigheid, angst vertrouwen,
verdriet etc.
Twijfel
Bij twijfel denken we heel vaak aan zaken van het hoofd. Is het zo?
Kan dat wel? etc. Maar dat is geen existentiële twijfel. Die dingen zoek
je op? Weet je het even niet, dan zoek je het op.
Twijfel is meestal iets van de buik. Het is een gevoel, gekoppeld met
angst, onzekerheid, verdriet, moeheid, misselijkheid etc. Meestal is het
niet op te lossen door een gesprek waarin je antwoorden krijgt op
jouw vragen. Het probleem zit dieper. Het is vaak ook een gevolg van
gebeurtenissen, niet van nieuwe feiten.
Opbouwen van vertrouwen
De inhoud van het geloof (hoofd) leer je.
De houding van het geloof (vertrouwen) oefen je. Ten diepste is het
een vrucht van de Heilige Geest.
Door gebed, meditatie, symbolen, daden van geloof, zingen, vasten,
pastoraal gesprek/ biecht, sacramenten, kortom allerlei vormen van
geloof die op het gevoel gericht zijn en waarbij het lichaam ook
meegenomen wordt. Het beeld van de Protestantse kerk is vaak nog
steeds dat het geloof door het gehoor gaat en dat het om de preek
Cursus Wat beweegt ons?, avond 11: Vertrouwen, 5 maart 2014
draait, maar wellicht gaat het juist om het zoeken naar vormen
waardoor het vertrouwen groeit. Dat wil niet zeggen dat kennis er niet
toe doet. Het kan ook weer doorslaan.
Gespreksvragen:
1. Op welke momenten heb je ervaren dat je vertrouwen groeide?
2. Deel je de mening dat het in Protestantse kerken (en dus ook
bij ons) meer draait om het hoofd en het hart, dan om de buik?
3. Welke vormen zouden volgens jou in persoonlijk leven, of in
kerkelijk leven kunnen bijdragen aan groeien in vertrouwen?
4. Zijn er voor jou in het geloof ook angsten die meespelen?
Vertrouwen is een geweldige drijfveer in het geloof. Als je God
vertrouwt als een Vader, en vertrouwt dat de beloften in het evangelie
ook voor jou gelden, dan geeft dat een geweldig zelfvertrouwen in het
leven.
’k Stel mijn vertrouwen
’k Stel mijn vertrouwen op de Heer mijn God.
Want in Zijn hand ligt heel mijn levenslot.
Hij heeft mij lief, zijn vrede woont in mij.
’k Zie naar Hem op en ik weet Hij is mij steeds nabij.