Stress heeft nut - The White Stone

Stress heeft nut
Stress brengt het lichaam in staat van paraatheid: de polsslag versnelt, de spieren
spannen zich en de ademhaling wordt sneller en dieper. Die spanning helpt een chauffeur
bijvoorbeeld om snel op de rem te trappen als er plotseling een kind voor zijn auto schiet.
Stress stelt mensen in staat extra alert te reageren en geconcentreerd te werken aan een
lastige klus. Na afloop van zo’n gebeurtenis vloeit de spanning vanzelf weg.
Deze stress is niet ongezond. Het hoort bij het leven en komt bij iedereen voor. Maar
sommige situaties leveren stress op zonder dat deze effectief te gebruiken is. Veel
mensen raken bijvoorbeeld gestrest tijdens hun dagelijkse verblijf in de file. Mensen
bouwen ook stress op wanneer de werkdruk constant te hoog is of er thuis voortdurend
spanningen zijn door ziekte of ruzies. Die stress is niet meer gezond, maar veroorzaakt
overbelasting en uitputting. In het ergste geval kan dit uitmonden in overspannenheid of
burn-out.
Onder invloed van stress vinden er een aantal veranderingen in ons lichaam plaats: de
hypothalamus activeert de hypofyse en die maakt het hormoon ACTH vrij. Dit hormoon
bereikt vervolgens de bijnierschors, die Adrenaline/Epinefrine en andere hormonen
(Glucocorticoiden en Cortisol) produceert. Als gevolg van deze hormonen treden er
veranderingen op in ons lichaam. Deze hormonen hebben veel invloed op alle cellen in
ons lichaam en ook op ons immuunsysteem. De fysiologische veranderingen die in ons
lichaam plaatsvinden zijn o.a.:
• Sneller ademen en neusvleugels die gaan trillen (dit om meer lucht binnen te krijgen)
• Het hart gaat sneller kloppen en de bloeddruk stijgt (er moet immers meer bloed naar
de longen en de spieren)
• De spijsvertering vertraagt (vertering vergt veel energie, deze wordt nu omgeleid
naar de spieren)
• Bloed uit de huid en interne organen wordt omgeleid naar de hersenen en de
skeletspieren.
• Alle spieren in ons lichaam spannen aan
• Bloed stolt sneller om eventuele schade aan de bloedvaten te herstellen
• Pupillen verwijden om beter te zien
• Mond en keel worden droog
• Handen worden koud en klam (bloed wordt omgeleid naar de spieren)
• Lever zet glycogeen om in glucose, dat bindt zich aan vrije vetzuren om ons lichaam
van energie en brandstof te voorzien.
In de huidige maatschappij is die reactie van het lichaam van geen enkel nut. Fysieke
gevaren hebben immers plaats gemaakt voor sociale of psychische stress. Het lichaam
reageert echter wel hetzelfde op deze situaties, maar kan met al die aangemaakte
adrenaline en andere hormonen geen kant op. Teveel stress die te lang aanhoudt, heeft
zijn prijs. Dan wordt stress een negatieve kracht en kan stress chronisch worden.
Chronisch aangespannen spieren kunnen diverse aandoeningen en kwalen tot gevolg
hebben. Het kan een rol bij hart en vaatziekten spelen. Burn-out is ongezond
Burn-out is ongezond
Stress is dus gezond zolang de eisen die aan iemand worden gesteld niet hoger zijn dan
wat die persoon aan kan. De draaglast (verplichtingen, levensgebeurtenissen, problemen,
kortom de belasting) en de draagkracht (geestelijke sterkte, lichamelijke sterkte,
gezondheid en sociale steun, kortom de belastbaarheid) zijn dan met elkaar in evenwicht.
De problemen ontstaan wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht en deze
over-belasting lange tijd aanhoudt. Mensen in deze situatie putten zichzelf almaar verder
uit, in een poging aan de gestelde eisen te voldoen. Hoe groter de uitputting, hoe erger de
klachten worden. Mensen die lang overbelast zijn, worden ook steeds emotioneler.
Uitbarstingen van woede, agressie, paniekaanvallen, wantrouwen en depressieve
gevoelens komen in de plaats van irritatie, piekeren en bezorgdheid.
Zelfs gewone dagelijkse dingen doen wordt steeds moeilijker. Een telefoontje plegen,
stofzuigen, wassen: alles kost veel energie. Nadenken lukt niet meer goed en het wordt
steeds moeilijker hoofd- en bijzaken te onderscheiden. Gedachten als ‘waar doe ik het
allemaal voor?’ en ‘ik sta overal alleen voor’ dringen zich op. Op een bepaald moment is
de koek helemaal op. Een klein voorval is dan vaak de druppel die de emmer doet
overlopen, waardoor iemand instort en uiteindelijk burn-out kan raken, simpel voorgesteld
geldt namelijk:
Draagkracht = geestelijke sterkte, lichamelijke sterkte, sociale steun
Draaglast = Verplichtingen, levensgebeurtenissen, problemen
Bij burn-out is het evenwicht tussen draagkracht en draaglast verstoord, maar mensen die
last hebben van overbelasting, stress en burn-out willen de bijbehorende signalen vaak
niet zien, laat staan er iets mee doen. Ze klampen zich vast aan de gedachte dat de
klachten vanzelf wel zullen overgaan. Ten onrechte! Als de situatie bij het oude blijft, gaan
de klachten niet vanzelf over, maar worden ze eerder erger. Des te belangrijker is het de
overbelasting tijdig te onderkennen en aan te pakken. Rust en steun van de directe
omgeving (werk en privé) zijn daarbij de twee meest belangrijke remedies.
Iemand met burn-out zal daarnaast moeten werken aan verandering van de situatie en
van de gewoontes die hebben bijgedragen aan de overspannenheid. Dit vraagt tijd,
inspanning en oefening. Het is belangrijk daarbij deskundige hulp te zoeken.