“De wereld is een schouwtoneel. Elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel

“De wereld is een schouwtoneel. Elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel”
Levensovertuigingen en maatschappijvisies zoals het christendom en het marxisme boden de mens
richtsnoeren voor het leven. De leer die uit de Grote Verhalen sprak was als een levensles voor de
burger. Iedere zuil, van de gereformeerden tot “de rooie” hadden een eigen verhaal. Door de
ontkerkelijking en de val van de Berlijnse muur hebben veel van die grote verhalen aan
overtuigingskracht ingeboet. Door de Verlichting en de democratisering is ontzag voor gezag niet
meer vanzelfsprekend. Waar vinden we nu nog rolmodellen die ons “voorleven”, als de Bijbel, oude
volkslegenden of levensovertuigingen steeds minder als bron worden gezien.
Een echte democratie heeft burgers nodig die er niet zo maar op los leven. Burgers die nuchter en
weloverwogen kunnen oordelen. De democratie gaf de burger immers steeds meer medezeggenschap
en daar waar de burger steeds vaker roept: “dat maak ik zelf wel uit!” zal de burger dus zelf moeten
leren oordelen. Waar gaat de burger nu te rade? Bij de rechter, de oordelaar bij uitstek natuur. Ja, er
zijn of waren andere leerscholen. In de oude Griekse democratieën gold het theater als zo’n
kenniscentrum. Rechtspraak en theater hebben veel gemeen. Vooral in het Griekse drama kan je de
concrete gang der dingen als buitenstaander, dus op afstand, goed volgen. Je volgt de handelingen
meer dan het karakter van de spelers, alles draait om de “plot”. Niet alleen de ontwikkelingen zijn op
de voet te volgen maar ook de overwegingen van de spelers, het waarom, je hoort ze letterlijk denken
en dat denken wordt weer “verwoord” in taal. U hoort het al, het publiek is hier de beoordelaar, een
soort rechter dus. Dat oordeel van het publiek kan net al bij de rechter, afgewogen, weldoordacht maar
ook empathisch zijn, juist omdat het publiek de handelingen goed kan volgen en gevolgen goed kan
overzien en zich kan inleven in de rol van de spelers. De spelers zelf zitten “middenin de
gebeurtenissen”, zijn er emotioneel bij betrokken en kunnen daarom letterlijk geen afstand nemen en
hebben daardoor geen zicht op het geheel. De burger is en speler en toeschouwer in zijn eigen
schouwtoneel. Speel uw rollen weldoordacht. Ik zie uit naar de recenties voor 2013.