Verklaring van de symbolentaal van de tapijten. Het aniconisme is

Verklaring van de symbolentaal van de tapijten.
Het aniconisme is de afwezigheid van afbeeldingen, veelal de afwezigheid van afbeeldingen van
Goden of mensen of dieren, levende wezens. Ook wel omschreven als een verbod op de
aanwezigheid van afbeeldingen. Binnen de islam kennen ze dus een aniconische traditie. God is in de
islam volkomen transcendent en moet zeker niet als mens worden voorgesteld. In de islamitische
traditie komen afbeeldingen van God dan ook zeker niet voor. Hoewel de Koran alleen een verbod op
afgoderij bevat, komen voorstellingen van mensen of dieren maar beperkt voor. Dat komt
waarschijnlijk omdat de vele Hadith wel een verbod kennen op het afbeelden van levende wezens.
De Hadith zijn de in grote verzamelingen vastgelegde, islamitische overleveringen over het doen en
laten en de uitspraken van Mohammed. Voor de overgrote meerderheid van de moslims vormen de
Hadith een aanvulling op en interpretatie van de Koran. De Hadith zijn in de 8e en 9e eeuw
geschreven.
Het aniconisme is een van de kenmerken van de islamitische kunst en wat er dus toe leidt dat kunst
zelden vervaardigd word met voorstellingen van taferelen uit de Koran. Dit geeft dus een verklaring
voor het ontbreken van symbolen van waarde op de tapijten. Tijdens de afgenomen interviews
hebben we gemerkt dat de meeste eigenaren van de tapijten geen specifieke waarde hechten aan de
afbeelding op het tapijt. ‘Kan gewoon alles zijn wat je mooi vind bloemen of niet’. Een diepere
verbintenis met het tapijt is dus niet terug te vinden omdat de Koran hier voorschriften voor heeft.
Hierdoor zijn echter de geometrisch patronen ontstaan en de vaak geabstraheerde voorstelling van
moskeen.
Het aniconisme binnen de Islam deed een geheel nieuwe vormentaal ontstaan.
Echter bij bezoek aan de Turkse winkel antep tatlisi kwamen we een groot wandkleed tegen waarop
een tafereel was afgebeeld. Bij na vraag aan de eigenaar van de winkel vertelde hij dat het een zeer
oud kleed was dat voorkomt uit het Ottomaanse rijk. Er zijn dus uitzonderingen op het aniconisme
binnen de islamitische kunst. Waaronder de Ottomaanse kunst, maar ook de Perzische kunst en de
kunst van de Omajjaden.
Tekeningen van mensen dieren en planten komen bij de decoratie van gebouwen nu dus nog maar
zeer beperkt voor. In de vroege islam, in de tijd van de dynastie van de Omajjaden werden nog
diverse schilderingen en mozaïeken van mensen dieren en planten gemaakt. Dato begin 8e eeuw. Dus
wanneer je bij Turkse families Turkse tapijten met afbeeldingen van personen terug vind kun je de
herkomst van dit tapijt waarschijnlijk terug schrijven naar, om precies te zijn 721.
In 721 verklaarde kalief (hoofd van het islamitische rijk) dat afbeeldingen van mensen verboden
waren.
Op de vloeren van moskeen werden tapijten gelegd als teken van respect, ze gaven aan de de grond
was opgedragen aan Allah
Volgens de traditie waren er voor decoratie slechts drie bronnen: de woorden uit de koran, de
natuur, geometrie.
Allah is de enigste die leven kan scheppen, dus daarom is het niet toegestaan afbeeldingen van
levende wezens in de religieuze kunst als decoratie te gebruiken.
Voor islamitische kunst: byznatijnse en klassiekekunst, hier hadden geomterische en
palantenmoetieven slecht een decoratieve funcite voor de figuratieve kunst. In oude tapijten nog wel
figuratieve voorstellingen. Langzaam werd decoratie aan geometrie in plaats van aan de natuur
ontleent.
Dus de omlijsting werd nu ‘hoofdzaak’
Via geomtrie werkelijkheid weergeven volgens Griekse filosofen, de Islam heeft dit overgenomen;
geomtetrie verhoudingen maat en ritme, hiermee kon je de ideale wereld van het hiernamaal
nabootsen – de werkelijkheid.
Markus Hattstein Peter Delius – Islam kunst en architectuur
Tot 14e eeuw geomterische stijl erg belangrijk en populair vanaf 4e eeuw werd islamitische cultuur
beïnvloed door afbneelden van bloemen en planten in China en India. Sierkunstenaar ontwikkelden
een meer naturalistichse stijl, planten en blomenmotieven zijn sinds die tijd weer herkenbaar.
Natuur is belangrijk onderdeel in de islamitsiche kunt. Allah beschouwt de mens al plaatsvervanger
op aarde. De mens beschouwt behouw van de natuur als onderdeel van de Islam.
Achter de schermen van een 16e eeuws moskee Fiona Mac Donald Mark Borgin