Leerlijn Rekenen groep 1

Verantwoording leerlijnen onderbouw; Leerlijn Rekenen.
Verantwoording leerlijn Rekenen in de onderbouw van De Optimist.
In de onderbouw van De Optimist willen we kinderen op een natuurlijke manier in contact brengen met
rekenen en wiskundige initiatie en alle vaardigheden die daarvoor nodig zijn.
De activiteiten worden zoveel mogelijk aangeboden binnen de thema’s die in de groepen aan de orde zijn.
Hierbij zijn de vaardigheid en interesse van het kind uitgangspunt, maar wordt het kind gestimuleerd
tot het uitvoeren van activiteiten in de zone van de naaste ontwikkeling.
Binnen de leerlijn Rekenen zijn de volgende ontwikkelingsgebieden te onderscheiden:
1.1 A. Kenmerken van kleur en kleurnuances
1.2 B. Vorm
1.3 C. Classificeren
1.4 D. Grootte.
1.5 E. Seriëren
1.6 F. Vergelijken
1.7 G. Tellen
1.8 H. Getallen.
1.9 I. Meten en Wegen
Om overzicht te hebben op de vaardigheden die kinderen moeten beheersen, maken we gebruik van de
map “Leer- en ontwikkelingslijnen voor de groepen 1 en 2” van Ajodact. Hierin staan de vaardigheden
beschreven die de kinderen eind groep en eind groep 2 zouden moeten beheersen. Verderop in deze
verantwoording van de leerlijn staan de leerlijnen Rekenen voor groep 1 en 2, met daarbij de op school
aanwezige materialen en mogelijke activiteiten.
De vaardigheden van elk individueel kind wordt gevolgd op de volgende manieren:
 Maandelijks, door middel van observaties tijdens het werken in de groep aan de hand van een
aandachtspuntenlijst (bijlage 1). De geobserveerde gegevens worden opgenomen in het observatieen evaluatieformulier van het kind (bijlage 2)
 3x per schooljaar, door het observeren en screenen van vaardigheden van kinderen met behulp van
het voortgangsoverzicht (bijlage 8) gebaseerd op de methode Rekenrijk. Dit gebeurt na 6 tot 8
weken, begin januari en half mei. Per schooljaar wordt afgesproken op welk tijdstip de gegevens
compleet moeten zijn.
Na elke screeningsperiode wordt het ontwikkelingsoverzicht ingevuld voor elk kind in groep 1 en 2
(bijlage 4)
 In de onderbouwperiode hebben we drie “ijkmomenten” ingebouwd, waarop elk kind vergeleken wordt
met de leerlijn. Dit gebeurt als het kind als 4-jarige binnenkomt (na 2 maanden), eind groep 1 en eind
groep 2 (bijlage 10, 11 en 12).
De activiteiten die binnen een thema worden aangeboden worden achteraf geregistreerd op het
formulier “Overzicht leerstofaanbod Onderbouw” (bijlage 7).
Bronnen:
Leer- en ontwikkelingslijnen voor de groepen 1 en 2
Rekenrijk
Document: Leerlijn Rekenen onderbouw.doc
20-07-17
Verantwoording leerlijnen onderbouw; Leerlijn Rekenen.
Als basis gebruiken we de ideeën en materialen van de methode “Rekenrijk”, die in groep 3 structureel
gebruikt wordt. Het overzicht van de aangeboden activiteiten uit het handboek Rekenrijk is bijgevoegd
(bijlage 9). Daarnaast gebruiken we als bronnenboeken en naslagwerken:
- Idee 1 en 2
- Naar lezen, schrijven en rekenen (Frea Janssen-Vos)
- Telactiviteiten met jonge kinderen
Leerlijn Rekenen groep 1
Ontwikkelings
-gebied
1.1 A.
Kenmerken
van kleur en
kleurnuances
1.2 B. Vorm
1.3 C.
Classificeren
1.4 D.
Grootte.
1.5 E.
Seriëren
Vaardigheden
Activiteiten
Materialen
A.1. licht en donker
A.2. eenvoudige kleuren: rood,
geel, blauw, groen, oranje
Tekenen; schilderen; knutselen
Kringspelletjes (b.v. Ik zie, ik
zie wat jij niet ziet)
Kleurschijvenspel;
Kleurnuancekist; Kolori; Logical
blocks; Ruppy
eerst concreet dan naar
abstract
B.1. abstract herkennen en
tekenen: cirkel (rondje), vierkant,
driehoek, rechthoek
 concreet benoemen
tweedimensionaal:
bol, blokje, dakje/piramide,
staaf/balk
 groeperen van voorwerpen
C.1. globaal op soortnaam (bv.
kleren)
C.2. op een kenmerk: kleur, vorm,
materiaalsoort
C.3. reeksen van 2 leggen op kleur
en/of vorm
eenvoudige begrippen van concreet
naar abstract
D.1. lang -kort
dik -dun
hoog –laag
groot -klein
 passief aanwijzen:
vergrotende trap: bv. langer
overtreffende trap: bv. langst
evenlang als
 rangschikken van voorwerpen
op volgorde
E.1. globaal van groot naar klein
Tekenen; schilderen; knutselen Logical blocks; Figurogram;
Bouwhoek (wereldspelmateriaal; Fröbelmozaïek; Figura;
constructiemateriaal)
Figurama; Ringen en stokjeskist

Bronnen:
Leer- en ontwikkelingslijnen voor de groepen 1 en 2
Rekenrijk
Document: Leerlijn Rekenen onderbouw.doc
Themahoeken (b.v. winkel)
Kringactiviteiten
Winkelproject;
Beroepenproject; Tactilotto;
Senso; Tastdomino; Logical
blocks; Logisch kralen rijgen
Bouwhoek
(constructiemateriaal)
Logical blocks; Dubbeldam;
Huisje- boompje- beestje;
Cijferpuzzels
20-07-17
Verantwoording leerlijnen onderbouw; Leerlijn Rekenen.
(2-5) v.v. (passief) (op één
kenmerk)
E.2. rangschikken op één kenmerk
(2-5) op kleurnuances, dikte,
lengte, hoogte, breedte
Bronnen:
Leer- en ontwikkelingslijnen voor de groepen 1 en 2
Rekenrijk
Document: Leerlijn Rekenen onderbouw.doc
20-07-17
Verantwoording leerlijnen onderbouw; Leerlijn Rekenen.
Ontwikkelings
-gebied
1.6 F.
Vergelijken
1.7 G. Tellen
Vaardigheden
Activiteiten
Materialen
vergelijken van voorwerpen op
aantal, eenvoudig en concreet
F.1. voorwerpen uit het dagelijks
leven
F.2. begrippen:
evenveel -net zoveel
veel -weinig
meer- minder
G.1. tellen tot 5 met ondersteuning
van: liedjes, plaatjes, spelletjes
G.2. synchroon tellen tot 5
G.3. resultatief tellen tot 5
G.4. rangtelwoorden tot 5 en
eerste -laatste
Kringactiviteiten
Themahoeken
Uitdelen/ verdelen van
voorwerpen (b.v. bekers,
snoepjes)
Dubbeldam; Huisje- boompjebeestje; Telpanorama; Getallen
en hoeveelheden memorie; Vijf
op een rij wiskundige initiatie;
Thematelspel; Piccolo;
Kaboutertelspel
Kringactiviteiten (tellen van
kinderen; voorwerpen)
Uitdelen/ verdelen van
voorwerpen
Telspelletjes (o.a. uit
Telactiviteiten voor jonge
kinderen/ Rekenrijk);
gezelschapsspelletjes
Telpanorama; Getallen- en
hoeveelheden memorie; Vijf op
een rij wiskundige initiatie;
Diski; Tello; Touwtrekken;
Thematelspel; Comparant;
Teldopjes; Lego Duplo Cijfers;
Kaboutertelspel; Cijferpuzzels;
Computerprogramma Rekensom
Telpanorama; Getallen en
hoeveelheden memorie; Vijf op
een rij wiskundige initiatie;
Diski; Tello; Touwtrekken;
Thematelspel; Comparant;
Teldopjes; Lego Duplo Cijfers;
Kaboutertelspel; Cijferpuzzels;
Computerprogramma Rekensom;
Bouwhoek

1.8 H.
Getallen.

1.9 I. Meten
en Wegen
a. meten
I.1. experimenteren en ervaring
opdoen vanuit eigen lichaam met
lengte
I.2. voorwerpen laten vergelijken
(oppervlakte en inhoud)
b. wegen
1.3. experimenteren en ervaring
opdoen van gewicht:
 op het oog
 met de handen
getalbegrip, eenvoudig en
concreet
H.1. cijfersymbool bij getallen 1-5
H.2. koppeling symbool aan
hoeveelheid van het getal
Bronnen:
Leer- en ontwikkelingslijnen voor de groepen 1 en 2
Rekenrijk
Document: Leerlijn Rekenen onderbouw.doc
Weegschaal; Gewichtenset
20-07-17
Verantwoording leerlijnen onderbouw; Leerlijn Rekenen.
Leerlijn Rekenen groep 2
Ontwikkelings
-gebied
1.1 A
Kenmerken
van kleur en
kleurnuances
lichtste
donkerste
1.2 B. Vorm
1.3 C.
Classificeren
1.4 D.
Grootte
Vaardigheden
Activiteiten
Materialen
A.1. licht en donker
A.2. moeilijke kleuren: zwart,
grijs, wit, rose, paars, bruin (en
kleuren van groep 1)
Tekenen; schilderen; knutselen
Kringspelletjes (b.v. Ik zie, ik
zie wat jij niet ziet)
Kleurschijvenspel;
Kleurnuancekist; Kolori; Logical
blocks;
eerst concreet dan naar
abstract
B.1. abstract herkennen en
tekenen: cirkel (rondje), vierkant,
driehoek, rechthoek, ovaal, ruit
concreet benoemen 2/3
dimensionaal: dakje/piramide,
staaf/balk, ei
B.2. complexe figuren analyseren
(verstoppen van een figuur in een
figuur) bv. driehoek in: vierkant
(zie ook visuele waarneming)
 groeperen van voorwerpen
C.1. globaal op soortnaam (bv.
kleren)
C.2. op meer kenmerken: kleur,
vorm, grootte, materiaalsoort
C.3. reeksen van 3 à 4 leggen op
kleur en/of vorm
C.4. probleemoplossen met één
kenmerk
C.5. probleemoplossen van
meerdere kenmerken (wat hoort
hier niet bij)
 moeilijke begrippen van
concreet naar abstract
D.1. veel -weinig
breed -smal
veel -weinig (inhoud)
zwaar -licht (gewicht)
passief aanwijzen en actief
benoemen:
vergrotende trap: bv. breder
overtreffende trap: bv. breedst
even breed als
Tekenen; schilderen; knutselen Logical blocks; Figurogram;
Bouwhoek (wereldspelmateriaal; Fröbelmozaïek; Figura;
constructiemateriaal)
Figurama; Tangrammen;
Tangrammenpuzzel; Scope;
Ringen en stokjeskist

Bronnen:
Leer- en ontwikkelingslijnen voor de groepen 1 en 2
Rekenrijk
Document: Leerlijn Rekenen onderbouw.doc
Themahoeken (b.v. winkel)
Kringactiviteiten
Winkelproject;
Beroepenproject; Tactilotto;
Bouwhoek
(constructiemateriaal)
Logical blocks; Dubbeldam;
Huisje- boompje- beestje
Senso; Tastdomino; Logical
blocks
20-07-17
Verantwoording leerlijnen onderbouw; Leerlijn Rekenen.
Ontwikkelings
-gebied
1.5 E.
Seriëren
1.6 F.
Vergelijken
1.7 G. Tellen
1.8 H.
Getallen
Vaardigheden
rangschikken van voorwerpen
op volgorde
E.1. globaal van groot naar klein (58) v. v. (passief en actief)
E.2. rangschikken op meer
kenmerken (5-8) (passief en actief
op kleur nuances, dikte, lengte,
hoogte, breedte
E.3. probleemoplossend seriëren
 vergelijken van voorwerpen op
aantal van concreet naar
abstract
F.1. moeilijker vergelijken op
aantal, bv. leg minder/meer
blokken dan fiches
F.2. begrippen:
evenveel- net zoveel veel- weinig
meer- minder
meeste- minste
G.1. tellen tot 10 met
ondersteuning van: liedjes,
plaatjes, spelletjes
G.2. getallenrij tot 10 opzeggen
G.3. synchroon tellen tot 10
G.4. resultatief tellen tot 10
G.5. rangtelwoorden tot 10 en
eerste- laatste- één na laatstemiddelste
G.6. onzichtbare eenheden tellen
G.7. leren inzien dat hoeveelheden
constant blijven zolang er niets
aan toegevoegd of afgehaald
wordt (constantie)
 getal begrip van concreet naar
platte vlak
H.1. cijfersymbool bij getallen 1-10
H.2. koppeling symbool aan
hoeveelheid van het getal
Activiteiten
Logical blocks; Logisch kralen
rijgen

Bronnen:
Leer- en ontwikkelingslijnen voor de groepen 1 en 2
Rekenrijk
Document: Leerlijn Rekenen onderbouw.doc
Materialen
Kringactiviteiten
Themahoeken
Uitdelen/ verdelen van
voorwerpen (b.v. bekers,
snoepjes)
Dubbeldam; Huisje- boompjebeestje; Telpanorama; Getallen
en hoeveelheden memorie; Vijf
op een rij wiskundige initiatie;
Thematelspel; Piccolo;
Kaboutertelspel; Ringen en
stokjes kist
Kringactiviteiten (tellen van
kinderen; voorwerpen)
Uitdelen/ verdelen van
voorwerpen;
Telspelletjes (o.a. uit
Telactiviteiten voor jonge
kinderen/ Rekenrijk);
gezelschapsspelletjes
Telpanorama; Getallen- en
hoeveelheden memorie; Vijf op
een rij wiskundige initiatie;
Diski; Tello; Touwtrekken;
Thematelspel; Comparant;
Teldopjes; Lego Duplo Cijfers;
Kaboutertelspel;
Computerprogramma Rekensom
Cijfers schrijven
(Pennenstreken cijferboekje)
Telpanorama; Getallen en
hoeveelheden memorie; Vijf op
een rij wiskundige initiatie;
Diski; Tello; Touwtrekken;
Thematelspel; Comparant;
Teldopjes; Lego Duplo Cijfers;
Kaboutertelspel;
Computerprogramma Rekensom
20-07-17
Verantwoording leerlijnen onderbouw; Leerlijn Rekenen.
Ontwikkelings
-gebied
1.9 I. Meten
en Wegen
Vaardigheden
Activiteiten
a. meten
Bouwhoek
Materialen
I.1.het schatten van lengte, inhoud
en oppervlakte
I.2. meten en vergelijken met een
hulpmiddel (touwtje, blok)
I.3. meten met een zelfgekozen
maat(oppervlakte en inhoud)
b. wegen
I.4. het schatten van gewicht met
de handen
I.5. wegen met niet standaard
maten
I.6. wegen met standaard maten
Bronnen:
Leer- en ontwikkelingslijnen voor de groepen 1 en 2
Rekenrijk
Document: Leerlijn Rekenen onderbouw.doc
Themahoeken (b.v. winkel,
restaurant)
Weegschaal; Gewichtenset
20-07-17