Programma seizoen 2016-2017 studiekring christelijke filosofie

Programma seizoen 2016-2017
studiekring christelijke filosofie Utrecht e.o.
Tijdstip
Onderwerp
Woensdag
7 september
Boekbespreking Adam A. Sandel, 2015, Ruimte voor vooroordelen; Pleidooi voor
betrokken denken (Ten Have, Utrecht).
'Ruimte voor vooroordelen' van Adam Sandel schets voorwaarden voor helder
denken, juist oordelen en handelen. Vooroordelen associëren we volgens
Adam Sandel met bijgeloof of met denken 'waar een donkere wolk van haat
boven hangt'. Een opvatting die uit de Verlichting stamt. Maar vooroordelen
kun je ook beschouwen als achtergrondkennis. Die krijg je mee door traditie,
opvoeding, gewoontes en zelfs natuurlijke behoeftes. Alleen als we snappen
hoe vooroordelen werken kunnen we helder leren denken, juist oordelen en
goed handelen. Een bekroond* boek met grote relevantie voor het politieke
debat. *Winnaar Leo Strauss Prize 2014 van de American Political Sience
Association..
Ab Berger zal dit inleiden.
Voorstudiemateriaal:
http://www.trouw.nl/tr/nl/5116/Filosofie/article/detail/4175375/2015/11/01/Hetvooroordeel-verdient-respect.dhtml
En het boek natuurlijk
Uitgever: Uitgeverij Ten Have, Nederlands, 304 pagina's. € 24,99.
Woensdag
9 november
Boekbespreking Luigino Bruni, De ongekende kant van de economie - gratuïteit en
markt (verschijnt binnenkort)
Luigino Bruni (Ascoli Piceno, 30 mei 1966[1]) is een Italiaans econoom en
schrijver.
Bruni studeerde economie aan de Universiteit van Ancona en aan de
Universiteit van Florence. In 2005 promoveerde hij aan de Universiteit van
East Anglia bij Robert Sugden in de gedragseconomie met het proefschrift
Civil Happiness: Economics and Human Flourishing in Historical Perspective.
De stelling die Bruni in dit werk, en overigens ook in veel van zijn latere werk,
verdedigt is dat de economie in de afgelopen tweehonderd jaar steeds meer
uitsluitend een voertuig is geworden voor wat hij "vrijblijvend wederzijds
voordeel" noemt, en dat de economie als wetenschap zich vervolgens
uitsluitend is gaan richten op dat wat meetbaar is in geld.[2]
In zijn werk grijpt Bruni terug naar het werk van de Italiaanse filosoof en
priester Antonio Genovesi (1713-1769) die stelde dat de economie niet alleen
gericht moest zijn op winstbejag maar ook op burgerlijk geluk, beschaving,
burgerlijke deugden en solidariteit. In zijn Reciprocity, Altruism and the Civil
Society betrekt Bruni de stelling dat de samenleving gebaat zou zijn bij
wederkerigheid (niet alleen in vriendschappen, maar ook in economische
relaties) en aan belangeloze vrijgevigheid.
Bruni is hoogleraar aan de Libera Università Maria Santissima Assunta
(LUMSA) in Rome. Hij is internationaal coördinator van het project Economie
van Gemeenschap, een initiatief van de Focolarebeweging.
Michel Bronzwaer van de Stichting Thomas More een inleiding op het boek verzorgen.
Woensdag
11 januari
2017
Boekbespreking “en dus bestaat God” ; de beste argumenten. Emanuel Rutte en
Jeroen de Ridder.
Is het onlogisch, onredelijk of achterhaald om in God te geloven? Veel
mensen denken van wel en willen het ook anderen doen geloven. Er zouden
geen goede argumenten zijn voor het bestaan van God zijn en de oude
argumenten die er waren, zijn allang door filosofen onderuit gehaald.
Dit boek maakt duidelijk dat dit beeld inmiddels achterhaald is. Vanaf de jaren
zestig van de twintigste eeuw is er in de filosofie juist weer hard nagedacht
over de klassieke godsargumenten en er is weer een levendige discussie
over. De argumenten zijn sterk verbeterd, zodat ze niet meer vatbaar zijn voor
de eerdere bezwaren. Bovendien zijn er nieuwe argumenten bijgekomen!
De jonge filosofen Emanuel Rutten en Jeroen de Ridder geven in dit boek een
overzicht van de beste argumenten voor het bestaan van God. Beknopt en
glashelder, toegankelijk zowel voor niet filosofisch geschoolde lezers als voor
vakmensen.
Rutten kreeg enkele jaren geleden internationale bekendheid toen hij een
nieuw argument voor het bestaan van God introduceerde. Het veroorzaakte
een boel opschudding en haalde zelfs de website van de New York Times.
Spreker: Jeroen de Ridder.
Deelnemers worden geacht het boekje (nu dat slechts 160 pagina’s bevat) van
tevoren gelezen te hebben. De spreker zal op de avond vervolgens gelegenheid
bieden om verhelderende vragen te stellen naar aanleiding van het gelezene. In een
tweede deel van het gesprek kunnen we het dan hebben over wat bredere kwesties,
bijv. de waarde en relevantie van de argumentatieve benadering van geloof in God die
in dit boekje wordt gekozen in vergelijking tot andere mogelijke houdingen t.o.v. geloof
in God die meer de nadruk leggen op relaties, het goede doen, blind vertrouwen, enz.
Verder: Is het idee van argumenteren voor Gods bestaan niet een schromelijke
overschatting van het menselijk kenvermogen?
Woensdag
15 maart
2017
Mens waar ben je?
De overbekende vraag van God, zoals geschetst in Genesis, wanneer Hij in
de tuin wandelt en daar 'de mens' had verwacht. Hoe kunnen wij vandaag de
dag onszélf deze vraag stellen in het licht van deze eerste vraag naar 'de
mens'.
Welke lading had die eerste vraag? Wat is er sindsdien over 'deze mens'
gedacht en bedacht. Welke positie nemen wij in ten opzichte van de wereld
waarin wij leven? Is daarin 'de mens' waar God naar vraagt, nog wel te
vinden?
Het boekje dat ik ga schrijven is een poging om te ontdekken wat de diepere
lagen zijn die liggen onder deze vraag. Wat is er vanuit de christelijke traditie
(de bijbel) meer te vertellen over de lading van deze vraag.
Maar ook een onderzoek naar wat denkers hebben gezegd over 'de mens' en
'waar' hij is. In het brede scala aan standpunten van de mens als centraal in
'zijn' heelal tot 'de mens' die totaal onzichtbaar is, onderschikt aan al het
andere dat hem beheerst.
Een poging om licht te werpen op wat God bedoelde toen Hij vroeg 'Mens,
waar ben je?'
lezing door Ike Roetman, lid van onze kring.
Woensdag
19 april 2017
Filmbespreking door Hans van Keulen, lid van onze kring. Nadere gegevens volgen
later dit jaar.
Woensdag
7 juni 2017
Emmanuel Levinas over de “wijsheid van de liefde”
Wie filosofie gaat studeren krijgt vaak te horen dat het woord filosofie
betekent: liefde voor de wijsheid. Het Nederlandse woord “wijsbegeerte”
benadrukt weer een ander aspect: het verlangen naar wijsheid. De joodse
filosoof Emmanuel Levinas (1906-1995) wilde filosofie liever anders verstaan,
namelijk: als een wijsheid van de liefde. Het is een veelbetekenende
omkering, waarin kritiek te beluisteren is op de westerse gewoonte om
filosofie te laten samenvallen met abstractie en theoretische kennis.
Het nieuwe accent van Levinas legt heeft te maken met zijn wortels in het
joodse denken en de joodse lezing van de Bijbel, de Talmoed. Hierdoor krijgt
ethiek bij hem een belangrijke plaats: ze bepaalt als laatste oriëntatiepunt het
geheel van zijn filosofie.
In de lezing zal het gaan over de typische manier waarop Levinas filosofie en
joods denken met elkaar in verband brengt. Liefde is bij hem geen
gevoelskwestie, maar verschijnt als onlosmakelijk met ethiek verbonden.
Uiteindelijk is er geen kloof tussen liefde en rechtvaardigheid.
Renée van Riessen studeerde Filosofie en Nederlandse taal- en letterkunde
aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze doceert filosofie aan de
Protestantse Theologische Universiteit en is hoogleraar christelijke filosofie
aan de Universiteit Leiden. Ze schreef verschillende boeken en artikelen over
joodse filosofie, met name de filosofie van Levinas. Recent publiceerde ze
een boek-essay over de ziel: De ziel opnieuw. Amsterdam: Sjibbolet 2013.
Daarnaast is Van Riessen actief als dichteres; vier dichtbundels verschenen
bij uitgeverij Prometheus (o.a. Krekels in de keuken, Amsterdam 2008).
Inleiding door prof. dr. Renée van Riessen.
Voortudiemateriaal: Op youtube is veel materiaal over Levinas te vinden, o.a. een
uitvoerig interview bij ikonTV https://www.youtube.com/watch?v=tQPjVT3WU5I
(er is ook een deel II).
Nadere gegevens bijeenkomsten: Elke avond is er een inloop met koffie/thee vanaf 19.30 uur, start
programma om 20.00 uur tot uiterlijk 22.00 uur. Na afloop is er een mogelijkheid om drankje te
gebruiken.
Plaats: Rijnconsult, Hofspoor 7, Houten.