Tijdvakken

Tijdvakken
Tijd van pruiken en revoluties (1700 – 1800) / 18e eeuw
K.A.
* Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van
plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische
slavenhandel en de opkomst van het abolitionisme
* Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale
verhoudingen
* Voortbestaan van het ‘Ancien Régimes’ met pogingen om het
vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht
absolutisme)
* De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg
discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
16e eeuw > Spaans en Portugees kolonialisme
- export van goud en zilver
- plantagekoloniën
> gevolg: trans-Atlantische slavenhandel
maakt deel uit van trans-Atlantische driehoekshandel
Nederlandse betrokkenheid?
- WIC > driehoekshandel
- Suriname als plantage-economie
kenmerken:
- tot 1750 vnl suikerriet, daarna koffie
- ligging aan de kust = inpolderen was noodzaak
- zwaar werk, ziek, overlijden
Eind 18e eeuw > opkomst abolitionisme
Waar? 1787 Engeland
Motto: Am I not a man and a brother?
te maken met wetenschappelijk rev.
(vorig tijdvak)
nu ook aandacht voor onredelijkheid
> Verlichting
Doel pas na lange tijd bereikt
Afschaffen slavernij:
Frankrijk – 1794 (1848 definitief)
Engeland – 1807 (bleef bestaan tot 1833)
Nederland - 1863
Verlichting?
Rationalisme speelt grote rol, net als in wetenschappelijke revolutie
verschil: 17e eeuw (W.R.) – geïsoleerde wetenschappers
18e eeuw - grote groep edelen en bourgeoisie
Stimulans door: Encyclopédie (Diderot + d’Alembert)
|
ook verzet > kritiek op anti-religieuze teksten door geestelijkheid, adel
soms leidde dat tot censuur door vorst
hoe omzeilen?: - schrijven over fictief ‘ver land’
- publicatie in buitenland
Bv. Lettres Persanes (1721) - Montesquieu
Verlichte denkers:
> Rousseau: volkssoevereiniteit
> Voltaire: gelijkheid
> Montesquieu: Trias Politica
Standenmaatschappij in Europa
1e geestelijkheid
2e adel
3e boeren/bourgeoisie
Privileges:
- heerlijke rechten
- verdeling openbare ambten
- geen belasting betalen
Vorsten in geldnood – belasting heffen
probleem:
vnl accijnzen
heffing verpachten
Keuze van de vorst:
- onderdrukking (bv Lodewijk XVI)
- omarmen (bv Frederik II van Pruisen)
Lod.XVI + Franse revolutie (1789) > vb. democratische revolutie
Geldnood van de vorst > 1e en 2e stand belasting betalen
toestemming nodig van Staten Generaal (1614 laatste keer bijeen)
probleem tav wijze van stemmen (stand <> hoofd)
3e stand nationale Vergadering
schrijft nieuwe grondwet
- liberté
- egalité
- fraternité
Burgerij grijpt de macht
ruzie Girondijnen <> Jacobijnen
1791 vlucht Lod. XVI – arrest
1792 tekenen grondwet
1793 guillotine
Terreur olv Robespierre
Export revolutie > ideeën, bv Patriotten
1795 Bataafse Republiek
1799 einde revolutie > Napoleon Bonaparte
* Code Napoleon
* Continentaal stelsel
* 1815 definitief verslagen