Begrippen geschiedenis

Begrippen geschiedenis
hyppolyte metdepenningen
Isodorus van sevilla
Decretum gratiani
Avesnes vs dampierres
Dispensatie
Blijde inkomst
Filips wielant
Antonius perez
Rechter, Amman, meier, schout
Baljuw, officier
Van caeneghem
Codex hammoerabi
Joodse verbond
Edict van milaan
Donatio constantini
Lex salica
1e afgestudeerde rechtsgeleerdheid
-standpunt
-pleitdispuut
+636, kerkvader
Etymologiae
LEX
1140
Verzamelt alle kennis van canonieke recht
Wet is van algemeen belang
13e eeuw, graafschap vlaanderen, private familietwist
met publiekrechterlijke gevolgen.
uitzondering op een huwelijksbeletsel
1356
De constituele Brabantse tekst bij uitstek
Hertogen johanna en wenceslas beloven
Patrimoniale rechten te begrenzen
Verdragsmonarchie
16eE
1e vermelding : scheiding tussen priv-publ r
Adviseur graaf van vlaanderen
Boeken: praktijk civiel, praktrijk criminele
17eE
Boek jus publicum
ME
vertegenwoordiger van de vorst/heer
Maant de rb aan
Ook bep taken op wetgevend en bestuurlijk vlak
Richter = orde scheppen
judges, legislators and professors
Antithese tussen het engelse en continentale recht
Evolutie van het recht = resultaat van soc-pol machten
18eE vC
“wetboek”
Zonnegod samas dicteert de wet aan hammoerabi
Wereldlijk (niet religieus)
God slechts legitimatie van de juistheid van de regels
religieuze en wereldlijke bepalingen
Eenzijdig verbond
313
Keizer constantijn de grote
Christendom = staatsgodsdienst
vervalsing
“kerk boven wereldlijke macht”
boete
Faidus = bloedgeld, schadevergoeding vr slachtoffer
Mallus
Bannum
Karel de grote
Missi dominici
Karolingische capitularia
Karolingisch recht
Beneficium
Seigneuries
Verdrag van verdun
Denombrenten
Leenheerlijkheid
Leencontract
Heerlijkheid
Jean richardot
Zonnenleen
Asiel
Mortemain
Bastaardgoed
Baljuw
Fredus = aan de overheid, vergoeding vr verstoring
openbare orde, cfr onze hedendaagse boete
frankische staatsorganisatie
Vergadering van vrije mannen, duiden rechters aan –
bij voorkeur minnelijke oplossing
merovingische vorsten, hierop beroept vorst zich om
bepaalde rechten van zijn onderdanen af te dwingen
Niet strikt afgelijnd
Frankisch koning + keizer
Herstellen vh romeinse rijk in al zijn macht en glorie
(Karolingische renaissance)
Admonditio generalis 789
Imperiumgedachte
Karolingische renaissance
Bisschoppen die uitgestuurd worden, bestuurstaken
algemeen bindende normen, gebaseerd op vorstelijke
autoriteit en door hem uitgevaardigd
mallus
Missi dominici
Koningsgerecht
Karolingische renaissance
Opbrengstgoed dat een heer aan zijn vazal overmaakt
heerlijkheden
843
Patrimoniumgedachte (= de vorst beschouwt de OHrechten als zijn persoonlijk bezit) is oorzaak van
machtsverbrokkeling
Karel de kale, lotharius, lodewijk de duitser
uitvoerige beschrijving van een leengoed die
opgemaakt wordt bij de verhandeling voor het leenhof
grond op basis van feodale piramide (geen vrij eigen
goederen)
contract tussen twee VRIJE mannen met wederzijdse
afspraken
heer usurpeert rechten : geen contract
Macht over onderdanen
heer van lembeek 1603
Maakt een bevoegdhedenlijst heerlijkheid
als grond niet afhangt van hogere heer
Hangt af van god
delinquent kan hier vrij verblijven zonder vervolgd te
worden (verbod introïtus)
iemand sterft : goederen vererven op familieleden,
maar nog geen deel voor de heer (recht van het beste
hoofd)
heer neemt integraal alle goederen van bastaard over
1300 : nieuw soort represanten van vorst (ipv
burggraven)
Krijgt grond niet in eigendom = kan dus niet vererven
Krijgt wedde
Godsbestand
Godsvrede
Schisma
Gregoriaanse hervorming
Investituursstrijd
Tweezwaardenleer
Decretalen
Concilie
De civitate dei
Decretum gratiani
Stadskeure
Calvinistische republiek
Regalia
Johannes van Salisbury
Willem van ockham
Marsilius van padua
Gwijde van dampierre
geen geweld = wapenstilstand
Voor iedereen, maar slechts voor korte termijn
geldt voor bepaalde personen en plaatsen
Temporeel onbeperkt
1504
Scheiding rooms-kath en oosters orthodoxe kerk
11eE
Kerkelijke vrijheid
Roomse kerk wil zich bevrijden van het wereldlijke juk,
duldt niet langer dat de adellijke grootgrondbezitters
kerkelijke ambten verlenen
betwisting om wie de bevoegdheid heeft om de
kerkelijke ambten van abten en bisschoppen te
verlenen.
paus Gelasius, concordaat van worms 1122
Geestelijk gezag = spiritualia = paus
Wereldlijke gezag = temporalia = keizer
pauselijke uitspraken
vergadering van verschillende bisschoppen
Kan wetten maken voor de hele kerk
= canons = canoniek recht
over de stad gods (400)
Kerkvader augustinus
Inspiratiebron geweest voor wereldlijke vorsten en
kerkelijke leiders
Eeuwige en perfecte samenleving
<-> aardse samenleving = tijdelijk, verderfelijk,
materieel
1140 gratianus
Systematisch overzicht van de massa kerkrechterlijke
regels
doc waarin de stedelijke juridisch status van een
nederzetting wordt vastgelegd.
16e E : protestantisme stijgt
Katholieke gdl <-> majesteitsschennis (ketterplakkaten)
Opstand tegen filips II (beeldenstorm)
Nieuwe gemeentebesturen
koninklijke voorrechten
12eE
Policraticus
Vorst = hoofd van de samenleving
14eE
Over de macht van de keizers en de pausen
Definitie tussen goddelijke en wereldlijke ordening
14eE
Defensor pacis
Scheiding kerk-staat
Willekeurige vorst kan ter verantwoording geroepen
worden
vlaamse graaf
Verdrag van athis
Constitutie
Magna charta
Charter van kortenberg
Blijde inkomst /intrede
Grote raad van mechelen
Curia regis
Irnerius
Philippe de beaumanoir
Lodewijk 14
Jean bodin
Thomas hobbes
Via regis mors est
Prerogative courts
Lettres de cachet
Beroepsjuristen in curia
1305
Einde geschil tussen vlaamse graaf en franse koning
nav guldensporenslag
Graafschap vlaanderen wordt veroordeeld tot de
betaling van grote sommen
juridische legitimatie om op te komen tegen de vorst
Ontstaan in late ME oiv contractsidee
1215 : engeland
Groot charter der vrijheden
Het typevoorbeeld van een constitutie
1312 : zuidelijke ndl
Belofte van hertog om rijk en arm naar recht en wet
gelijk te behandelen
1356, zuidelijke ndl
De Brabantse basistekst
Wenceslas en johanna
opperste gerechtshof van de zuidelijke Nederlanden
groepje topvazallen dat de vorst bijstaat met raad en
daad
13eE : leenmannen moeten plaats ruimen voor clerici
14eE : legisten : raad, conseil
12eE
1e grote romeins recht geleerde in bologna
Herontdekking CIC
3 soorten doodslagen
Straf dient in verhouding te staan met mate van opzet
Gewoonterecht
zonnekoning
17eE
Toppunt absolutisme
Charismatische legitimatie
les six livres de la republique
Adviseur franse koning
16eE
Anarchistische tendensen moeten bedwongen worden
door een sterke staatsmacht
17eE
Noodzaak aan absoluut gezag
Leviathan
de toorn van de koning betekent de dood
Absolute vorst heeft beslissingsrecht over leven en
dood
engelands : uitzonderingsrb’s
Absolutisme
Houden zich niet aan traditionele procedures van de
common law
frankrijk
Iemand gevangen zetten zonder voorafgaand proces
of onderzoek
Soeverein
Absoluut
Anglicanisme
Gallicanisme
Verlichte monarch
Jozef II
Vernunftrecht
Samuel von pufendorf
Jean domat
Spiegelceremonie
Macchiavelli
Thomas more
Landen van herwaarts over
Landen van derwaarts over
Keizer karel
Desiderius erasmus
Intitulatio van een wet
Mandement van een wet
Concessio carolina
noch intern noch extern concurrende machten
ongebonden : niet gelimiteerd aan recht
absolutisme
Koning = hoofd van de anglicaanse kerk in engeland
absolutisme
Franse kerk
Koning trekt bevoegdheid naar zich toe om
bisschoppen te benoemen
wel gebonden, maar dit op vrijwillige wijze
verlichte vorst
Zijn plannen = administratieve en gerechtelijke
hervormingen, leiden rechtstreeks tot Brabantse
omwenteling en einde AR
18eE
Op rationeel deductieve wijze bouwen de
natuurrechtsgeleerden een soort universeel
rechtssysteem uit, gebaseerd op aantal
onvervreemdbare basisrechten, die van nature aan
elke mens gegeven zijn
vertegenwoordiger vernunftrecht
vertegenwoordiger vernunftrecht
Bereidt weg voor voor samenstellers code civil
plechtigheid waar men net het omgekeerde doet dan
normaal (cfr blijde inkomst)
16eE, Italië
Begin absolutisme
Il principe
Het doel heiligt de middelen
Staatsraison
vriend van erasmus : engels staatsman
Lord chancelor
Utopia
Patroonheilige van de politici
Nederlandse vorstendommen van Bourgondische
hertogen
franse bezittingen
16eE
Begin nieuwe tijd in zuidelijke ndl
Personele unie
vorstenspiegel vr karel V
Onderwijzing van een christelijke vorst
naam waarmee de vorst zichzelf betitelt bovenaan de
tekst
stukje achteraan de wet waarin de vorst de opdracht
geeft aan ondergeschikte besturen om de wet te
publiceren. Zo weet je over welke gebieden een vorst
het allemaal voor het zeggen had.
karel V, neerslaan van gentse opstand
Maakt er gebruik van om democratische tendensen te
beperken: want trekt zijn privileges weer in.
Groot privilege
Pacificatie van gent
Unie van utrecht
Plakkaat van verlatinge
Vredesverdrag van munster
Reformatie van luther
Akte van afstand
Collaterale raden
Venaliteit
Zypaeus
Alva’s bloedraad
Cesare beccaria
Goswin de fierlant
Franse revolutie
Jacobijnen
Emile van dilvoet
reactie tegen centralisatiestreven van Bourgondische
hertogen
1576
Schorsing ketterij plakkaten
Blijft één van de basisteksten van de noordelijke ndl
verschillende steden en gewesten solidair in hun strijd
tegen de koning
1579
= akte van afzwering
1581
Breuk tussen N en Z definitief bezegeld
1648
Definitief de staat van de verenigde provincien erkend
hervormers, protestanten
1598
Albrecht en isabella hebben de soevereiniteit over de
17 provincien (tot 1621)
1531, karel V
3 adviesorganen die zich aan de zijde van de vorst
bevinden.
-raad van state
-geheime raad/privé raad
-raad van financiën (met schatbewaarder = thesauriergeneraal)
pure centenkwestie
17eE
Notitia juris belgici
Oudste handboek van het recht in de Z ndl
16eE
Centrale uitzonderingsrb te brussel
Absolutisme – straffengruwel
humanisering strafrecht
18eE
Alle mensen op verschillende wijze straffen
Straf moet in verhouding zijn tot ernst misdrijf
Nulla poena sine lege
Tegen de doodstraf en tegen tortuur
Centraal de rede
18eE, Z ndl
Vz van de geheime raad
Beïnvloed door ideeën van beccaria
breekpunt tussen ancien regime en hedendaagse
periode
2e periode in de Franse revolutie
Radicalen
Danton, robbespierre, marat
Tegen de kerk
Tegen monarchie
= anti clericale republiek
centrale rol in vertaling BW
Hendrik de man
Von schlieffenplan
Glossatoren
Frederik II de grote
Stadstaten
Thesauriër-generaal
socialistisch minister
Werkt plan van de arbeid uit ten tijde van de WO
Erkennen om sociale redenen dat de staat mag
tussenkomen in de economie. = geleide
staatseconomie
Duitsland wil door belgie om fransen aan te vallen (lukt
niet, wel in WOII
definieren alle termen van het RoRe
Zetten er uitleg bij = glossen
Centrale rol renaissance van de rechtswetenschap
18eE, pruisen
Verlichte vorst
Kwam tussen in gerechtelijke procedure
~ filosofen
Politeia = geheel van organen die het sociale leven
mogelijk maken
Nomoi = wetten die het functioneren van deze
organen en de burgers regelen.
schatbewaarder bij de raad van financiën, één van de
drie collaterale raden.
Rechtsbronnen in het RoRe
Oud romeins recht
-gewoonte
-12 tafelen wet
- legis
- plebiscieten
Voor klassieke recht
- gewoonte verdwijnt geleidelijk aan
- wetten en plebiscieten voorrangsrol
- magistratenrecht : proces in 2 fasen + actiones
- jurisprudentes
klassieke recht
-
gewoonte verdwene
wetten en plebiscieten verdwijnen
senatusconsulta : verkapte keizerlijke wetgeving
magistratenrecht vermindert door edictum perpetuum en cognitio extraordinario (om het simpel
te zeggen het proces verloopt niet meer in twee fasen, maar in één fase.
Keizersrecht (edicten, decreten, rescripten, mandaten)
Juristenrecht
Na klassieke recht
- vulgarisering
- gewoonte, plebiscieten en magistratenrecht = weg
- leges = keizersrecht  codex theodosianus
- jus ~ jurisprudentes = herordening door citeerwet.
Justiniaans recht: basis = CIC
- codex justinianus
- digesten of pandekten
- instituten
- novellen.
Voila!
Als een verzachting voor de blokpijn en eventuele frustratie bij het opzoeken van woordjes: zie hier
onze woordenlijst !
Let wel: niet alle woordjes staan hierin, maar toch wel de belangrijke. Dus aanvulling van het boek is
hier wel bij nodig.
Veel succes ermee!
Credits Mizzalot & Miss Marvin