Antwoorden Jaargang 7 - nr. 03

Antwoorden
Jaargang 7 - nr. 03 - 04/11/2008
De science quiz Expert is een product van De Praktijk. De quiz wordt maandelijks gratis verstuurd naar de abonnees en daarnaast verspreid via www.
praktijk.nu en www.kennislink.nl. Bovendien vindt u op noorderlicht.vpro.
nl van ieder nummer een online versie. De quiz wordt mede mogelijk gemaakt
door financiële bijdragen van VPRO, Teleac/NOT, Universiteit van Amsterdam en TU Delft. De Praktijk is als enige verantwoordelijk voor de inhoud
van de quiz, en volstrekt onafhankelijk in onderwerpkeuze, formulering en
verwijzing.
Kwal levert winst op
Elementaire deeltjes winnen
1. Wat is er zo bijzonder aan het eiwit?
b. Het kan licht geven.
Green Fluorescent Protein (GFP) is een eiwit dat
oorspronkelijk afkomstig is uit de lichtgevende
kwal Aequorea victoria. GFP zorgt ervoor dat de
kwal fluoresceert en daardoor licht geeft in het
donker. GFP is door de onderzoekers als eerste
uit de kwal gehaald en wordt nu gebruikt in
allerlei biochemisch onderzoek. Met behulp van
GFP kan bijvoorbeeld de gang van eiwitten in
een cel gevolgd worden. Door met een UV-lamp
op de cel te schijnen licht het eiwit groen op.
4. Zet de deeltjes op volgorde van klein naar groot.
d.quark – elektron – proton – atoom
Alle moleculen, kristallen en andere materie
is opgebouwd uit atomen. Atomen bestaan uit
elektronen, neutronen en protonen. Protonen
en neutronen zijn opgebouwd uit een drietal
quarks. De quarks bepalen de lading van het
deeltje.
http://noorderlicht.vpro.nl/lablicht
http://www.watisgenomics.nl/genomics/genomics/
i001540.html
Prijs voor ontdekkers hiv
2. Wat is er zo bijzonder aan het feit dat deze Franse
onderzoekers deze prijs krijgen?
a.Er is jarenlang geruzied over wie het virus
heeft ontdekt.
Jarenlang heeft de Amerikaan Robert Gallo
volgehouden dat hij degene was die het aidsvirus had ontdekt. De ruzie over deze ontdekking
in 1983 liep zelfs uit op een Frans-Amerikaanse
koude oorlog. Na enige tijd is de strijd bijgelegd
door een gezamenlijke inspanning van de
Amerikaanse en Franse politiek. Montagnier
en Gallo werden beiden en onafhankelijk van
elkaar aangewezen als de ontdekkers van hiv
zijn. Uiteindelijk hebben Montagnier en zijn
medewerker Barré-Sinoussi nu de Nobelprijs
gekregen.
http://noorderlicht.vpro.nl/hiv
http://www.nrc.nl/wetenschap/article2011309.ece/
Nobelprijs_Franse_ontdekkers_van_hiv
Ook prijs voor ontdekkers HPV
3. Welke bewering over virussen is waar?
b.Virussen hebben gastheercellen nodig om te
kunnen overleven.
Virussen kunnen zich niet zelfstandig vermenigvuldigen. Hiervoor hebben ze de hulp van
gastheercellen nodig. Dat betekent dat virussen
cellen moeten infecteren en vervolgens moeten
binnendringen voor hun eigen voortplanting.
HPV speelt een belangrijke rol bij het ontstaan
van baarmoederhalskanker, omdat het virus
in de cellen van de baarmoederhals kan binnendringen. HPV is seksueel overdraagbaar en
komt veel voor.
http://noorderlicht.vpro.nl/hpv
http://www.rivm.nl/bevolkingsonderzoeknaarbaarmoederhalskanker/feiten_cijfers/hpv/
http://noorderlicht.vpro.nl/symmetrie
http://nl.wikipedia.org/wiki/Quark
Knock-out muis baanbrekend
5. Wanneer wordt een muis een knock-out muis
genoemd?
c.als de muis uitgeschakelde genen heeft
De complete DNA-volgorde van muizen (en
ook van mensen) is al een tijdje bekend. Maar
onderzoekers weten van heel veel genen nog
niet wat ze doen. Om dit te onderzoeken kunnen
knock-out muizen worden gebruikt. Dat zijn
muizen waarin een specifiek gen uitgeschakeld
is met een speciale techniek. Onderzoek in
knock-out muizen richt zich vooral op de gevolgen van het uitschakelen van zo’n gen. Op deze
manier kun je zien welke functie het gen en het
bijbehorende eiwit hebben.
http://www.knaw.nl/cfdata/nieuws/nieuws_detail.
cfm?nieuws__id=590
http://www.watisgenomics.nl/genomics/genomics/
i000717.html
Luchtvervuilend fijnstof
6.Waarom is fijnstof zo schadelijk?
a.het hoopt zich diep in je longen op
Tot fijnstof worden in de lucht zwevende
deeltjes kleiner dan 10 micrometer gerekend.
Uit het onderzoek van Bert Brunekreef is
gebleken dat fijnstof bij inademing schadelijk
is voor de gezondheid. De kleine zwevende
deeltjes komen bij inademing in de longen
terecht en hopen zich daar op. In de longen
treedt schade op, maar het mechanisme
waardoor dit gebeurt is niet precies bekend.
Momenteel wordt vermoed dat de kleine
deeltjes ontstekingsreacties veroorzaken en zo
de zuurstofopname bemoeilijken.
http://www.knaw.nl/cfdata/nieuws/nieuws_detail.
cfm?nieuws__id=592
http://www.rivm.nl/milieuportaal/dossier/fijnstof/
gezondheidseffect/
Prijs voor rook-onderzoek
7. Welke stof zit NIET in tabak?
b.asbest, dat gebruikt werd als bouwmateriaal
In tabak zitten zeer veel schadelijke stoffen,
waaronder aceton, DDT en formaline. Als je
rookt, krijgt je deze en andere giftige stoffen
binnen. Het brandwerende asbest zit gelukkig niet in sigaretten. Asbest is namelijk zeer
gevaarlijk als het wordt ingeademd. Wie langdurig en/of veelvuldig in aanraking komt met
asbest, heeft zeer veel kans op het ontwikkelen
van longkanker.
http://www.knaw.nl/cfdata/nieuws/nieuws_detail.
cfm?nieuws__id=591
http://www.asbest.nl/asbest.htm
Wetenschap en cola
8. Wat heeft Anderson ontdekt?
d.Coca Cola kan spermacellen doden.
Deborah Anderson ontdekte dat Coca Cola
zaadcellen kan doden. Een andere onderzoeker,
Chuang-Ye Hong, toonde twee jaar later in een
serie vergelijkbare experimenten aan dat Coca
Cola en Pepsi Cola juist NIET geschikt zijn als
zaaddodend middel. Ze deelden de prijs.
http://noorderlicht.vpro.nl/cola
http://nl.wikipedia.org/wiki/Coca_Cola
Amoebes in de prijzen
9.Wat hebben de onderzoekers onderzocht?
c.of amoebes simpele puzzels kunnen oplossen
De groep Hongaarse en Japanse onderzoekers
kreeg de IgNobelprijs voor Cognitieve Wetenschappen voor hun studie naar het zoekgedrag
van amoebes in een doolhof. Meneer Nakagaki, een van de onderzoekers, beweert met
het onderzoek aangetoond te hebben dat zelfs
amoebes een primitieve vorm van intelligentie
hebben.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ig_Nobelprijs
http://www.abc.net.au/science/news/stories/
s189608.htm
Ze smaken zoals ze kraken
10. Waarover zegt het aantal kilohertz iets?
d.de toonhoogte van het kraakgeluid dat het
chipje voortbrengt
De hertz (Hz) is de SI-eenheid van frequentie. De hertz wordt gebruikt bij periodieke
(zich herhalende) verschijnselen. Zou iemand
regelmatig, éénmaal per seconde op een tafel
tikken, dan heeft dat tikken een frequentie
van 1 Hz. Tikt de persoon sneller, bijvoorbeeld
tweemaal per seconde (de periode is dan 0,5 s),
dan bedraagt de frequentie 2 Hz. De frequentie
bepaalt de toonhoogte van een geluid.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ig_Nobelprijs
http://nl.wikipedia.org/wiki/Hertz_(eenheid)
© 2001/2008 De Praktijk, natuurwetenschappelijk onderwijs