Document

1
CATECHEMUNAAT
VORMINGSMOMENT 13 – JANUARI
JEZUS GEEFT ZIJN LEVEN: HIJ IS DE ZOON VAN GOD
Op de laatste bladzijden van zijn boek geeft Marcus geen precies verslag van Jezus’
dood. Hij zoekt naar de betekenis ervan. En hij zet ons op weg om zelf naar deze
betekenis samen te zoeken. We zoeken ernaar ons leven lang.
JEZUS WORDT GEKRUISIGD: 15, 16-32
Vanaf het derde uur (v25), dit is 9u, tot het negende uur (v34) dit is 15u hangt Jezus
stervende aan het kruis. Mensen kijken toe, maar ze zien (verstaan, begrijpen, inzien)
de diepere betekenis niet van wat daar gebeurt.
Marcus beschrijft niet zomaar een terechtstelling. Er zijn zeer betekenisvolle details.
We overlopen ze:
- links en rechts van hem kruisigt men twee misdadigers (v27). Het is alsof Jezus in het
midden troont als een koning. En Jakobus en Johannes die dachten dat er voor hen
rechts en links (lees: 10,37!) van Jezus ereplaatsen zouden zijn. Jezus is heerst in zijn
glorie heel anders dan we denken.
- de voorbijgangers drijven de spot met hem: Jij die de tempel afbreekt en in drie
dagen weer opbouwt… (v29). Ze verwijzen naar 14,58, maar ze weten niet hoe juist het
is wat ze roepen! Jezus breekt inderdaad de oude ‘tempel’ af (de oude manier om met
God om te gaan). Hij voert ons binnen in een nieuwe relatie tot God.
- de hogepriesters en de schriftgeleerden schimpen: Anderen heeft hij gered, maar
zichzelf redden kan hij niet!... (v31) Ook zij weten niet hoe juist het is wat ze roepen!
Jezus zal inderdaad niet zichzelf redden: hij komt alleen om anderen te redden.
JEZUS STERFT: 15, 33-38
- de duisternis valt (v33): Jezus vecht tegen de machten van het kwaad van bij de
eerste duiveluitdrijving (1,23-26), de nacht staat symbool voor kwaad en dood (4,35).
De kwade machten lijken hem nu te overwinnen.
- Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten? (v34). (Dit zijn de eerste woorden
van Ps 22.) Jezus sterft van God verlaten. Zo sterven kinderen Gods tot op de
huidige dag. Het schreit ten hemel... Maar het schreit wel ten hemel! In zijn
godverlatenheid blijft Jezus roepen tot God. Nergens bespeurt hij Gods
tegenwoordigheid en toch vertrouwt hij erop dat God er is om zijn klacht te horen.
(Naar: Nico ter LINDEN, Het verhaal gaat, dl 2, 1998, p.164)
Lucas zal, wanneer hij twintig jaar later zijn evangelieboek schrijft, integendeel
vertellen hoe Jezus sterft in volle overgave aan God (Lc 23,46). Het bestaat allebei.
Je van God verlaten voelen is geen teken van een kleiner geloof! Moeder Theresa,
de Albanese kloosterzuster die zich toewijdde aan de allerarmsten in India, en voor
ontelbare christenen een voorbeeld is geweest van evangelische inzet, heeft notities
achtergelaten waaruit blijkt dat zij jarenlang in godverlatenheid heeft geleefd.
Jezus gaat ons voor, ook op de moeilijke weg van vertrouwen op God.
November 2010
2
UITWISSELING
Heeft het zin tot God te bidden als je in hoge nood bent?
Iemand, die in haar leven een zeer moeilijke weg moet gaan, zegt: ‘Als ik in mijn angst
roep naar God, dan weet ik dat hij mij hoort. En dat is mij genoeg.’
Hoe voel jij dat aan?
HET VOORHANGSEL VAN DE TEMPEL SCHEURT: 15,38
- het voorhangsel van de tempel scheurt : een sterk symbool dat de tempel heeft
afgedaan. We hadden al de tempelreiniging en de verdorde vijgenboom (11,12-26).
Denk ook aan de uitspraak van Jezus tot de eerlijke schriftgeleerde (12,33).
JEZUS IS DE ZOON VAN GOD: 15,39
De centurio (chef van honderd soldaten in het Romeinse leger) belijdt: Werkelijk, deze
mens was Gods Zoon. (v39) Zijn belijdenis is het hoogtepunt van het boek.
Dat Jezus de liefste zoon van God is, lezen we in het Marcusevangelie vijf keer:
- Het wordt vooraf aan de lezers aangekondigd in de titel (1,1).
- Binnen het verhaal openbaart God het. Twee keer: Marcus onderstreept het dus!
o aan Jezus na zijn doop (1,11)
o aan de leerlingen boven op de berg (9,7)
- Dan zegt Jezus het tegen de hogepriester: Deze vraagt hem: ‘Bent u de Messias,
de Zoon van de Gezegende?’ En Jezus zegt: ‘Dat ben ik, …’ (14, 61-62)
- Pas na Jezus’ dood komt de eerste belijdenis van een gelovige (15,39)
Hoe de mens Jezus Zoon van God is, wordt dag na dag openbaar in zijn liefde voor zijn
medemensen: hij geeft zijn leven, dag na dag. Hij is zo goed als God, in hem wordt
openbaar hoe goed God is. Hij is de zoon van God.
En dat wordt ten volle openbaar wanneer hij zijn leven helemaal geeft: als hij sterft.
En de centurio is een Romein! De grote verwachtingen van de profeten worden waar: ook
de niet-joodse volkeren vinden in de Messias de weg naar de ware God. (Zie Zacharias 8,
20-22). Marcus schrijft zijn boek voor zijn niet-joodse Romeinse medegelovigen!
VRIENDEN LEGGEN JEZUS IN EEN GRAF: 15,40-47
Er wordt een steen voor de ingang gerold. (v46) We zijn met verstomming geslagen.
HET GRAF IS LEEG: 16,1-8 (Lees niet verder dan v8: uitleg volgt.)
In 16,1 kabbelt het verhaal eerst nog even verder: na de dood komt vanzelfsprekend de
begrafenis. Dan komt de sabbat (15,42), waarop de vrouwen de rust onderhouden. s’
Anderendaags, dus op zondag, voor Joden een gewone weekdag, kopen ze kruiden om het
dode lichaam van Jezus te balsemen (16,1). Voor de opening in de rots is een zware steen
gerold (16,3). Voor de vrouwen is de toekomst potdicht. Jezus is dood… en begraven.
Mc schrijft: De zon gaat op (16,2). Toch een teken van leven? Maar wie let erop? Pas als
je het verhaal herleest krijg je dit kleine teken in het oog.
November 2010
3
En dan komt een totaal onverwachte wending:
1. De zware steen is weggerold (16,4)!
2. De vrouwen gaan het graf binnen en zien een jonge man,
- rechts (dit is de goede kant!),
- in het wit gekleed (dit is de kleur van God, zie reeds 9,3).
De vrouwen schrikken vreselijk. (16,5): de geijkte bijbelse reactie van ontzag voor de
gans andere God. (Zie reeds: 4,41 en het middelste woord van het boek in 9,6)
3. De jongeman in het wit zegt:
Wees niet bang. (Zo begint in de Bijbel steeds een boodschap van God.)
U zoekt Jezus, de man uit Nazaret:
de timmerman (6,3), de mens Jezus
die gekruisigd is:
die wel degelijk dood is
Hij is opgewekt uit de dood: God had blijkbaar dan toch nog een woord te spreken!
Hij is niet hier. Hij is dus niet terug onder ons. Hij is wel degelijk dood. En toch…
Ga terug, en zeg tegen zijn leerlingen en tegen Petrus:
Hij gaat jullie voor naar Galilea, dáár zullen jullie hem zien. (16,6-7)
Maar de vrouwen vluchten bij het graf vandaan, bevangen van angst en schrik. (16,8)
De boodschap overstijgt hen zodanig, dat ze tegen niemand iets kunnen zeggen.
TOCH EEN OPEN EINDE?
Zo laat Marcus zijn boek eindigen! Wat mag dit totaal onverwachte slot betekenen?
Het boek eindigt toch op enkele vragen die open blijven:
- de steen is weggerold (16,4); door wie?
- het graf is leeg: zou Jezus’ leven dan toch niet dood lopen in het graf?
- de gekruisigde man uit Nazaret is opgewekt uit de doden (16,6); door wie?
- de jongeman is in het wit gekleed…: zou God hier aan het werk zijn?
Zou God hier toch nog het laatste woord hebben gesproken?
ONTZAG VOOR GOD
Wie God is, en wat God doet, kan je niet uitleggen. Wat met Jezus gebeurt wanneer hij
sterft, kan je niet uitleggen. Dat vindt plaats op het terrein van God. De vrouwen zijn
van de kaart en zeggen niets meer. We staan vol ontzag op de grens tussen leven en
dood, tussen onze wereld en die van God. Sprakeloos.
De Bijbel spreekt van ontzag, huiver, schrik, angst. Het woord schrik of ontzag in dit
laatste vers van het boek (16,8) rijmt met precies hetzelfde woord precies in het
midden van het boek, in het verhaal van Jezus op de berg: Petrus wist niet wat hij
daarop moest zeggen, want ze waren door schrik (ontzag) overweldigd’ .(9,6)
Geloven begint met ontzag voor God.
God is anders dan we denken. Hij wekt Jezus zelfs uit de dood!
Iemand vertelt: Toen moeder pas was overleden stond ik met een nicht bij haar. Na een
lange stilte zei ze: ‘Wat een mysterie!’
November 2010
4
VOOR MARCUS IS HET ‘OPEN GRAF’ GEEN HAPPY END, DIE JEZUS’ DOOD
MOET DOEN VERGETEN
Marcus laat in zijn boek de grote geloofsbelijdenis over Jezus niet uitspreken door de
vrouwen bij het open graf, wanneer Jezus verrijst, maar wel door de centurio onder het
kruis, wanneer hij sterft. Dát is het hoogtepunt van zijn boek over Jezus, niet het open
graf. Dat Jezus de Zoon van God is, wordt ten volle openbaar wanneer hij sterft,
wanneer hij zijn leven geeft en helemaal ‘liefde’ wordt.
God IS louter ‘liefde’. In zijn dood wordt ook Jezus helemaal ‘liefde’. Hij treedt binnen
in de wijze van bestaan van God: Zoon van God. Op het kruis kan je dat zien.
Zijn verrijzenis is daar eerder een gevolg van, geen bewijs.
MAAR HOE MOETEN WE NU VERDER, MARCUS?
Waarom houdt Marcus zo bruusk met zijn verhaal op? Daar zijn twee redenen voor:
1. Hij wil vermijden dat we zijn boek sluiten en wegzetten. Hij wil dat wij elkaar
aankijken en zeggen: Wat nu? Het is inderdaad niet gedaan! Nu begint het pas!
2. Hij wil ons plaatsen in dezelfde situatie als de vrouwen. We hebben zijn boek tot
het einde gelezen. Ook wij hebben nu, net als de vrouwen, de boodschap van
Jezus’ verrijzenis ontvangen! Zullen wij in de gekruisigde die zijn leven helemaal
geeft de zoon van God erkennen?
En wat gebeurt er met de vrouwen? Ze worden naar ‘Galilea’ gestuurd. Zullen ook wij
de Verrezene dáár zien?’ (Naar: Nico ter LINDEN, Het verhaal gaat, dl 2, 1998, p.169)
WAAR LIGT ‘GALILEA’?
Galilea is niet geen plaats op de landkaart, waar de leerlingen na Pasen kunnen gaan
vaststellen dat Jezus is verrezen. Galilea is de plaats waar Jezus hen bij het begin
heeft geroepen. Jezus roept hen dus opnieuw, zoals op de dag van hun eerste
ontmoeting.
En ze gaan naar ‘Galilea’! De verrezen Heer krijgt ze weer bij elkaar, ze laten zich door
hem zenden. Ze zullen zijn blijde boodschap brengen tot aan de grenzen der aarde. Ze
zullen overal kleine gemeenschappen stichten, waar mensen, in naam van Jezus, broeders
en zusters worden. Anders zaten we nu niet hier om samen het evangelie te lezen!
OOK WIJ WORDEN DUS DOOR MARCUS ‘NAAR GALILEA’ GESTUURD!
Marcus stuurt ons op het einde van zijn boek terug naar het begin, daar waar Jezus
zegt, nu tegen elk van ons: Kom en volg mij (1,17). Als we samen zijn weg gaan, hem
achterna, zullen ook wij hem zien, de Levende in ons midden.
Voor Marcus kan je de Verrezene zien, niet in miraculeuze verschijningen (Die vertelt
Marcus niet!), maar in het leven van elke dag, als je hem volgt als een goede leerling, als
je in vertrouwen op God en in blijde dienstbaarheid aan elkaar, je leven geeft, dag na
dag. Dáár zal je hem zien! Dáár zal je erachter komen dat het waar is: Wie zijn leven
verliest zal het vinden (8,35).
November 2010
5
WIJ DELEN IN DE VERRIJZENIS VAN JEZUS
Als wij het met Jezus wagen, en op onze beurt ons leven durven verliezen in blijde
dienstbaarheid aan elkander, dan vinden wij nieuw leven, nieuwe vreugde. Dat mag je
zelf ervaren. En zo groeit in ons de hoop en het vertrouwen, dat ook wij de weg van
Jezus vinden, en dan ook ooit ‘thuis komen’ waar Jezus is thuis gekomen: bij God.
De grond van ons vertrouwen is de vriendschap van God. Jezus leidt ons binnen in een
nieuwe verbondenheid, een nieuwe vriendschap met God en met elkaar. En deze
verbondenheid gaat nooit meer verloren. God laat Jezus niet in de dood vallen, Hij zal
ook ons niet in de dood laten vallen: daarop hopen en vertrouwen wij. Hij zal ons laten
delen in het verrezen bestaan van zijn Zoon.
Een hoogbejaarde zegt: ‘Na al wat er is geweest tussen God en mij, al die lange jaren,
kan ik niet geloven dat Hij mij in de dood laat vallen. Hij zal er ook zijn, op het einde van
mijn leven.’
ALS EEN BLINDE DIE BEDELT LANGS DE WEG
Deze Paasboodschap blijft te groot voor woorden en uitleg.
We blijven sprakeloos, zoals de vrouwen.
Of je voelt je een blinde bedelaar langs de weg, en je roept: ‘Zoon van David, heb
medelijden met mij!’ Je wacht tot Jezus je de ogen opent.
Marcus zegt: Heb vertrouwen, Jezus zál komen en jou de ogen openen. (10,46-52)
En het toegevoegde slot van Marcus (16,9-20)?
Later voegt een andere schrijver de laatste verzen 9-20 aan het Marcusevangelie toe.
Waarom doet hij dat? Hij wil vooreerst het Marcusevangelie in éénklank brengen met de
latere boeken van Matteüs en Lucas, waarin wel verhalen voorkomen over verschijningen
van de verrezen Heer en over zijn hemelvaart. De andere evangelisten leggen andere
accenten, en die zijn ook waardevol. Maar met zijn toevoeging breekt hij wel de
dynamiek van het boek. Voor Marcus wordt de volle betekenis van de mens Jezus
openbaar in zijn kruisdood, wanneer de centurio belijdt: Werkelijk, deze mens was Gods
zoon. Daarmee wil Marcus stoppen: dan is het aan ons!
Ten tweede weet deze schrijver geen blijf met het slot van Marcus’ boek, dat eigenlijk
geen slot is. Maar dat is het nu juist wat Marcus bedoelt! Hij wil juist verhinderen dat
wij het gevoel hebben dat zijn boek ‘af’ is! Hij wil niet dat wij het boek dichtslaan en
opbergen, maar integendeel dat wij terugkeren naar de eerste bladzijde. Niet in
‘verschijningen’, maar juist in het volgen van Jezus kan je volgens Marcus de Verrezene
‘zien’.
November 2010
6
VIEREN
Stil moment bij een foto.
In de Vroege Middeleeuwen maken kunstenaars van bij ons merkwaardige kruisbeelden,
die heel verrassend het mysterie van Jezus’ dood en verrijzenis uitdrukken.
Kijk stil naar dit kruisbeeld uit de Maasstreek in de 12e eeuw. Neem rustig de tijd.
Bezinningstekst
Wat zien we?
Jezus is terechtgesteld.
Maar hij hangt niet.
Vrij staat hij voor zijn kruis.
Met open armen geeft hij zijn leven.
God heeft hem opgewekt.
Hij heeft zijn leven verloren
én gevonden.
Hij is helemaal de mens voor anderen geworden.
Hij kijkt ons aan, en zegt:
Kom achter mij aan.
Gaandeweg vertrouwen wij ons toe aan hem,
ontdekken een nieuw leven,
gericht op de anderen.
We gaan delen in zijn bestaan.
Bezinnende uitwisseling
Helpt dit kruisbeeld je om de betekenis van Jezus’ dood te begrijpen?
Zet dit beeld je op weg om in het leven van elke dag de weg van Jezus te gaan?
Zie je mensen rondom jou die deze weg gaan?
Lied: Sta op en wees niet bang, ZJ 442
Refrein: Sta op en wees niet bang. Hij heeft ons aangeraakt. Sta op en wees niet bang.
Hij heeft ons meegenomen ver van het alledaagse
om vrij en onverdeeld te wonen in zijn dromen.
Wij zien Hem in de ogen, hervinden onze oorsprong,
gekoesterd door zijn zon. Zijn licht is mededogen.
Hij is de welbeminde, de door God zelf gewilde
zoon, Jezus, mensenkind. Zijn stem weet ons te vinden.
Wij kunnen hier niet blijven, de wereld roept ons wakker.
Jezus gaat voor ons uit; zijn liefde zal ons drijven.
November 2010