de filosofie en de antillianen

18 februari 2017 , pag. 28
29
Groot leeg plein bij
winkelcentrum
Beijum Oost. FOTO:
ARCHIEF/KEES VAN DE VEEN
DE FILOSOFIE EN
DE ANTILLIANEN
Het Antillianenbeleid van
Groningen had weinig resultaat. Jacquelien Rothfusz ging
te rade bij de filosofie.
O
p een plein in Beijum-Oost, een buitenwijk
van Groningen, staat een groep Antilliaanse
mannen wild te gebaren en hard te praten
in het Papiaments. Verderop sleutelen mannen uit
dezelfde groep aan een auto. Als er meisjes voorbij
lopen, fluiten ze.
De scène was een aantal jaar geleden dagelijkse praktijk in Beijum. Rond de ‘onaangepaste’ mannen was
een heel netwerk aan hulpverlening opgetuigd in het
kader van het Antillianenbeleid van de gemeente
Groningen. Sommige van deze mannen behoorden tot
de ‘Top 50’: een lijst van de meest problematische
Caribische Nederlanders. ,,Er was veel extra inzet, maar
er veranderde niet zoveel’’, zegt Jacquelien Rothfusz.
Rothfusz passeerde de groep dagelijks toen ze in Beijum woonde. De filosoof en docent maatschappelijk
werk aan de Hanzehogeschool raakte geïnteresseerd in
de mannen en het netwerk eromheen en de vraag
waarom de aanpak weinig resultaat had. De filosofie
kan daar bij helpen, dacht zij, want uiteindelijk gaan
dit soort processen over macht. En hoe macht werkt,
daar hebben filosofen als Michel Foucault zich uitvoerig over gebogen.
Deze week promoveerde Rothfusz aan de Rijksuniversiteit Groningen op haar proefschrift Potensia. Ze
interviewde Antilliaanse mannen, buurtbewoners,
hulpverleners, ambtenaren, politieagenten en schetst
het complete netwerk rond deze Top 50. Ze gebruikte
de theorieën van Foucault om te schetsen hoe ‘normaliserende macht’ werkt. Rothfusz: ,,Die wordt niet van
bovenaf opgelegd, maar is overal.’’ Niet alleen politieagenten, maar ook de buurtbewoners of leden van de
groep zelf dringen aan op aanpassing aan de norm.
Die disciplinering wordt niet altijd geaccepteerd. Bij
deze Top 50 is een sterke tegenmacht aanwezig. Daarbij speelt ook wantrouwen een rol. De gemeente houdt
zich volgens deze Antillianen niet aan afspraken. Zo
volgden jonge mannen een scholingstraject maar
bleken aan het eind van de rit de beloofde banen er
niet te zijn.
Bovendien speelt er een machtsstrijd tussen verschillende perspectieven. De filosofie spreekt over ‘logica’s’,
samenhangende manieren van denken en doen. Rothfusz: ,,Je hebt een veiligheidslogica, die stelt dat er iets
aan de overlast moet gebeuren. En de gemeenschapszorglogica: je moet voor elkaar zorgen, deze mannen
helpen met hun problemen.’’ Soms lopen de logica’s
door elkaar. Bijvoorbeeld wanneer interventieteams
die mensen thuis controleren op fraude, tegelijk hulp
aanbieden.
Rothfusz denkt dat het in de omgang met dit soort
marginale groepen helpt om je bewust te zijn van de
manier waarop macht en logica’s werken. Wat onderbelicht blijft is bijvoorbeeld de grote bereidheid om
elkaar onderling te helpen. ,,Iets wat we in de huidige
participatiemaatschappij proberen af te dwingen.’’
ER WAS
VEEL EXTRA
INZET IN DE
BUITENWIJK,
MAAR ER
VERANDERDE
NIET ZOVEEL
MAAIKE BORST
Jacqueline Rothfusz.