Antwoorden Jaargang 5 - nr. 09 - 08/05/2007 De Science Quiz - Expert is een initiatief van De Praktijk. De quiz wordt maandelijks gratis verstuurd naar de abonnees en daarnaast verspreid via www.praktijk.nu, www.kennisnet.nl, www.kennislink.nl, en www.stepnet.nl. Bovendien vindt u op noorderlicht.vpro.nl van ieder nummer een online versie. De quiz wordt mede mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van VPRO, Teleac/NOT, Universiteit van Amsterdam en TU Delft. De Praktijk is als enige verantwoordelijk voor de inhoud van de quiz, en volstrekt onafhankelijk in onderwerpkeuze, formulering en verwijzing. Chemtrails onwetenschappelijk 1) Waaruit bestaan vliegtuigsporen volgens de normale verklaring? d. water Vliegtuigen stoten waterdamp uit. Als die damp op grote hoogte in aanraking komt met koude lucht, vormen zich ijskristallen: de vliegtuigstrepen. Het zijn eigenlijk kunstmatige wolken. De verschillende kleuren worden veroorzaakt door hoe de zon erop schijnt. Het uitwaaieren komt voornamelijk door de wind. http://www.spitsnet.nl/nieuws.php/1/3132/ online/ufo-deskundige_ziet_complot_in_ condenssporen.html http://www.knmi.nl/VinkCMS/explained_subject_ detail.jsp?id=27150 Tweelingaarde gevonden 2) Hoe hebben de astronomen de nieuwe planeet kunnen ontdekken? b. De zwaartekracht van de planeet laat de ster een beetje wiebelen. Een planeet is veel kleiner dan een ster en zendt zelf ook geen licht uit. Hij is dus niet te zien met een telescoop, omdat de ster hem overschijnt. De meeste planeten zijn ontdekt door de zwaartekrachtmethode (er zijn er nu 228 bekend). De zonsverduistering is onzin, want waarom zou de planeet dan beter te zien zijn? http://noorderlicht.vpro.nl/tweelingaarde http://nl.wikipedia.org/wiki/Exoplaneet Dood door liposuctie 3) Kun je daarna op die plek weer dik worden? a. Ja, er worden lang niet genoeg vetcellen weggehaald. Vetcellen zijn een soort zakjes die groeien als ze vet opnemen. Er worden dus niet meteen meer vetcellen gemaakt als je dik wordt. Als de vetcellen helemaal vol zijn, kan het lichaam nieuwe cellen maken, maar verwijderde cellen worden niet vanzelf hersteld. Tijdens een liposuctie wordt lang niet alles weggehaald. http://www.nu.nl/news.jsp?n=1049819&c=10 http://health.howstuffworks.com/fat-cell.htm Meloenen met Aids? 4) Waardoor? d. Het virus valt uit elkaar. Het HIV-virus is niet erg stabiel. Buiten het lichaam kan het eigenlijk maar enkele seconden overleven. Als het virus in contact komt met zuurstof of alcohol, valt het direct uitelkaar. Een virus leeft niet en heeft dus een cel nodig om te vermenigvuldigen. Alleen via contact met bloed en sperma kan het HIV-virus een ander lichaam binnendringen. http://msn.portablegear.nl/index.htm?NID=6133 http://www.cdc.gov/hiv/resources/qa/qa35.htm Overal beestjes 5) Waarom was dit beestje in het nieuws? c. Er zijn veel teken in Nederland besmet met een bacterie. Teken kunnen de Borrelia-bacterie bij zich dragen. Die bacterie kan de ziekte van Lyme veroorzaken, met reuma-achtige symptomen. Het eerste teken is een ringvormige vlek rond de beet van de teek. Er zijn dit jaar extra veel teken die deze ziekte kunnen veroorzaken. Word je gebeten, onthoud dat dan en zeg het tegen de arts als je je ziek voelt. http://www.planet.nl/planet/show/id=74127/ contentid=834676/sc=e6dcec http://staff.science.uva.nl/~dcslob/lesbrieven/Linda/ index.htm Voetbalgekte 6) Wat is volgens onderzoek de beste tactiek voor een keeper om een penalty te stoppen? c. Je ogen over het lichaam van de speler laten zwerven. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit blijkt dat ervaren keepers, die verhoudingsgewijs veel penalty’s stoppen, hun ogen over het hele lichaam laten gaan om zo veel mogelijk informatie te verzamelen. Ze duiken heel laat. Vrijwilligers konden hierin getraind worden met een computerspelletje. http://www.ad.nl/sport/article1352872.ece http://noorderlicht.vpro.nl/penalty Fouten in het ziekenhuis 7) Waar sterven volgens onderzoek jaarlijks 5000 mensen aan? b. overmatig gebruik van zout Uit onderzoek van Wageningen Universiteit en de Consumentenbond blijkt dat de gemiddelde Nederlander 10 tot 12 gram zout per dag binnenkrijgt. Dat is veel meer dan de aanbevolen 6 gram. Dit heeft tot gevolg dat er jaarlijks 5100 extra doden zijn door hersen- en hartinfarcten. Voedselfabrikanten stoppen veel zout in hun producten, waardoor het ook voor bewuste eters lastig is om het gebruik terug te brengen. http://www.nu.nl/news/1055825/10/%27Ruim_ 1700_doden_in_ziekenhuis_door_fouten%27.html Marathon te warm 8) Wat is NIET waar? a. Het glucoseniveau in je bloed stijgt tot gevaarlijke hoogte tijdens een marathon. Door het voortdurende gestamp van je voeten, word je kleiner. Het 30 kilometer punt is het beroemde punt van ‘de man met de hamer’. Op dat moment is de energie die je lichaam in de vorm van glycogeen opgeslagen heeft op en ga je over op vetverbranding. Je moet ook niet te veel drinken, want dan verdun je je bloed en heb je te weinig zout in je lichaam. Je lichaam neemt dan geen vocht meer op. http://www.fortismarathonrotterdam.nl/ http://news.bbc.co.uk/sport2/low/athletics/ 4326947.stm Stamcellen-veto? 9) Wat zegt de Nederlandse wet over stamcelonderzoek? c. Het is niet toegestaan embryo’s te kweken speciaal voor stamcelonderzoek. Embryo’s die zijn overgebleven na IVF mogen wel gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek, mits er geen alternatief is. Het speciaal kweken voor onderzoek mag dus niet, maar dit verbod kan zonder een wetswijziging ongedaan worden gemaakt, als bv. blijkt dat embryo’s een geneesmiddel tegen een ernstige ziekte kunnen opleveren. http://www.elsevier.nl/nieuws/wetenschap/artikel/ asp/artnr/147614/index.html http://www.minvws.nl/folders/ibe/hoofdlijnen_van_ de_embryowet.asp Kryptoniet gevonden? 10) Maar welke van zijn superkrachten is natuurwetenschappelijk gezien het minst realistisch? De krachten van Superman worden veroorzaakt doordat hij van een planeet komt waar de zwaartekracht veel sterker is dan op aarde. Zijn spieren en botten zijn daarop aangepast. Hij zou dus inderdaad hoger moeten kunnen springen en zware dingen op moeten kunnen tillen. Ook zijn longen zouden daardoor heel sterk kunnen zijn. Maar voor vliegen heb je toch echt iets nodig om je tegen af te zetten. Zoals Superman gewoon los in de lucht hangt is onmogelijk binnen de huidige natuurkundige wetten. http://www.cnn.com/2007/WORLD/europe/04/23/ britain.kryptonite.reut/index.html http://news.nationalgeographic.com/news/2006/06/ 060622-superman-movie_2.html http://www.nu.nl/news/1057273/83/%27Voedsel_ van_fabrikanten_is_veel_te_zout%27.html een Voorh © 2001/2007 De Praktijk, natuurwetenschappelijk onderwijs