Bourgondische_Rijk_naar_Habsburgse_Rijk

Van Bourgondische Rijk naar Habsburgse Rijk tot Spaanse landen
De hertogen van Bourgondië wisten hun macht in snel tempo uit te breiden. Ze vergrootten
hun bezittingen door oorlog, vredesverdragen, huwelijken, bondgenootschappen en verraad
en moord. Het Bourgondische rijk lag als een langgerekte lappendeken tussen het Franse en
Duitse Rijk. Hertogen van Bourgondië zagen zich lange tijd als opvolgers van de Franse
koning.
Filips de Goede (1396-1467) wilde een nieuw koninkrijk stichten. Het Bourgondische hof was
dan ook ‘koninklijk’, met o.a. riddertoernooien en veel weelderigheid. Hij wilde de
Nederlandse gewesten tot een eenheid smelten en riep de Staten-Generaal bijeen. Zijn zoon
Karel de Stoute (1433-1477) zette de centralisatiepolitiek voort. Zo richtte hij een centrale
rekenkamer op en voerde een centraal geleid huurleger in. Als hij sterft in een slag bij Nancy
neemt zijn dochter Maria van Bourgondië het bestuur over. Zij trouwde in 1477 met
Maximiliaan van Oostenrijk (die in 1493 Duits keizer wordt), waardoor de Nederlanden onder
het huis van Habsburg vielen. Het hertogdom Bourgondië was naar Frankrijk gegaan. Maria
van Bourgondië had ook in 1477 het Groot Privilege getekend. Hierin stond hoe de vorst zich
tegenover de gewesten zou moeten gedragen; er mocht niet zonder toestemming belasting
worden geïnd of een oorlog worden gevoerd.
Als Maria door een val van een paard overlijdt in 1482, nam bij meerderjarigheid Filips de
Schone (1478-1506) het bestuur over. Hij trouwde met Johanna van Castillië (1479-1555)
waardoor de band met Spanje was begonnen. Johanna werd ook wel de ‘Waanzinnige’
genoemd, omdat ze lange tijd met de kist van Filips de Schone sleepte toen deze in 1506
was overleden. De zoon van Filips was Karel V (1500-1558).
Door dynastiek toeval werd Karel vorst van de Bourgondische erflanden (na de dood van
Filips de Schone in 1506), koning van de Spaanse erflanden (na de dood van de Spaanse
koning Ferdinand van Aragon in 1516) en vorst van de Habsburgse erflanden (na de dood
van Maximiliaan van Oostenrijk in 1519). Daarbij liet hij zich in 1519 ook nog tot keizer van
het Duitse rijk verkiezen. Hij zou uiteindelijk de leiding krijgen over een Spaans-Habsburgs
rijk waarin 40% van de Europese bevolking leefde. Karel V liet het bestuur van de
Nederlanden over aan een landvoogdes (eerst Margaretha van Oostenrijk, later Maria van
Hongarije).
De bestuurlijke en gerechtelijke unificatie ging in de Nederlanden gepaard met een
territoriale eenmaking. Om bestuur en rechtspraak in Vlaanderen aan te passen aan die van
de andere provincies, moest de oude feodale band van het graafschap met Frankrijk
verbroken worden. De gelegenheid deed zich voor na een nederlaag van de Franse koning
Frans I. Bij de Vrede van Kamerijk (1529) werd Vlaanderen definitief van Frankrijk
losgekoppeld.
Tijdens de daaropvolgende jaren slaagde Karel V erin om de Nederlanden nauwer aan
elkaar te smeden. De Transactie van Augsburg (1548) maakte van het gebied een
afzonderlijke eenheid (Bourgondische Kreits) binnen het Duitse rijk. Een jaar later werd dat
bevestigd door de plechtige verklaring dat de opvolgingsprocedure van de vorst in alle
Nederlandse gebieden voortaan op dezelfde manier moest verlopen (Pragmatieke Sanctie,
1549). Daardoor werden zij als één geheel met het huis van Habsburg verbonden.
1404
1467
1477
Toen Karel V overleed in 1558 zag de kaart van het Habsburgse Rijk er zo uit. Het rode
gebied hoort bij de Spaanse landen, het groene gebied bij het Duiste Rijk.