Het Rudolf von Laun Instituut doordenkt de

Nieuwsbrief
van de
Vakcommunity Filosofie
1 juli MMXI
Inhoud
 Redactioneel
 Het Rudolf von Laun Instituut doordenkt de werkelijkheid vanuit de
dubbele waarheid
 Leermiddelendagen op 17 en 18 november
Redactioneel
Geachte leden van de vakcommunity filosofie,
Eens was geschiedfilosofie passé. Popper had haarfijn uitgelegd wat de armoede van het
historicisme was en ieder weldenkend mens wist waar hij zich niet mee bezig hoefde te houden.
Popper is echter tamelijk dood.
Nu de zomervakantie weer gaat aanbreken, is het een goed moment om ons kikvorsperspectief weer
eens te verlaten en zaken te bezien in het licht der eeuwigheid. Nu is niet iedereen in staat om dit
helemaal op eigen kracht te doen. Daartoe bestaan er behulpzame geesten die de blik achteruit en
vooruit vermogen te verwerpen. Nu de zomervakantie in het onderwijs nog niet met een week is
ingekrompen, helpen zulke geesten ons ook om de zomerdagen door te komen.
Denk aan Francis Fukuyama die in april The Origins of Political Order publiceerde. Het werd vertaald
als De oorsprong van onze politiek. Hij zoekt de bestanddelen voor een succesvolle democratie.
Denk ook aan Ian Morris, die voorspelt dat de oosterse beschavingen rond 2050 de westerse
beschavingen gaan overvleugelen.
Het betreft boeken van honderden pagina’s. Nadat iedereen halverwege de zomervakantie het boek
voor het nieuwe examenonderwerp Vrije wil heeft doorgespit en er nog een stukje vakantie resteert,
heeft men nog de kans om met de boeken van Fukuyama en Morris die vrije wil in een ander
perspectief te plaatsen. Grijp die kans!
Walfred Haans
communitymanager
Het Rudolf von Laun Instituut doordenkt de
werkelijkheid vanuit de dubbele waarheid
In Deventer is al zo’n vijf jaar het Rudolf von Laun Instituut gehuisvest. Het noemt
zich een instituut voor toegepaste metafysica. Directeur dr Jeroen Buve was bereid
om enkele vragen te beantwoorden over het streven en de activiteiten van zijn
instituut.
Wat is het Rudolf von Laun Instituut voor een
organisatie?
Het is een stichting die in 1995 is begonnen als
een privé-initiatief in Leeuwarden. Daar is het
instituut twaalf jaar in stand gebleven. Enkele
jaren geleden nodigde de plaatselijke
stadsherstelcorporatie te Deventer ons echter
uit om mee te helpen aan de intellectuele
invulling van een plein waar het eerste klooster
van de Broeders des Gemenen Levens, de
door Magister Geert Grote in 1380 begonnen
reformbeweging (Moderne Devotie) in Kerk en
onderwijs werd gesticht. Van 1630 tot 1878
had er al een stadsuniversiteit bestaan in
Deventer: het Athenaeum Illustre, waarvan de
bibliotheek nog behouden is en waar men wel
kon afstuderen maar niet kon promoveren.
Ook het noordelijke humanisme had zijn
wortels in Deventer. Bijvoorbeeld Thomas à
Kempis heeft er nog op de Latijnse school
gezeten, evenals later Erasmus en Adrianus
VI, de enige Nederlandse Paus, beide
leerlingen van Alexander Hegius, en nog weer
later Viglius van Aytta, die in 1548 de grenzen
van de Lage Landen getrokken heeft.
Het Rudolf von Laun Instituut maakt sinds
2006 deel uit van de Geert Grote Universiteit
(GGU) en op 29 juni vierden we ons eerste
lustrum. We zijn inmiddels gehuisvest op drie
locaties en onze bibliotheek telt mede dankzij
een omvangrijke gift van de Thomist en
Hegeliaan prof. Jan Hollak 33.000 banden.
Wat voor activiteiten organiseert Uw instituut
zoal?
We zijn natuurlijk begonnen om een echte
universiteit op te richten, die colleges aanbiedt
en studenten intern opleidt. Voorlopig is dat
echter niet te realiseren, want daarvoor
moeten we een moeizame procedure met
accreditatie doorlopen. We zijn begonnen met
het organiseren van lezingen en dat is gelukt:
de afgelopen vijf jaar kwamen hier zo’n
honderd gerenommeerde sprekers aan bod.
Daarnaast organiseren we symposia en
colloquia. De inhoud is telkens sterk filosofisch
georiënteerd, maar ook architectuur,
geschiedenis, politicologie en theologie komen
aan bod. Maar het belangrijkste is de
ontwikkeling van onderzoeksinstituten. De
afdeling Slavistiek is na de filosofie het verst
gevorderd. Er bestaat ook een vriendenkring,
de Geert Grote Alliantie, die een prijs uitreikt
voor de beste Nederlandstalige filosofische
eindscriptie: de Geert Grote Pen, met dit jaar
18 inzendingen uit heel Nederland en
Vlaanderen. Winnaar is Michiel Meijer
(Universiteit van Tilburg).
Wat betekent “toegepaste” metafysica in de
aanduiding van Uw instituut?
Dat heeft te maken met twee manieren van
denken die elkaar uitsluiten. Plato stelt dat de
eigenlijke werkelijkheid het wezen der dingen
betreft: de ideeën, en die werkelijkheid valt niet
te beschrijven maar wel te definiëren.
Aristoteles stelt echter dat de eigenlijke
werkelijkheid alleen dat is wat je kunt zien,
horen en ruiken: de substantie. Vormen
hebben voor hem geen realiteit zonder
materie. Plato gaat uit van de dialectiek terwijl
Aristoteles het principe van de logica hanteert.
Zo kom je tot de dubbele waarheid. Wel meer
mensen hebben het daarover gehad, maar nog
niemand heeft dat zo radicaal doorgevoerd als
ik. Het is de basis van mijn filosofie en het is
toepasbaar in alle disciplines.
Heeft Uw instituut ook iets te bieden aan het
schoolvak filosofie?
Dat denk ik wel, maar het hangt van de
docenten af. Ik publiceer en laat hen maar
reageren. Mijn laatste boek is Contra Turrim,
Geert Grote en de kredietcrisis, waarin ik de
huidige kredietcrisis analyseer en binnenkort
verschijnt een boek waarin ik de dubbele waarheid toepas op religie. Zulke werken geven
antwoord op het hedendaagse relativisme en
het postmoderne nihilisme, dat ik verafschuw.
Zoudt U in het schoolvak filosofie ook
bepaalde elementen van de metafysica aan de
orde willen zien komen?
Er is eigenlijk geen andere filosofie dan
metafysica. Bij Plato is de filosofie metafysica
en met hem is de filosofie een feit in de
Westers beschaving. Zijn leerling Aristoteles
heeft daaraan wel een draai gegeven, en
Aristoteles staat nog altijd aan de basis van
onze empirische wetenschap. Daardoor wordt
de metafysica weggedrukt uit het palet van de
wetenschap en de academische filosofie heeft
zich daarbij aangepast. Dat is een slechte
zaak.
Nu volgen niet alle vwo’ers het schoolvak
filosofie. Bestaan er ook zaken die alle
jongeren van de metafysica zouden moeten
weten?
Zeker. Zo iemand als Herman Philipse heeft
zich zijn hele leven ingezet om metafysica
onderuit te halen, onder andere in zijn
Atheïstisch manifest. Vijftien jaar geleden heb
ik het Metafysisch Manifest gepubliceerd,
waarin ik al zijn argumenten stuk voor stuk heb
weerlegd. Dat boek heeft zijn werking gedaan,
maar het is nog altijd een goed leesbare tekst.
Iedereen mag de metafysica verwerpen, als
men maar beseft wat metafysica is. Herman
Philipse is dat niet gegeven.
Interviewer: Walfred Haans
Leermiddelendagen op 17 en 18 november
Het is zo ver: het programma van de CLU-Leermiddelendagen is bekend en u kunt
zich vanaf nu inschrijven. Er zijn meer workshops dan vorig jaar en ook het aantal
presentaties en key-notes is uitgebreid.
Net als vorig jaar organiseren we de Leermiddelendagen in samenwerking met de
Vereniging van Educatieve Auteurs (VvEA).
Wat kunt u verwachten?
Centrale thema's tijdens deze twee dagen zijn
adaptief ontwerpen, digitale leermiddelen,
leermiddelen maken en de kwaliteit van
leermiddelen.
zult ze tegenkomen tijdens presentaties,
workshops en/of de forumdiscussie.
Key-note speakers zullen u uitdagen na te
denken over leermiddelenontwikkeling in uw
eigen praktijk.
Prof. dr. Jan Vermunt (Universiteit Utrecht)
verzorgt de eerste key-note over
leerstijlkenmerken. De tweede key-note zal
gaan over relevante inzichten uit de
instructiepsychologie.
Daarnaast zijn we blij u te kunnen melden dat
verschillende organisaties die van belang zijn
als het om digitale leermiddelen gaat, hun
bijdrage leveren. Zo zijn Wikiwijs, de SLO,
Kennisnet en VO-Content vertegenwoordigd. U
Kosten voor deelname (inclusief lunch):
Locatie: het Academiegebouw in het centrum
van Utrecht.
Beide dagen: € 695 (excl. btw)
Donderdag 17 november: € 495 (excl. btw)
Vrijdag 18 november: € 425 (excl. btw)
Bekijk hier het programma.
Het Expertisecentrum
Leermiddelenontwikkeling
van de Universiteit van Utrecht