Het landelijk netwerk van ingenieurs en

Nieuwsbrief
van de
Vakcommunity Filosofie
1 februari MMX
Inhoud




Redactioneel
Genoeg raakvlakken tussen techniek en filosofie
Prijs voor beste profielwerkstuk
IPON 2010 op 10 en 11 maart in de Jaarbeurs te Utrecht
Redactioneel
Geachte leden van de vakcommunity filosofie,
In augustus 2008 schreef iemand op het ledenforum van ons vaklokaal een inbreng onder de kop
“Leven na de dood bewezen”. Dat deze inbreng niet iedereen overtuigde, bleek wel uit iemands
reactie eronder: “Wat een gelul.” Eeuwenlang hebben filosofen zich het hoofd gebroken over het
geest-lichaamprobleem, maar het is nooit verkeerd om zo’n probleem eens met nieuwe inzichten en
met een andere invalshoek te benaderen. Verpleeghuisarts en filosoof Bert Keizer deed zoiets aan de
hand van de hersenchirurgie en dat mondde uit in het boek Onverklaarbaar bewoond. Het wonderlijke
domein van de hersenen.
Deze titel suggereert dat er sprake zou zijn van een onverklaarbare bewoner van de hersenen: een
ziel. Dat is de vooronderstelling van the ghost in the machine, die Gilbert Ryle in zijn boek The
Concept of Mind met verve heeft bestreden. De suggestie die uitgaat van titel van Keizers boek geeft
echter hooguit valse hoop. De strekking is namelijk dat men met hersenchirurgie delen van iemands
ziel kan wegsnijden en dat het onzin is om te menen dat de ziel zou blijven voortbestaan nadat het
brein is vergaan. Misschien geen troostrijke gedachte, maar hij ziet dit als de ‘neurologische kater’.
Het mooie is dat Keizer zich niet bezondigt aan bespiegelingen in het luchtledige: hij baseert zich
mede op observaties met de afdeling hersenchirurgie van VU Medisch Centrum Amsterdam. Het zal
ons als eenvoudige filosofiedocenten niet makkelijk lukken om met een groep scholieren door zo’n
afdeling te denderen. Het is echter altijd goed om in het achterhoofd te houden dat er mensen bestaan
die wel toegang daartoe hebben en dat dezen bevindingen kunnen aandragen die hartstikke relevant
zijn voor de kwesties waarover wij onze leerlingen aan het denken willen zetten.
Walfred Haans
communitymanager
1
Genoeg raakvlakken tussen techniek en
filosofie
Het vak filosofie heeft geen vaste plaats binnen de havo- en vwo-profielen Natuur &
Techniek. Misschien had dat ook niet voor de hand gelegen. Het landelijk netwerk
van ingenieurs en techniekstudenten KIVI NIRIA kent echter wel degelijk een
afdeling Filosofie en Techniek. De voorzitter van deze afdeling, Henk Uijttenhout,
was bereid om enige vragen te beantwoorden over de visie en activiteiten inzake
filosofie en techniek.
Hoe is de afdeling Filosofie en Techniek
ontstaan?
KIVI NIRIA kent naast vakafdelingen
verschillende afdelingen verbonden met
andere wetenschappen en ook deze proberen
werkende ingenieurs van bepaalde
ontwikkelingen op de hoogte te brengen. Zo is
er bijvoorbeeld een Afdeling Geschiedenis der
Techniek. Ik meen dat onze afdeling zo’n
twintig jaar geleden is opgericht maar mogelijk
bestaan we toch al iets langer. Er waren
ingenieurs die filosofie gingen studeren en er
ontstond de behoefte aan onze afdeling. Deze
kent ongeveer 500 leden, verspreid over het
land en als we lezingen organiseren, doen we
dat vanwege bereikbaarheid altijd in Utrecht.
interessant zijn voor leraren. Onze activiteiten
worden op onze website aangekondigd. Bij
lezingen geldt wel dat deze primair zijn
bedoeld voor leden, dus er kunnen niet zomaar
belangstellenden aanschuiven.
In het voortgezet onderwijs is techniek geen
apart vak, maar komt het vooral aan bod bij
verschillende vakken van het profiel Natuur &
Techniek. Vindt U dat een goede zaak?
Ja, onze hele leefwereld hangt aanéén van
techniek. Zelfs bij een boswandeling tref je een
paadje aan dat het werk is van een
stratenmaker of dat is aangelegd met asfalt.
Ziet U filosofie tevens als een goede
invalshoek om mensen te laten nadenken over
techniek die daar niet vanzelf op komen?
Aan het gebruik van techniek zitten ook
gevaren. Als bijvoorbeeld iedereen bij de ramp
in Haïti in houten huisjes had gewoond, dan
had de schade nog kunnen meevallen. Men
heeft er echter, zoals overal ter wereld,
betonconstructies neergezet en dat kan
levensgevaarlijk zijn in zo’n tektonisch
randgebied. Onderwijs is meer dan alleen
jongeren een vakkenpakket aanbieden en hen
iets aanleren. Het gaat ook om hun interesses
te wekken en hen te laten nadenken. Als je
kijkt naar het aanbod op televisie voor de jeugd
en de jongeren dan is het veelal erg
oppervlakkig. Een programma als Klokhuis is
bijvoorbeeld een goeie uitzondering!
Het 3TU Centre for Ethics and Technology
richt zich vooral op ethische vragen in verband
met techniek. Is dat tevens voor de afdeling
Filosofie en Techniek de belangrijkste
invalshoek? Of komen er ook andere
onderdelen van de filosofie aan bod?
Vanuit de technische wereld zien we dat
ethische vragen veel met ons werk zijn
verbonden. Dat is ook de achtergrond waarom
KIVI NIRIA een gedragscode heeft
geformuleerd. Maar de verbanden die men kan
leggen tussen filosofie en techniek kunnen alle
kanten op. Denk bijvoorbeeld ook aan
wijsgerige antropologie. Op bijna iedere
universiteit zijn wel mensen die zowel over
techniek als over filosofie colleges geven. Zij
hebben niet alleen filosofische gedachten,
maar spreken dikwijls ook de taal van de
techniek. Het is onze wens dat zulke mensen
vaker bereid zijn om voor onze afdeling
lezingen te geven.
Kunt U een kwestie noemen waar filosofie en
techniek elkaar raken die wat U betreft aan
bod zou mogen komen bij het vak filosofie?
Je kunt op een leuke, boeiende manier onze
afhankelijkheid van de techniek aan de orde
stellen en daarbij is dan de vraag of je dat wel
altijd wilt. Het is belangrijk om jongeren te leren
verstandig en voorzichtig om te gaan met
technische mogelijkheden.
Zijn de activiteiten van de afdeling Filosofie en
Techniek ook interessant voor docenten in het
voortgezet onderwijs?
Ja, mogelijk wel. KIVI NIRIA heeft ook een
afdeling Docenten, maar de lezingen van onze
eigen afdeling zullen incidenteel ook
Interviewer: Walfred Haans
2
Prijs voor beste profielwerkstuk
Heeft u dit schooljaar een zeer goed of verrassend profielwerkstuk begeleid? Geef
deze leerlingen dan de kans op een extra beloning en nomineer ze voor de
Alfasteunpuntprijs van de Rijksuniversiteit Groningen.
Voor
leerlingen
C&M
is
er
de
Alfasteunpuntprijs
Voor profielwerkstukken in de bètaprofielen
bestaan er al langer prijzen, maar sinds 2006
is er ook voor de maatschappijprofielen eer te
behalen. Een deskundige jury van docenten
van het voortgezet onderwijs en de universiteit
beoordelen alle inzendingen. Tijdens een
feestelijke uitreiking op donderdag 1 april 2010
worden de geldprijzen uitgereikt aan de
makers van de beste werkstukken. Alle
genomineerde leerlingen ontvangen bovendien
een uitgebreid juryrapport en maken kans op
de extra publieksprijs.
wetenschappelijke publicatie op hun naam te
schrijven!
Op de dag van de uitreiking geven alle
genomineerden een toelichting op hun
werkstuk en wordt de publiekswinnaar
gekozen. Op 1 april worden ook prijzen
uitgereikt voor de beste profielwerkstukken van
de andere profielen. De Rijksuniversiteit
Groningen is de enige universiteit die voor alle
profielen prijzen uitreikt.
Meer informatie?
Meer informatie over de prijzen en hoe de
werkstukken ingezonden moeten worden staat
op de site:
http://www.rug.nl/scholieren/profielwerkstukken
/alfasteunpunt/alfasteunpuntprijs2010
De organisatie van de profielwerkstukprijzen is
in handen van het Alfa-, Bèta- en
Gammasteunpunt van de Rijksuniversiteit. Bij
deze steunpunten komen elk jaar honderden
vragen binnen over het maken van een
profielwerkstuk. De drie steunpunten helpen de
scholieren bij het zoeken van bronnen, het
uitvoeren van experimenten, of brengen ze in
contact met specialisten van de universiteit.
Inzenden kan nog tot 1 maart 2010.
Als u wilt zien welke profielwerkstukken vorig
jaar in de prijzen zijn gevallen, dan kunt u hier
terecht:
http://www.rug.nl/let/voorzieningen/alfasteunpu
nt/alfasteunpuntprijs .
Daarnaast publiceert de Rijksuniversiteit een
tijdschrift voor scholierenonderzoek, getiteld
‘JONGgeleerd’. Alle genomineerden worden
gevraagd een artikel over hun profielwerkstuk
te schrijven. Naast de kans op een geldelijke
prijs
en
eeuwige
roem
krijgen
de
genomineerden voor de Alfasteunpuntprijs dus
ook de gelegenheid om een populair-
Voor vragen kunt u verder altijd mailen naar:
[email protected]
IPON 2010: 10 en 11 maart in Jaarbeurs
Utrecht
Op 10 en 11 maart wordt in de Jaarbeurs Utrecht de derde editie van Ict Platform Onderwijs
Nederland (IPON) gehouden: de Onderwijs & Ict-beurs met een daaraan gekoppeld congres.
Ook de digitale school zal daar aanwezig zijn. Kaarten kosten aan de deur € 15,= maar U kunt de
IPON 2010 ook kosteloos bezoeken. Via de link:
https://form.n200.com/?s=1uslc0xluwa3j&e=2q6d79dma8tgy kunt u zich gratis registreren.
3