`De Koran hoort in het museum`

9
nederlands dagblad
vrijdag 4 maart 2016
interview
Gerhard Wilts nd.nl/buitenland beeld ap / Khalil Hamra
‘De Koran hoort in het museum’
De Verklaring van Marrakesh is niet gebaseerd op de realiteit, meent professor Sami
Aldeeb. ‘Het is puur propaganda, omdat iedere politieke verplichting ontbreekt.’
Een maand na de jubelende ontvangst van de Verklaring van Marrakesh, die niet-islamitische minderheden in moslimlanden recht
op bescherming belooft, is het stil
geworden. Geen wonder, zegt professor Sami Aldeeb Abu-Salieh.
▶ Lausanne
Onder de titel ‘De berg heeft een
muis gebaard’ maakt de 66-jarige Aldeeb, hoogleraar rechten en vertaler
van de Koran in het Frans, in een blog
gehakt van de zogeheten Marrakech
Declaration. De verklaring werd eind
januari aangenomen op een conferentie in Marrakesh (Marokko) door
circa tweehonderd islamitische geestelijk leiders uit 120 landen. In het
document worden islamitische staten opgeroepen vrijheid en rechtsbescherming aan godsdienstige minderheden te geven.
‘Zolang de verklaring niet in politieke
daden wordt omgezet, is het pure
propaganda, nutteloos en een verspilling van tijd’, zegt Aldeeb desgevraagd. Hoop dat het document ooit
ergens rechtskracht krijgt, heeft de
66-jarige hoogleraar niet. ‘Zelfs Marokko trekt er geen consequenties uit
en past geen wetten aan. De verklaring wordt alom geprezen als een
eerste stap, maar er is geen followup, geen enkele concrete verplichting. Met deze verklaring willen moslims een mooi gezicht naar de wereld
trekken, maar in de praktijk verandert er niets.’
De tot Zwitser genaturaliseerde Aldeeb is rooms-katholiek, geboren in
Jenin op de toen nog Jordaanse Westbank. Als oprichter van het Centrum
voor Arabisch en Islamitisch Recht
heeft hij zich verdiept in de Koran en
schreef tal van publicaties en boeken
over de islam. In zijn ogen is de islam
een weerspiegeling van de cultuur
uit de zevende eeuw. ‘Er is alleen
hoop op verandering als moslims de
Koran in het museum zetten.’
inquisitie
Zover komt het niet, zolang moslims
niet bereid zijn kritiek te aanvaarden
op hun heilige boek. Aldeeb herinnert zich een uitspraak van een
Noord-Afrikaanse geleerde die op
een congres in Rome zei dat ‘er geen
vooruitgang is, zolang de Koran uit
de hemel komt’. Aldeeb: ‘Toen ik
hem vroeg daarover te schrijven, reageerde hij met “Ben je gek? Ik wil
niet dood!” Niemand durft de waarheid te zeggen, uit angst te worden
vermoord. In de islamitische wereld
is sprake van een regelrechte inquisitie.’
Wie de islam ter discussie stelt, stelt
Aldeeb, krijgt te maken met rechtszaken of fatwa’s, zoals de Indiase
schrijver Salman Rushdie is overkomen. ‘Het gebrek aan vrijheid van
meningsuiting in de Arabische en islamitische landen staat een reformatie van de islam in de weg.’ Sprekend
voorbeeld is voor de christelijke
hoogleraar de executie van de islamitische theoloog Mahmoud Muhammed Taha in 1985. Deze Sudanees
Sami Aldeeb Abu-Salieh
verzette zich niet alleen tegen de invoering van de sharia, maar maakte
ook onderscheid in een vreedzame
Koran (de soera’s uit Mekka die universele geldigheid hebben) en een
gewelddadige Koran (de politiek gecorrumpeerde soera’s uit Medina).
Omdat hij die leer – bekend geworden als de ‘tweede boodschap van de
islam’ – weigerde te herroepen, werd
Taha in Omdurman opgehangen.
Zonder vrije meningsuiting is de islam gedoemd te verdwijnen, voorspelt dr. Aldeeb. ‘In het Arabisch kennen we het spreekwoord “de leugen
heeft geen benen”. Je kunt niet verder, als je de waarheid verzwijgt en
ontwikkeling tegenhoudt. De tragedie is dat veel moslimgeleerden niet
meer durven te spreken. Als je niet
meer kunt spreken over wat waar is,
wie kan dan nog helpen?’
De bedoeling van de opstellers van
de ‘Marrakech Declaration’ was pas
serieus te nemen geweest, als zij concrete politieke maatregelen hadden
bepleit, zegt Aldeeb. ‘Bijvoorbeeld
door op te roepen tot afschaffing van
alle wetsartikelen die van de islam
een staatsgodsdienst maken en moslims meer rechten geven dan andersgelovigen. Schaf ook het onderscheid
tussen moslims en niet-moslims af
als het gaat om rechtspraak, vrijheid
van meningsuiting of erfrecht. Respecteer het grondrecht om van godsdienst of geloof te veranderen.’
Daarnaast mist Aldeeb nog andere
praktische maatregelen, zoals de beeindiging van het toegangsverbod tot
Mekka en Medina voor niet-moslims,
‘Zonder vrije
meningsuiting is
de islam gedoemd
te verdwijnen.’
gelijke behandeling bij bouwvergunningen voor kerken en moskeeën
(‘inclusief in Saudi-Arabië’) en het
schrappen van de vermelding van iemands religie in paspoorten. ‘Zolang
Sami Aldeeb Abu-Salieh: ‘Niemand durft de waarheid te zeggen, uit angst te worden vermoord. In de islamitische
wereld is sprake van een regelrechte inquisitie.’
de Verklaring van Marrakesh geen
politieke vertaling krijgt, is het pure
propaganda zonder betekenis en verspilde tijd.’
Aldeebs pessimisme heeft ook te maken met het ontbreken van een centraal gezag binnen de islam, in tegenstelling tot het rooms-katholicisme
dat de paus als kerkhoofd erkent.
‘Zonder leiding van bovenaf maakt
de Verklaring geen enkele kans om
aanvaard te worden’, meent hij. ‘Er
staan goede wensen in, maar geen
daden. Beter zou zijn om per land afspraken te maken.’
Het tegendeel gebeurt, meent de
Zwitserse jurist. ‘De opstellers willen
hun document introduceren in de
Verenigde Naties. Tegelijk verbinden
ze er geen politieke gevolgen aan.
Hun Verklaring roept op jurisprudentie te ontwikkelen over burgerschap
“die geworteld zal zijn in de islamitische traditie”. Maar hoe meer islamitische landen samen afspraken maken, hoe erger het doorgaans wordt.’
steniging
Om dat schrikbeeld te onderbouwen,
wijst Aldeeb op de de Raad van Arabische Ministers. Deze raad stelde in
1996 een verenigd Arabisch wetboek
van strafrecht op, dat voorziet in het
stenigen wegens overspel, amputatie
bij diefstal en het vermoorden van
afvalligen. ‘Terwijl in Egypte geen
wet op steniging of amputatie van
kracht is, geldt deze richtlijn nu voor
alle Arabische moslims. Het is verbijsterend dat deze afspraken worden gemaakt – te lezen op de website
van de Arabische Liga – en het tegendeel vormen van wat beoogd werd.’
Als christen voelt professor Aldeeb
zich gedwongen zijn stem te verheffen. ‘Liefhebben doe je door waarheid te spreken. Ik voel me soms degene die de blinde moet leiden,
omdat een moslim zich niet vrij kan
uitspreken. De islam móét veranderen, anders verdwijnt die. We zien
het voor onze ogen gebeuren. Uit het
Midden-Oosten komen miljoenen
migranten – ik vrees dat het er wel
honderd miljoen worden – naar Europa. De deur is opengezet, er is geen
houden meer aan. Iedereen wil weg
uit die wereld.’ <