Une présentation - Museum van de Nationale Bank van België

De Belgische economie tijdens en na de economische crisis
4. Na de crisis: uitdagingen inzake economisch beleid
voor Europa en België
Gepresenteerd door Annick Bruggeman
Departement Studiën
Structuur van de uiteenzetting
DE VOORNAAMSTE LESSEN UIT DE CRISIS M.B.T.
1. De organisatie van het prudentieel toezicht
2. De coördinatie van het economisch beleid
DE VOORNAAMSTE STRUCTURELE UITDAGINGEN VOOR BELGIË
3. De vergrijzing van de bevolking
4. De mondialisering
2
Lessen inzake microprudentieel toezicht
 Microprudentieel toezicht op individuele financiële instellingen moet
voorkomen dat een instelling failliet zou gaan
●
door te beoordelen hoeveel risico een instelling neemt en of de aangelegde
financiële reserves daarmee in overeenstemming zijn
●
met als uiteindelijke doelstelling het beschermen van de spaarder en de
belegger
 Lessen uit de crisis:
3
●
nood aan strengere reglementering inzake kapitaal- en liquiditeitsvereisten
●
nood aan een beter toezicht op individuele financiële instellingen
●
belang van internationale samenwerking
Lessen inzake macroprudentieel toezicht
 Macroprudentieel toezicht moet de stabiliteit van het globaal financieel
systeem vrijwaren
•
•
door het systeemrisico te beoordelen
met als uiteindelijke doelstelling het vermijden dat financiële instabiliteit een
negatieve impact zou hebben op de reële economie
 Lessen uit de crisis: grondiger analyse van interdependenties:
•
tussen de financiële instellingen van een land of van verschillende landen
("contagion")
•
4
tussen de financiële sector en de reële economie ("pro-cyclicality")
Strengere regelgeving: Bazel III
► Kapitaal: strengere eisen inzake kwaliteit en hoeveelheid
●
geleidelijk optrekken van het Tier 1-basiskapitaal
●
geharmoniseerde schuldratio: Tier 1-kapitaal / activa plus buitenbalansrisico's
► Liquiditeit: banken minder afhankelijk maken van marktfinanciering
●
dekkingsratio voor liquiditeit (LCR): moet crisis van 1 maand overbruggen
●
netto stabiele financieringsratio (NSFR): activa op lange termijn niet
buitensporig financieren met middelen op korte termijn
5
Reorganisatie van het prudentieel toezicht in de EU
 Oprichting van overkoepelende instellingen
●
●
Microprudentieel toezicht:
■
European Banking Authority (EBA)
■
European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA)
■
European Securities and Markets Authority (ESMA)
Macroprudentieel toezicht:
■
European Systemic Risk Board (ESRB)
 Uitwisseling van informatie
 Harmonisatie
6
Reorganisatie van het prudentieel toezicht in België
 Twin Peaks model: synergie tussen micro- en macroprudentieel toezicht
 Nationale Bank van België (NBB)
●
macroprudentieel toezicht
●
microprudentieel toezicht op kredietinstellingen, de beursvennootschappen en
de verzekeringsmaatschappijen
 Financial Services and Markets Authority (FSMA)
7
●
consumentenbescherming
●
toezicht op financiële producten en financiël markten
●
microprudentieel toezicht op de pensioenfondsen (tot ten laatste 31/12/2015)
Structuur van de uiteenzetting
DE VOORNAAMSTE LESSEN UIT DE CRISIS M.B.T.
1. De organisatie van het prudentieel toezicht
2. De coördinatie van het economisch beleid
DE VOORNAAMSTE STRUCTURELE UITDAGINGEN VOOR BELGIË
3. De vergrijzing van de bevolking
4. De mondialisering
8
Het Europees semester
Toezicht op de lidstaten
januari
Europese
Commissie
februari
maart
april
mei
"Annual
Growth
Survey"
juni
juli
Beleidsaanbevelingen
............................................................................................................................................................................................................................................
Raad van
Ministers
Beleidsaanbevelingen
Debat en
oriëntatie
............................................................................................................................................................................................................................................
Europees
Parlement
Debat en
oriëntatie
............................................................................................................................................................................................................................................
Europese
Raad
Europese
top
Goedkeuring
aanbevelingen
............................................................................................................................................................................................................................................
Lidstaten
Bron: Europese Commissie.
9
Goedkeuring Nationale
Hervormingsprogramma's &
Stabiliteits - en
Convergentieprogramma's
(SCPs)
Herfst:
Beslissingen op
nationaal niveau
Aanbevelingen van de Raad over het stabiliteits- en het
hervormingsprogramma van België (12 juli 2011)
10
1.
De overheidstekorten sneller terugschroeven, voornamelijk via een verlaging van de uitgaven
2.
De houdbaarheid van de overheidsfinanciën op lange termijn versterken, door onder meer de effectieve
pensioenleeftijd op te trekken en de wettelijke pensioenleeftijd te koppelen aan de levensverwachting
3.
De structurele tekortkomingen van het financiële systeem verhelpen, door een verdere herstructurering van
de banken waarvan het business model duurzaam moet worden gemaakt en behoorlijk moet worden
gefinancierd
4.
De loononderhandelings- en loonindexeringssystemen hervormen, om het verloop van de
arbeidsproductiviteit en het concurrentievermogen te weerspiegelen
5.
De arbeidsmarktparticipatie verhogen, door de fiscale en sociale lasten op de lage lonen te verminderen. Het
activeringsbeleid moet sterker worden gericht op oudere werknemers en kwetsbare groepen
6.
De concurrentie in de detailhandel en op de gas- en elektriciteitsmarkten bevorderen
Versterken van de begrotingsdiscipline via het stabiliteitsen groeipact
 meer aandacht voor de houdbaarheid van de overheidsschuld
 'voorzichtig begrotingsbeleid' in preventieve procedures van het
stabiliteits- en groeipact
 effectievere sanctionering
 gewijzigde beslissingsprocedures: gekwalificeerde meerderheid nodig om
voorstellen van de EC te verwerpen
11
Verbreden van het macro-economisch toezicht
 nieuw mechanisme, naast het groei- en stabiliteitspact: excessive
imbalances procedure
 preventieve fase:
•
boordtabel (indicatoren en alarmdrempels)


•
zowel interne als externe evenwichtsverstoringen
zowel bij de publieke als de private sector
economische analyse
 corrigerende fase:
•
•
•
12
beleidsaanbevelingen en deadlines
sancties bij herhaald falen
gekwalificeerde meerderheid nodig om voorstellen van de EC te verwerpen
Structuur van de uiteenzetting
DE VOORNAAMSTE LESSEN UIT DE CRISIS M.B.T.
1. De organisatie van het prudentieel toezicht
2. De coördinatie van het economisch beleid
DE VOORNAAMSTE STRUCTURELE UITDAGINGEN VOOR BELGIË
3. De vergrijzing van de bevolking
4. De mondialisering
13
Bevolkingsvooruitzichten tot en met 2060
(personen, verschillen t.o.v. 2010)
3000000
2500000
2000000
1500000
1000000
500000
0
0-14 jaar
15-24 jaar
Bron: Bevolkingsvooruitzichten 2010-2060, FPB-ADSEI.
14
25-54 jaar
55-64 jaar
65 jaar en ouder
2060
2058
2056
2054
2052
2050
2048
2046
2044
2042
2040
2038
2036
2034
2032
2030
2028
2026
2024
2022
2020
2018
2016
2014
2012
2010
-500000
Leeftijdssamenstelling van de bevolking in 2010 en in 2060
(in % van het totaal)
2060
2010
17%
17%
17%
25%
12%
12%
11%
11%
36%
42%
0-14 jaar
15-24 jaar
Bron: Bevolkingsvooruitzichten 2010-2060, FPB-ADSEI.
15
25-54 jaar
55-64 jaar
65 jaar en ouder
Werkgelegenheidsgraad naar leeftijdscategorie
(in % van de desbetreffende bevolkingsgroep)
90
80
70
60
50
40
30
20
10
15-24 jaar
Bron: ADSEI.
16
25-54 jaar
55-64 jaar
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
0
Vooruitzichten werkgelegenheid en bbp tot en met 2060
(veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar, referentiescenario SCvV)
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
Werkgelegenheid
Bron: SCvV, juni 2011.
17
Bbp naar volume
2060
2058
2056
2054
2052
2050
2048
2046
2044
2042
2040
2038
2036
2034
2032
2030
2028
2026
2024
2022
2020
2018
2016
2014
2012
2010
0.0
Budgettaire kosten van de vergrijzing
(in % bbp, verschillen t.o.v. 2010)
8
7
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
Pensioenen
Gezondheidszorg
Overige¹
Bron: SCvV, juni 2011.
¹ Vooral de uitgaven voor arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, kinderbijslag, brugpensioen, arbeidsongevallen, beroepsziekten,
Fonds voor bestaanszekerheid, tegemoetkomingen aan personen met een handicap en leefloon.
18
Totaal
2060
2055
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
-3
Financieringssaldo van de overheid¹
(in % bbp)
1
0
-1
-2
-3
-4
Saldo bij ongewijzigd beleid¹
Bron: FPB, FOD Financiën.
¹ Zoals geraamd door het Federaal Planbureau in mei 2011.
19
Doelstelling stabiliteitsprogramma (april 2011)
2015
2014
2013
2012
2011
-5
Structuur van de uiteenzetting
DE VOORNAAMSTE LESSEN UIT DE CRISIS M.B.T.
1. De organisatie van het prudentieel toezicht
2. De coördinatie van het economisch beleid
DE VOORNAAMSTE STRUCTURELE UITDAGINGEN VOOR BELGIË
3. De vergrijzing van de bevolking
4. De mondialisering
20
Aandeel België in werelduitvoer goederen daalt gestaag
(in %, uitvoer naar waarde)
België
Frankrijk
Japan
Verenigde Staten
Nederland
Nieuwe EU-lidstaten
Duitsland
China
Bronnen: UNCTAD, INR.
21
2009
0
2007
0
2005
2
2003
1
2001
4
1999
2
1997
6
(Andere schaal)
1995
3
2009
8
2007
4
2005
10
2003
5
2001
12
1999
6
1997
14
1995
7
Dynamiek afzetmarkten speelt slechts een beperkte rol
(gemiddelde veranderingspercentages op jaarbasis, 1995-2008)
Uitvoer
Geografisch gewogen
wereldmarkten
Marktaandeel
Naar product gewogen
wereldmarkten
Marktaandeel
1995-2008
1995-2000
2000-2008
BE (REF)
BE (REF)
BE (REF)
5,4 (6,5)
7,0 (10,6)
4,4 (4,0)
8,1 (8,4)
11,7 (11,9)
5,8 (6,3)
-2,5 (-1,7)
-4,3 (-1,2)
-1,3 (-2,1)
8,2 (8,4)
11,7 (12,8)
6,1 (5,7)
-2,6 (-1,7)
-4,2 (-1,9)
-1,6 (-1,6)
Noot: Het referentiegebied REF omvat twaalf andere Europese landen (AT, DE, EL, ES, FI, FR, IE, IT, NL, PT, SE, UK).
Bronnen: UNCTAD, EC, INR.
22
Uurloonkostenhandicap in de private sector volgens de CRB
(verschillen in % t.o.v. de drie voornaamste buurlanden, gecumuleerd sinds 1996)
Bron: CRB.
23
Niet alle productgroepen zien marktaandeel teruglopen
(gemiddelde voor de periode 1996-2008)
CI
LI
ERI
DRI
RMI
Aandeel in de Belgische
uitvoer
25,2
22,1
25,1
11,1
16,5
p.m. Drie buurlanden
22,6
15,8
20,2
24,9
16,4
Relevante markten
8,3
5,1
9,9
7,8
10,7
Uitvoer
6,0
3,9
10,9
8,1
9,6
Marktaandeel
-2,1
-1,1
1,0
0,3
-1,0
Noot: CI = overwegend kapitaalintensieve producten
LI = overwegend arbeidsintensieve producten
ERI = eenvoudig na te maken producten met een hoog gehalte aan onderzoek en innovatie
DRI = moeilijk na te maken producten met een hoog gehalte aan onderzoek en innovatie
RMI = rechtstreeks van grondstoffen afgeleide producten
Bronnen: UNCTAD, EC, INR.
24
Uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling
(% bbp, 2009¹)
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
EU27-gemiddelde = 2%
2.0
1.5
1.0
0.5
Bron: EC.
¹ Het meest recente cijfer voor Griekenland (EL) heeft betrekking op 2007.
25
FI
SE
DK
DE
AT
FR
BE
UK
SI
NL
IE
LU
PT
CZ
EE
ES
IT
HU
LT
PL
EL
MT
BG
SK
RO
LV
CY
0.0
Voornaamste conclusies van dit seminarie (1)
I.
De periode 2008-2009 werd gekenmerkt door de zwaarste naoorlogse
economische crisis. De uitzonderlijke omvang van de beleidsreacties
heeft een grote Depressie kunnen vermijden. De gevolgen van de crisis
zijn echter nog steeds voelbaar en een duurzaam herstel vergt nog
bijkomende maatregelen.
II.
Voorbeelden uit het verleden tonen aan dat de zwaarste crises vaak het
gevolg zijn van het innemen van risicovolle (of zelfs speculatieve) posities
die bovendien gefinancierd zijn met schulden. Vaak wordt de crisis ook
versterkt door de kwetsbaarheid van het financieel systeem.
26
Voornaamste conclusies van dit seminarie (2)
III. België heeft de recessie van 2008-2009 beter doorstaan dan de andere
landen van het eurogebied (geen grote onevenwichten + veerkracht van
de werkgelegenheid). Toch blijft de crisis, ook in België, een aanzienlijke
impact hebben (o.m. opnieuw stijging van de overheidsschuldratio) en de
risico's blijven groot.
IV. De (snelle verspreiding van de) crisis heeft de aandacht gevestigd op
een aantal problemen die op de achtergrond waren geraakt, o.m. het
belang van coördinatie en toezicht. Daarnaast heeft ze onze structurele
positie verzwakt op een moment dat de gevolgen van de vergrijzing
moeten worden aangepakt en we ons moeten aanpassen aan de
mondialisering.
27
Bedankt voor jullie aandacht !
28