intro_bert_de_belder

Inleiding studiedag PASS, 2 maart 2012
Bert De Belder
1. Het alternatief Wereldgezondheidsrapport, de Global Health Watch 3, is vorige maand
uitgekomen. Het begint met een heel hoofdstuk over... “The global political and economic
architecture”, over de economische crisis en wat het een “systems failure” noemt. Niet
toevallig: veel sociale indicatoren of gezondheidsindicatoren in een maatschappij zijn vooral
het resultaat van sociale determinanten, en niet zozeer van gezondheidszorg. In tijden van
crisis geldt dat nog meer.
2. We kunnen heel wat voorbeelden aanhalen van hoe de financiële en economische crisis ook
een sociale crisis is:
 Griekenland ligt in het oog van de economische storm, en die levert veel sociale schade
op. Wie had kunnen denken dat in een Europees land ngo's en overheden maaltijden
moeten voorzien in de scholen van Athene en Thessaloniki, waar ondervoede kinderen
zonder ontbijt naar school komen? In Griekenland is een kantelmoment bereikt: meer
mensen zitten zónder dan mét een job. Gevolg: het zelfmoordcijfer gaat de hoogte in.In
België is het nog zo ver niet, maar een studie van GvhV toonde aan dat van de
werknemers die ontslagen werden, een op de drie aan zelfdoding denkt, en dat cijfer ligt
hoger in de lagere sociale klassen. Récemment à Charleroi, Vincent, un travailleur dans
les services de nettoyage, s'est suicidé après avoir été viré. Ca me rappelle du Tiers
Monde, notamment de l'Inde, où on connait des vagues de suicide parmi les paysans
pauvres qui perdent leur petit bout de terre.
 Intussen wil de farmaceutische firma Roche niet meer leveren aan Griekse
staatshospitalen tenzij ze eerst de factuur betalen: “Anders moeten de patiënten maar zelf
om hun medicamenten gaan bij de apotheek”, aldus Roche. Dat is een praktijk die ik ken
van in... de Filippijnen! Over de Filippijnen gesproken, daar zijn de premies voor
ziekteverzekering dit jaar in één klap met 100 tot 160% gestegen. In derdewereldlanden
passen zulke ingrepen dikwijls in de Structurele Aanpassingsprogramma's die het IMF
daar oplegt. In de landen die zulke programma's toepasten in de jaren '90, verdubbelde
de armoede en steeg de kindersterfte. Op die basis waarschuwt 11.11.11 voor de
gevolgen van de snoeimaatregelen in Ierland, Portugal en Griekenland.
 Een andere vaststelling bij ons die een hoog derdewereldgehalte heeft: het aantal mensen
dat in de winter moet overleven met voedselpaketten is dit jaar gestegen tot 117.000.
Bijna 15% van de Belgen leeft nu onder de armoededrempel.
 Maar als we over armoede spreken, moeten we ook over rijkdom durven spreken. Als we
elk jaar het World Health Report voorgeschoteld krijgen, moeten we dat naast het World
Wealth Report leggen. Want de rijken, die blijven rijker worden, ook in volle crisis – of
juist dankzij die crisis. In de VS verdiende een CEO van een grote multinational in 1980
42 keer meer dan de gemiddelde Amerikaan, vandaag is dat 531 keer meer. “De
aandeelhouders zijn de grote winnaars van de crisis”, kopte De Tijd onlangs. Hun
winsten stegen met 75% over de laatste tien jaar.
3. Dat een economische crisis niet noodzakelijk tot sociale rampspoed moet leiden, blijkt uit
een recente studie van de dienst Epidemiologie van het ITG. Onderzoekers vergeleken de
situatie in o.a. Argentinië, Peru en Cuba, landen waar het BNP in de jaren '90 kromp met 22
à 38%. In Argentinë en Peru nam daardoor de kindersterfte sterkt toe. Niet zo in Cuba, waar
de kindersterfte bleef dalen en de levensverwachting bleef stijgen. Cuba volgde geen IMFvoorschriften, maar besloot te investeren in de eerste lijn, extra aandacht te besteden aan
preventie, en de publieke uitgaven voor gezondheidszorg te verhogen.
4. En dat alles maakt ons Actieplatform voor Gezondheid en Solidariteit nog relevanter dan
tevoren, met zijn vier componenten: gezondheid – solidariteit – platform – actie. En met een
belangrijke opdracht vandaag en voor de rest van 2012 en daar voorbij: op welke thema's
zetten we samen prioritair in, hoe kunnen we vanuit onze eigenheid als APGS het best onze
achterban en het brede publiek sensibiliseren en in actie krijgen rond thema's die de
gezondheid van mensen, gemeenschappen en de hele maatschappij – in België en in het
Zuiden - bepalen? Waarmee halen we het meeste impact?