Inhoud “Samen werken aan waterbewustzijn!”

Binnen de IJssel-Vechtdelta werken zes overheidspartners samen
met burgers en ondernemers aan een waterveilige en klimaatbestendige toekomst. De provincie Overijssel, Waterschap Drents
Overijsselse Delta, Veiligheidsregio IJsselland en de gemeenten
Zwolle, Kampen en Zwartewaterland zien dit als een gezamenlijke
opgave. De investeringen in waterveiligheid en klimaatbestendigheid bieden kansen om de regio nog aantrekkelijker te
maken voor wonen, werken, natuur en recreatie.
Nieuwsbrief 1 2016
Inhoud
“Samen werken aan
waterbewustzijn!”
Congres Water Connects op Hanzedagen
Werkconferentie IJssel-Vechtdelta goed bezocht
Wehkamp klimaatbestendig en waterrobuust
Frankhuis krijgt vorm
Onderzoek naar vitale en kwetsbare functies
Expeditie Wildernis groot succes
Living Lab helpt Overijssel met klimaatopgave
Ontwikkelingen Waterveiligheid Kampereilanden
IJssel-Vechtdelta in het nieuws
Aan- of afmelden voor deze nieuwsbrief?
pag. 1/7
Congres Water Connects op Hanzedagen
In 2017 worden de internationale Hanzedagen in Kampen
gehouden. Kampen presenteerde zich onlangs op de
Hanzedagen in Bergen (Noorwegen). Daarbij is onder meer
aandacht besteed aan het congres ‘Water Connects’, dat op 16
juni 2017 wordt gehouden.
Om ook in de toekomst aantrekkelijk, leefbaar en economisch
gezond te blijven, moeten Hanzesteden klimaatbestendig en
waterrobuust zijn. Daarover gaat Water Connects. Het congres is
gericht op het delen van ervaringen, innovatieve technologieën
en producten en nieuwe vormen van samenwerking. Het congres
biedt Hanzesteden, het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen
mogelijkheden om zich te presenteren en allianties te vormen
rondom de thema's water en economie, klimaatbestendigheid,
waterrobuustheid en leefbare stad.
Onderdeel van het programma is de jaarlijkse ‘IJsselmeertop’,
waar nieuwe, specifieke kennis die hier is opgedaan, wordt
gedeeld met elkaar en onze buitenlandse gasten. Er is veel
ruimte voor ontmoeting en samenwerking, onder meer in de
vorm van businesstafels en bedrijfsbezoeken.
Meer informatie is te vinden op www.hanze2017.nl/congres.
Werkconferentie IJssel-Vechtdelta goed
bezocht
De werkconferentie ‘Waterveilig en klimaatbestendig bouwen’
die op 9 maart j.l. werd gehouden in het Van der Valkhotel in
Zwolle, trok meer dan 300 bezoekers. Er waren diverse
inleidingen en paneldiscussies. Na de pitches en debatten waren
er zes workshops die voor verdieping van het programma
zorgden. De werkconferentie is afgesloten met het ondertekenen
van de City Deal Klimaatadaptatie. Het document werd onder
meer ondertekend door het Ministerie van Infrastructuur en
Milieu, Waterschap Drents Overijsselse Delta, de gemeente
Zwolle maar ook door diverse andere overheden, bedrijven en
instellingen.
Van de hele middag is, met dank aan STOWA, een
videoregistratie gemaakt die beschikbaar is voor alle
belangstellenden. Op www.ijsselvechtdelta.nl/werkconferentie
staan korte video’s met een samenvatting van de conferentie,
een interview met Watergezant Henk Ovink, de overhandiging
van het boek Overheidsparticipatie en de ondertekening van de
City Deal. Verder zijn ook registraties van andere onderdelen
van het programma te bekijken.
pag. 2/7
Logistiek Service Centrum Wehkamp
klimaatbestendig en waterrobuust
Interview Andries van Daalen, logistiek directeur
Het Logistiek Service Centrum van Wehkamp op bedrijventerrein
Hessenpoort in Zwolle, dat in 2015 in gebruik is genomen, is een
toonbeeld van duurzaamheid. Wehkamp huurt het gebouw,
maar kon door een lange huurtermijn overeen te komen op dit
vlak de nodige eisen stellen. Op het dak ligt bijvoorbeeld het
grootste zonne-panelenveld van Nederland, dat veertig procent
van de energiebehoefte van het logistieke centrum dekt. Verder
is het gebouw voorzien van warmte-koude opslag, zijn duurzame
materialen gebruikt en is bijvoorbeeld in de directe omgeving
een heemtuin aangelegd.
Andries van Daalen
Logistiek Service Centrum van
Wehkamp op bedrijventerrrein
Hessenpoort in Zwolle
Logistiek directeur van Wehkamp, Andries van Daalen:
‘Maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid zijn
voor Wehkamp geen loze kreten. Wij werken hier al jaren aan.
Wehkamp was in 2012 al de eerste online-retailer die de ‘lean en
green-award’ won.’ Volgens Van Daalen is het gebouw niet
alleen klimaatbestendig ontworpen, ook is rekening gehouden
met calamiteiten zoals een overstroming. ‘Bij de inrichting van
ons gebouw hebben wij alle installaties zoals ICT op de eerste
verdieping geplaatst. Hiermee zijn wij minder kwetsbaar
geworden voor extreme regenval of overstromingen als gevolg
van hoog water.’ Die keuze is niet voor niets gemaakt:
‘Bezoekers die ik ontvang staan daar wel eens raar van te
kijken, maar het is een heel bewuste keuze. Jaarlijks worden
zeven miljoen bestellingen gedaan en verzonden. Voor ons
voortbestaan zijn wij zeer afhankelijk van de digitale
bereikbaarheid. Door het hart van ons bedrijf op de eerste etage
te plaatsen, lopen wij minder risico’s als het een keer misgaat in
de waterhuishouding. In zo’n situatie blijven onze servers
funtioneren en kunnen bestellingen gewoon doorgaan.’
Andries van Daalen was een van de panelleden tijdens de
Werkconferentie IJVD op 9 maart 2016. Zijn bijdrage aan de
discussie kunt u terugzien op video.
Frankhuis krijgt vorm
De Zwolse wijk Frankhuis krijgt steeds verder vorm. De wijk
wordt klimaatbestendig en waterveilig ingericht mede dankzij
subsidie vanuit het programma IJssel-Vechtdelta. Hierbij wordt
stilgestaan door de plaatsing van een speciale hoeksteen in de
kademuur langs het Zwarte Water. De hoeksteen wordt op 26
augustus a.s. geplaatst door wethouder René de Heer van de
gemeente Zwolle en gedeputeerde Bert Boerman van de
provincie Overijssel, tevens voorzitter van de stuurgroep IJsselVechtdelta.
De Zwolse wijk Frankhuis ligt aan het Zwarte Water en in de
polder Mastenbroek. Er worden ongeveer 165 woningen
gebouwd. Naast klimaatbestendigheid en waterveiligheid is ook
de beleefbaarheid van het water en ruimtelijke kwaliteit een
belangrijk uitgangspunt.
pag. 3/7
Onderzoek naar vitale en kwetsbare
functies
Wat zijn de effecten van klimaatverandering op vitale en
kwetsbare functies? Overstromingen of extreme weersituaties –
met als gevolg wateroverlast- kunnen uitval van elektriciteit, gas
en drinkwater tot gevolg hebben. En ziekenhuizen kunnen hinder
ondervinden of slecht bereikbaar zijn. Dat geldt ook voor de
IJssel-Vechtdelta.
Verdeelstation elektriciteit in
Zwartsluis
Drinkwaterpompstation ‘Engelse werk’
in Zwolle
Het Rijk zorgt dat nationale vitale en kwetsbare functies uiterlijk
in 2050 beter bestand zijn tegen overstromingen en
wateroverlast situaties. Dat is geregeld in het Deltaprogramma
Ruimtelijke Adaptatie. De provincie Overijssel onderzoekt op
regionaal niveau hoe deze vitale en kwetsbare functies
beschermd moeten worden. De provincie is voor Overijssel
verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening en klimaatadaptatie.
In navolging van zes eerder uitgevoerde pilots, begint de
provincie in de zomer van 2016 een verdiepend onderzoek naar
zogenaamde keteneffecten in de vorm van een ketensimulatie.
Keteneffecten zijn die effecten die niet direct door de
overstroming zelf worden beïnvloed, maar wel de gevolgen
ondervinden van het uitvallen van een andere functie.
Bijvoorbeeld het uitvallen van de zendmasten voor mobiele
telefonie, door uitval van elektriciteit. Het onderzoek zal in
nauwe samenwerking met Rijkswaterstaat, het Deltaprogramma
Ruimtelijke Adaptatie, het Living Lab Overijssel én samen met
de regionale beheerders van vitale en kwetsbare functies
uitgevoerd worden. Deltares levert deskundigheid door
toepassing van het zogeheten Circle model.
Het onderzoek biedt regionale partijen de mogelijkheid om een
gezamenlijk aanpak en gebiedsstrategie te ontwikkelen. De
ketensimulatie is eind december 2016 gereed en bestaat uit een
2D film (met effecten en maatregelen) en een gezamenlijk
regionaal plan. Uitnodigingen voor de eerste bijeenkomst
(september 2016) worden voor de zomervakantie verzonden.
Voor meer informatie: M.M. Eijer, projectleider Vitaal en
Kwetsbare Functies, programma IJssel-Vechtdelta, 0651144626,
[email protected].
Expeditie Wildernis groot succes
Begin dit jaar zijn zeven speciale expedities georganiseerd in de
‘wildernis’ van de IJssel-Vechtdelta voor basisscholen uit de
gemeente Zwartewaterland. De kinderen van de groepen 5, 6, 7
of 8 waren te gast op het erf van boer Vos in Genemuiden. Na
een bezoek aan de dieren op de boerderij hebben ze een
struintocht gemaakt over de dijk en langs het water. Door
middel van educatieve beleefopdrachten ontdekten de leerlingen
de waterrijke delta. Daarmee krijgen ze kennis en inzicht in de
verschillende aspecten van het water (de rivier) in relatie tot de
mens, plant en dier. Naast de beleefopdrachten hebben de
leerlingen vuur gemaakt en broodjes gebakken. De organisatie
was in handen van Natuur- en Milieu Overijssel.
Met Expeditie Wildernis IJssel-Vechtdelta willen we kinderen in
contact brengen met de natuur en het water. We willen hen
pag. 4/7
laten ervaren hoe belangrijk het is om rekening te houden met
water. Leven in een delta betekent dat we onszelf, onze dieren
en onze huizen moeten beschermen tegen eventuele
overstromingen. Deze expeditie is mogelijk gemaakt door het
programma IJssel-Vechtdelta.
Living Lab helpt Overijssel met
klimaatopgave
IJssel-Vechtdelta dient samen met de
Twentse Stedenband als ‘living lab’
voor Nederland
We staan voor een grote opgave ons land bestand te maken
tegen de veranderingen in het klimaat. De provincie Overijssel
krijgt daar als eerste steun bij vanuit het Deltaprogramma
Ruimtelijke Adaptatie in de vorm van een Living Lab. Daarbij
staat innovatie centraal. Hoe zorg je dat plannen betaalbaar zijn
en hoe kun je daarbij slim gebruik maken van bestaande
geldstromen en budgetten? Welke technische innovaties kun je
inzetten? Op welke nieuwe manieren kun je bewustwording en
draagvlak creëren?
Een Living Lab is een onderzoeksomgeving waarbij onderzoek en
innovatie samengaan op basis van co-creatie en participatief
ontwerpen. In een bestaande context, bijvoorbeeld een wijk,
stad of regio, werken publieke en private partijen samen aan
ruimtelijke projecten; van idee tot ontwerp, van plan tot
uitvoering. Leren van elkaar staat daarbij centraal. Het
Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie wil deze manier van
samenwerken stimuleren, omdat het de enige manier is om
vanaf 2020 volledig klimaatbestendig te bouwen en beheren.
Doel is in 2050 daadwerkelijk bestand te zijn tegen alle
uitdagingen van het veranderende klimaat.
Living Labs
Het Living Lab richt zich op de laaggelegen IJssel-Vechtdelta en
de hoge delta van de Twentse stedenband. Het is het eerste
Living Lab dat het Deltaprogramma toekent. Als Living Lab
kunnen de regio’s rekenen op expertise, ondersteuning bij
communicatie, het eventueel wegnemen van belemmeringen in
wet- en regelgeving en een financiële bijdrage. Gedeputeerde
Bert Boerman van de provincie Overijssel is blij met de
toekenning vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
“Met dit Living Lab kunnen we nog effectiever aan de slag met
het waterveilig en klimaatbestendig maken van de IJsselVechtdelta en de Twentse Stedenband. Ook zie ik het als een
erkenning voor onze positie als koploper en de inzet die wij in
Overijssel samen met onze partners in beide regio’s al op dit
belangrijke dossier hebben geleverd.”
In de praktijk
De grote steden Zwolle, Enschede, Almelo en Hengelo zijn
inderdaad al goed op weg met het werken aan de
klimaatopgaven onder de noemer Klimaatactieve stad (KAS). Ze
maken het verschil door echt wat te doen in de praktijk:
concrete maatregelen tot in de haarvaten van de stad uitvoeren,
samen optrekken met bewoners en ondernemers, innoveren
waar nodig en daaromheen kennis en ervaringen opdoen, actief
leren en delen. Dat wil het ministerie van Infrastructuur en
Milieu stimuleren met het Living Lab.
pag. 5/7
Ontwikkelingen waterveiligheid
Kampereilanden
Rondom de Kampereilanden zijn diverse ontwikkelingen gaande.
Er zijn nieuwe modellen voor overstromingsscenario’s
uitgewerkt. Die worden naar verwachting in het najaar aan de
bewoners gepresenteerd. Ze komen op een website
‘waterbewust bouwen’ te staan, die dan ook in een conceptvorm gepresenteerd wordt. Belangrijk is verder de uitwerking
van de plannen om de dijken rondom de Kampereilanden weer
op hoogte te krijgen. Omdat de dijkversterking ruimte vergt, is
ook een proces van grondruil in gang gezet. Die dient tevens om
de landbouwstructuur van het gebied te versterken. Zolang de
dijken nog niet versterkt zijn, is de KamperEIlanden (KEI)
Brigade actief. Op diverse plaatsen langs de dijk langs het
Zwarte Meer zijn zandzakkendepots ingericht. Als er hoogwater
dreigt te ontstaan, dan wordt de KEI Brigade gemobiliseerd om
binnen een aantal uren de zandzakken op de dijk te leggen.
Deze maatregel zorgt ervoor dat de dijk tijdelijk versterkt wordt
en daardoor een hoger veiligheidsniveau bereikt.
Voor meer informatie: zie de nieuwsbrief Kampereilanden.
IJssel-Vechtdelta in het nieuws
Regelmatig komt de IJssel-Vechtdelta in het nieuws. Hieronder
enkele publicaties die via internet beschikbaar zijn, waarin
IJssel-Vechtdelta direct of indirect aan de orde komt.
In de ‘Ruimteberichten-Noord’ nummer 4, van februari werd
verslag gedaan de bijeenkomst van Leergemeenschap NoordNederland. Hierin komt Max Eijer, projectleider ‘Vitale en
kwetsbare infra’ van het programma IJssel-Vechtdelta op pagina
5 en 6 aan het woord.
Het Financieel Dagblad publiceerde de column die
wetenschapper/filosoof René ten Bos heeft uitgesproken tijdens
de Werkconferentie IJssel-Vechtdelta.
In waterforum heeft in maart een artikel gestaan over de nieuwe
Citydeal Klimaatadaptatie, die tijdens de Werkconferentie IJVD is
ondertekend.
In het themanummer ‘klimaat’ van Magazine Response van april,
stond een interview met programmaleider IJssel-Vechtdelta,
Menno ten Heggeler (zie pagina 26 en 27).
Eind mei stond een artikel in het ro-magazine over de ‘leidende
principes’ die ontwikkeld zijn binnen het programma IJsselVechtdelta.
Het blad ‘Het Waterschap’ besteedde in juni een themanummer
aan de Citydeal Klimaatadaptatie, waarin Zwolle en de IJsselVechtdelta uitgebreid aan bod komen.
pag. 6/7
Colofon
pag. 7/7
Uitgave: juni/juli 2016