ik reken weer mee! Een hulpprogramma voor rekenzwakke leerlingen Deel 3 2e leerjaar - groep 4 a ll e G et n t o t 100 Abimo Uitgeverij · Schoolsupport Colofon Deze Nederlandstalige uitgave © Abimo Uitgeverij 2012 ISBN 9789059326309 NUR 190 Wettelijk depot: D/2012/6699/104 Nederlandstalige versie: Bewerking: René De Cock Vertaling: Marleen Heyndrickx Lay-out: Inne Van den Bossche © 2010 Finken Verlag, Oberursel/Germany Original title: KOMM MIT - RECHNE MIT!, Zahlenraum bis 100 Editors: Marco Bettner, Erik Dinges Authors: Silke Hofmann, Silke Petersen, Andrea Schuberth Illustrations: Antje Bohnstedt Abimo Uitgeverij Europark Zuid 9, 9100 Sint-Niklaas, België (t) +32(0)3 760 31 00 (f) +32(0)3 760 31 09 [email protected] www.abimo.net Door de aankoop van de werkmap/kopieermap hebben de leerkrachten van de school het recht om onbeperkt kopieën te maken voor gebruik in de school. De werkmap en het didactisch materiaal vallen onder het auteursrecht. Elk gebruik dat buiten de wettelijk voorziene regeling valt, is onderworpen aan een voorafgaand schriftelijk akkoord vanwege de uitgeverij. Abimo Uitgeverij pagina 2 ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Inhoud 1. Materiaaloverzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.1 Handleiding 1.2 Set kartonnen voorgesneden bladen en legbladen 1.3 Kopieerbladen didactisch(e) Materiaal/Modellen 1.4 Overzicht kopieerbladen en handelingsbladen zeven rekenvaardigheden 2. Handleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3. Overzicht pictogrammen rekenvaardigheden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 4. Kopieerbladen en handelingsbladen zeven rekenvaardigheden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 4.1 Getalbeelden en positietabel (T/E). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 4.1.1 Diagnosebladen 4.1.2 Handelingsbladen 4.1.3 Werkbladen 4.1.4 Extra blanco werkbladen 4.1.5 Toetsbladen Correctiesleutel kopieerbladen ‘Getalbeelden en positietabel (T/E)’ . . . . . . . . . . . . . 125 < = > 4.2 Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 4.2.1 Diagnosebladen 4.2.2 Handelingsbladen 4.2.3 Werkbladen 4.2.4 Extra blanco werkbladen 4.2.5 Toetsbladen Correctiesleutel kopieerbladen ‘Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden’. . . . . 168 + – 4.3 Optellen en aftrekken zonder overbrugging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 4.3.1 Diagnosebladen 4.3.2 Handelingsbladen 4.3.3 Werkbladen 4.3.4 Extra blanco werkbladen 4.3.5 Toetsbladen Correctiesleutel kopieerbladen ‘Optellen en aftrekken zonder overbrugging’. . . . . 224 + – 4.4 Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- E). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 4.4.1 Diagnosebladen 4.4.2 Handelingsbladen 4.4.3 Werkbladen 4.4.4 Extra blanco werkbladen 4.4.5 Toetsbladen Correctiesleutel kopieerbladen ‘Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- E)’ . . 286 Abimo Uitgeverij pagina 3 ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 + – 4.5 Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 4.5.1 Diagnosebladen 4.5.2 Handelingsbladen 4.5.3 Werkbladen 4.5.4 Extra blanco werkbladen 4.5.5 Toetsbladen Correctiesleutel kopieerbladen ‘Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE)’ . . . 336 x 4.6 Vermenigvuldigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 4.6.1 Diagnosebladen 4.6.2 Handelingsbladen 4.6.3 Werkbladen 4.6.4 Extra blanco werkbladen 4.6.5 Toetsbladen Correctiesleutel kopieerbladen ‘Vermenigvuldigen’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390 ·· 4.7 Delen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409 4.7.1 Diagnosebladen 4.7.2 Handelingsbladen 4.7.3 Werkbladen 4.7.4 Extra blanco werkbladen 4.7.5 Toetsbladen Correctiesleutel kopieerbladen ‘Delen’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 Abimo Uitgeverij pagina 4 ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 materiaaloverzicht 1.1 Handleiding in de handleiding staan de doelen bij alle opdrachten en oefeningen van de Diagnosebladen, Handelingsbladen, Werkbladen, Extra blanco werkbladen en Toetsbladen voor de zeven rekenvaardigheden. De handleiding vind je op p. 25. 1.2 set kartonnen voorgesneden bladen en legbladen naar dit materiaal wordt in de handelingsbladen verwezen met de afkorting DM. • vier pagina’s recto verso blauwe en rode Tientalstroken (32) en Eenheidsvierkantjes (96) • één recto verso dubbel vouwbaar honderdveld met op de ene zijde schijfjes en op de andere zijde getallen, dus een schijfjeshonderdveld en een getallenhonderdveld • twee doorschijnende gele folies en twee groene afdekkartons Abimo Uitgeverij pagina 6 ik reken weer Mee ! Deel 3: Getallen tot 100 1.3 Kopieerbladen didactisch(e) Materiaal/Modellen • M1: getallenassen • M2: getalkaartjes met eenheden, 10 en vergelijkingstekens (< = >) • M3: getalkaartjes met tientallen en bewerkingstekens (+ - x :) • M4: streep-stip-voorstelling met tientalstrepen (T) een eenheidsstippen (E) • M5: positietabel T/E en H/T/E • M6: cirkeltjes- of schijfjeshonderdveld • M7: getallenhonderdveld • M8: blanco model optellen en wisselsommen • M9: blanco model aftrekken en omkeersommen • M10: blanco model vermenigvuldigen en wisselsommen • M11: blanco model delen en omkeersommen • M12: vermenigvuldigingskaartjes en productkaartjes x 2 • M13: vermenigvuldigingskaartjes en productkaartjes x 10, x 5 • M14: vermenigvuldigingskaartjes en productkaartjes x 4, x 3 • M15: vermenigvuldigingskaartjes en productkaartjes x 6, x 9 • M16: vermenigvuldigingskaartjes en productkaartjes x 8, x 7 1.4 Overzicht kopieerbladen en handelingsbladen zeven rekenvaardigheden • Diagnosebladen • Handelingsbladen • Werkbladen • Extra blanco werkbladen • Toetsbladen Abimo Uitgeverij pagina 7 ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 handleiding 1. Totaalconcept ‘ IK REKEN WEER MEE!’ Er zijn 3 werkmappen (deel 1, 2 en 3) voor een intensieve leerhulp en remediëring. In deze mappen komen de verschillende getallengroepen (1 – 10, 1 – 20, 1 – 100) van het basisonderwijs/primair onderwijs (lager onderwijs 1ste leerjaar/groep 3 & 2de leerjaar/groep 4) aan bod. De werkmappen deel 1 (getalbereik tot 10) en deel 2 (getalbereik tot 20) zijn voor het 1e leerjaar/ groep 3, deel 3 (getalbereik tot 100) voor het 2e leerjaar/groep 4. Elke werkmap is opgesplitst in een aantal rekenvaardigheden. De continuïteit is verzekerd doordat alle vaardigheden, volgens het didactisch principe van de concentrische opbouw, telkens worden herhaald binnen de verschillende getallengroepen. Op die manier krijg je het volgende ontwikkelingspatroon: rekenprocessen Werkmap 3: getallen 1 – 100 Werkmap 2: Fasen getallen 1 – 20 ontwikkeling getalbegrip voorstelling bewerkingen rekenstrategieën getalvoorstellingen getalbeelden ontwikkelen elementaire voorstelling van wiskundige processen, begrippen en bewerkingen ontwikkelen relaties tussen bewerkingen herkennen en gebruiken relaties tussen getallen begrijpen Werkmap 1: getallen 1 – 10 automatisering elementaire rekenkundige kennis en vaardigheden rekenstrategieën toepassen automatisering elementaire rekenkundige kennis en vaardigheden Met de werkmappen ‘IK REKEN WEER MEE’ kun je eventuele rekenproblemen zo vroeg mogelijk opsporen en met de juiste maatregelen aanpakken. Dit sluit nauw aan bij een preventieve benadering. De begrippen ‘rekenprobleem’, ‘rekenstoornis’ en ‘dyscalculie’ worden vaak door elkaar gebruikt waarbij er ontelbare verklaringen over de oorzaken circuleren. Belangrijk is een rekenprobleem niet als een ziekte te beschouwen. Er zijn een groot aantal factoren die invloed kunnen hebben op problemen met het leergebied wiskunde/rekenen, in het bijzonder de subleergebieden getallenkennis en bewerkingen/hoofdrekenen. Deze factoren moeten gezocht worden bij het kind zelf (leervoorwaarden, vaardigheden, motivatie, sensorische beperkingen, psychische situatie…), op het vlak van onderwijs/instructie (leermethode, instructie, leerboeken …) en in de sociale omgeving. De werkwijze om rekenproblemen aan te pakken, situeert zich in ‘IK REKEN WEER MEE!’ op het vlak van het onderwijs. Abimo Uitgeverij pagina 28 Handleiding ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 De werkmappen kunnen afzonderlijk worden gebruikt. Als totaalpakket biedt ‘IK REKEN WEER MEE!’ als verticale leerlijn, de mogelijkheid om systematische leerhulp te bieden bij de ontwikkeling van rekenkundige basisbegrippen, rekenvaardigheden en -strategieën in een steeds complexer wordende context (horizontale pijl ) en met een alsmaar ruimere getallengroep/groter getalbereik (verticale pijl ). Bij opvallende of grote rekenproblemen of hiaten kun je telkens teruggrijpen naar de oefeningen van het voorgaande fase. Wij refereren hier aan Vygotsky’s zone van de naaste ontwikkeling (ZNO). In de werkmappen wordt er vooral gewerkt aan vaardigheden die fundamenteel zijn in de ontwikkeling van de rekencompetentie. Daartoe behoren o.a. -visueel ruimtelijke waarneming (bijvoorbeeld: getalbeelden met tientalstroken en eenheidsvierkantjes) - prenumerieke vaardigheden voor er met getallen wordt gewerkt (bijvoorbeeld: tellen, de telrij) - ontwikkeling van het getalbegrip (telbegrip, hoeveelheidbegrip, cijfers en getallen) - inzicht in de bewerkingen -toepassen van rekenstrategieën (bijvoorbeeld: de commutatieve eigenschap en de omgekeerde bewerking) - automatiseren van basiskennis en –vaardigheden (bijvoorbeeld: de optel- en aftrektafels) ‘IK REKEN WEER MEE’ omvat leer-, oefen-, toets-, diagnose- en remediëringsmateriaal. De leerhulp kan hierdoor doelgericht worden afgestemd op de individuele noden van de leerlingen. De vorderingen van elke leerling kunnen doelbewust op de voet worden gevolgd. Het materiaal werd ontworpen op een manier dat het bij verschillende leermethodes gebruikt kan worden: concreet handelen, visuele schematische voorstellingen/getalbeelden, abstracte oefeningen. Het materiaal is uitermate geschikt voor individueel gebruik of in kleine groepen, maar kan ook in de reguliere klassikale lessen worden geïntegreerd. Je kunt de klassikale test, en per rekenvaardigheid de diagnosebladen (begin) en toetsbladen (einde) en de daaraan gekoppelde hulpmaterialen (handelingsbladen, werkbladen) flexibel aanwenden. Dat hangt onder andere af van de in de klas/groep gebruikte wiskundemethode, de methodetoetsen, de eigen evaluaties en observaties, de vorderingen van de leerlingen. De auteurs adviseren om de klassikale test af te nemen op twee maanden van het einde van het tweede leerjaar/groep 4 in de periode eind april/begin mei. Een aantal toetsmomenten in de loop van het tweede leerjaar/groep 4 zijn: - ‘Getalbeelden en positiestelsel’, ‘Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden’ in het begin van het schooljaar - ‘Optellen’ en ‘Aftrekken’ in het midden van het schooljaar - ‘Vermenigvuldigen’ en ‘Delen’ op het einde van het schooljaar Abimo Uitgeverij pagina 29 Handleiding ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 5. De klassikale test Tips voor het gebruik van de klassikale test: zie p. 34. Afname op twee maanden van het einde van het 2e leerjaar/groep 4: eind april/begin mei. Abimo Uitgeverij pagina 37 Handleiding ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: K1 Datum: Getalbeelden en positietabel (T/E) Vul de lege vakjes in. Tientallen Eenheden samen(s)telling getal + 40 + 7 < = > Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden 1. Zoek het voorgaande en volgende buurgetal en buurtiental. voorgaande buurtiental voorgaande buurtgetal volgende buurgetal getal volgende buurtiental 45 18 77 2. Vul het juiste vergelijkingsteken (< = >) in. 12 34 45 54 61 60 100 10 89 98 66 56 78 80 46 46 Abimo Uitgeverij pagina 38 Klassikale test ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: +– K2 Datum: Optellen en aftrekken zonder overbrugging Reken uit. Vul in. 1. 2. 3. 6 0 + 1 0 = 9 0 + 5 = 3 3 + 2 0 = 7 0 – 3 0 = 2 5 – 3 = 4 4 – 2 0 = 4. 5. 6. 5 2 + 4 1 = 1 0 + = 1 9 3 4 + = 4 4 8 6 – 1 3 = 2 4 + = 2 8 7 2 – = 3 2 4 5 + 3 2 = 5 9 – = 5 0 2 6 + = 6 7 7 9 – 1 5 = 7 6 – = 7 2 6 5 – = 4 1 +– Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- E) Reken uit. Vul in. 1. 2. 3. 2 6 + = 3 0 6 4 + 8 = 8 5 – 5 = 4 7 + = 5 0 2 9 + 3 = 5 3 – 3 = 4. 5. 6. 4 0 – 5 = 6 8 – 9 = 5 4 + = 6 2 7 0 – 8 = 5 4 – 7 = 6 6 + = 7 3 7. 8. 9. 2 8 – = 2 0 8 0 – = 7 8 6 3 – = 5 7 9 3 – = 9 0 5 0 – = 4 6 9 1 – = 8 6 Abimo Uitgeverij pagina 39 Klassikale test ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: +– K3 Datum: Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE) Reken uit. Vul in. 1. 2. 3. 5 6 + 2 8 = 8 0 – 1 4 = 9 6 – 3 9 = 3 4 + 3 9 = 7 0 – 2 6 = 4 3 – 1 9 = 4 7 + 1 6 = 6 0 – 4 8 = 5 7 – 2 8 = 6 8 + 2 5 = 4 0 – 2 3 = 7 4 – 4 5 = 4. 5. 6. 6 8 + = 8 4 5 0 – = 2 3 7 1 – = 1 5 4 6 + = 9 3 9 0 – = 1 7 6 4 – = 3 8 7. Schrijf onder elke bewerking de omkeersom en reken beide bewerkingen uit. 7 8 + 1 5 = – 8 1 – 5 3 = = + 7 4 – 3 9 = = + = 17 15 8. Vul de rekenmuurtjes in. 49 35 Abimo Uitgeverij pagina 40 19 8 Klassikale test ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: x K4 Datum: Vermenigvuldigen 1. Zoek onder elke vermenigvuldiging de wisselsom en reken uit. 7 x 4 = x = 6 x 8 = x = 8 x 2 = x = 2. Reken de vermenigvuldigingen uit. 4 x 2 = 3 x 0 = 4 x = 20 5 x 6 = 8 x 4 = 3 x = 27 3 x 3 = 7 x 8 = 7 x = 49 ·· Delen 1. Schrijf onder elke deling de passende omkeersom, een vermenigvuldiging. 30 ·· 5 = x 5 = 12 ·· 3 = x = 20 ·· 4 = x = 2. Reken de delingen uit. 64 21 20 42 ·· ·· 8 = 80 3 = 45 ·· ·· 5 = 80 7 = 36 Abimo Uitgeverij pagina 41 ·· ·· 8 = 6 9 = 36 ·· ·· 10 = 10 4 = 32 Klassikale test ·· ·· 3 = ·· ·· 2 = 6 = 8 = ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 6. Evaluatieformulier klassikale test Bereikt vaardigheids- en vorderingsniveau: + geen leerhulp nodig 0 een beetje leerhulp nodig – veel leerhulp nodig Abimo Uitgeverij pagina 42 Klassikale test ·· Delen · Vermenigvuldigen Optellen en aftrekken met overbrugging (+/– TE) +– +– +– Optellen en aftrekken met overbrugging (+/– E) Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden Getalbeelden en positietabel (T/E) < = > Optellen en aftrekken zonder overbrugging Naam ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 7. Evaluatie klassikale test Evaluatiesleutel: + De leerling kon de opdrachten volledig en probleemloos maken: geen leerhulp nodig. 0 De leerling kon een deel van de opdrachten maken, maar was onzeker: een beetje leerhulp nodig. - De leerling kon de opdrachten niet maken: veel leerhulp nodig. Leerdoelen: K1 Getalbeelden en positietabel (T/E): Verbinden van verschillende voorstellingen van getallen type TE: streep-stip-voorstelling, Tiental-Eenheid schrijfwijze (in een positietabel van een tientallig talstelsel), samen(s)telling, getal. Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden: 1: Bepalen van het voorgaande en volgende buurgetal en buurtiental van een getal 2: Vergelijken van twee getallen en invullen van het juiste vergelijkingsteken (< = >). K2 Optellen en aftrekken zonder overbrugging Optellingen (onder andere aanvulsommen) en aftrekkingen (onder andere afhaalsommen) berekenen. 1. T + T = (T) / T – T = (T) 2. T + E = (TE) / TE – E = (TE) 3. TE + T = (TE) / TE – T = (TE) 4. TE + TE = (TE) / TE – TE = (TE) 5. T + (E) = TE / TE + (E) = TE / TE – (E) = T / TE – (E) = TE 6. TE + (T) = TE / TE – (T) = TE / TE + (TE) = TE / TE – (TE) = TE Optellen en aftrekken met overbrugging (+/– E) Optellingen (onder andere aanvulsommen) en aftrekkingen (onder andere afhaalsommen) berekenen. 1. TE + (E) = T 2. TE + E = (TE) 3. TE – E = (T) 4. T – E = (TE) 5. TE – E = (TE) 6. TE + (E) = TE 7. TE – (E) = T 8. T – (E) = TE 9. TE – (E) = TE Abimo Uitgeverij pagina 43 Klassikale test ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 K3 Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE) Optellingen (onder andere aanvulsommen) en aftrekkingen (onder andere afhaalsommen) berekenen. 1. TE + TE = (TE) 2. T – TE = (TE) 3. TE – TE = (TE) 4. TE + (TE) = TE 5. T – (TE) = TE 6. TE – (TE) = TE 7. Omkeersommen zoeken en berekenen. 8. Rekenmuurtjes invullen. K4 Vermenigvuldigen: 1. Wisselsommen zoeken en oplossen. 2. Van vermenigvuldigingen de producten of de ontbrekende factoren invullen. Delen: 1. Delingen en de bijhorende omkeersommen (vermenigvuldigingen) zoeken en berekenen zonder visuele ondersteuning 2. Delingen berekenen Abimo Uitgeverij pagina 44 Klassikale test ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Klassikale test Delen ja nee D2 D1 D2 D1 D2 D1 D2 D1 D2 D1 D2 D1 D datum resultaat Resultaat van de diagnose * van tot Duur van de leerhulp * + geen ondersteuning nodig 0 een beetje ondersteuning nodig – veel ondersteuning nodig x Vermenigvuldigen Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE) +– · Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- E) Optellen en aftrekken zonder overbrugging +– +– < = > Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden ·· Abimo Uitgeverij pagina 45 Getalbeelden en positietabel (T/E) Vaardigheid Is er volgens de klassikale test leerhulp nodig? T T T T T T T datum resultaat Toetsresultaat Verdere maatregelen 8. Individuele rapportering Naam:Klassikale test afgenomen op: ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 overzicht pictogrammen zeven rekenvaardigheden Getalbeelden en positietabel (T/E) < = > Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden +– +– Optellen en aftrekken zonder overbrugging Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- E) + – Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE) x Vermenigvuldigen ·· Delen Naam: Datum: W5 In elke volle grijze doos zitten 10 eieren. Hoeveel eieren telt elke witte rechthoek? Verbind elke rechthoek (gevuld met grijze eierdoosjes) met het juiste getal. 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Abimo Uitgeverij pagina 102 Getalbeelden en positietabel (T/E) ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: W15 Datum: Schrijf het aantal tientalstroken en eenheidsvierkantjes in de positietabel. Abimo Uitgeverij pagina 112 T E T E T E T E T E T E T E T E T E Getalbeelden en positietabel (T/E) ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: W22 Datum: Schrijf eerst het aantal tientalstroken en eenheidsvierkantjes in de positietabel. Teken daarnaast dezelfde hoeveelheid met strepen en stippen zoals Vlekje doet. Vul dan daaronder het getal in. Voor elk tiental teken ik een streep, voor elke eenheid een stip. T E T E T E T E T E Abimo Uitgeverij pagina 119 53 Getalbeelden en positietabel (T/E) ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: D1 < = > Datum: 1.Schrijf de juiste getallen van de getallenas in de vlaggetjes. 0 100 2.Waar liggen de getallen ongeveer op de getallenas? Teken een streepje op de juiste plaats. 50 60 25 8 0 100 3. Zoek het voorgaande en volgende buurgetal en buurtiental. voorgaande buurtiental voorgaande buurgetal getal volgende buurgetal volgende buurtiental 34 87 23 32 88 12 66 Abimo Uitgeverij pagina 142 Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: D2 < = > Datum: 1. Vul in elk onderdeel van het honderdveld de ontbrekende getallen in. 60 11 90 24 21 34 78 56 2.Schrijf het juiste vergelijkingsteken (< = >) of een passend getal. 15 36 94 48 26 13 45 45 48 67 14 24 74 64 43 34 70 > > 48 16 < 99 > < 100 < 51 21 > 11 < 3. Vul de tabel aan met het dubbele of de helft. 44 het dubbele getal 10 40 44 50 24 30 36 16 de helft Abimo Uitgeverij pagina 143 56 Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 H1 < = > Handelingsblad voor Het materiaal dat je nodig hebt is vet gedrukt. M = Kopieerbladen, DM = (ander) Didactisch materiaal 1 Oefeningen op de getallenas Taak foutloos gemaakt Zeg een getal en laat de leerling de plaats van dat getal op de getallenas (M) aanduiden. Begin met een onderverdeling van 1 tot 100 per eenheid. Herhaal de oefening dan nog eens met andere getallenassen (met onderverdeling van 1 tot 100 per tiental, zonder onderverdeling), waarbij de leerling de plaats van het getal moet schatten. 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 De getallenas met onderverdeling van 1 tot 100 per eenheid en per tiental kan ook gebruikt worden om de voorgaande en volgende buurgetallen en buurtientallen van een getal te laten bepalen. 2 Honderdveld met getallen Taak foutloos gemaakt Dek een aantal aaneensluitende eenheidsvierkantjes (DM) op het getallenhonderdveld (DM) af. De leerling moet zeggen welke getallen er zijn afgedekt. 1 2 3 4 11 12 13 14 6 7 8 9 16 17 18 19 21 22 23 24 26 27 28 29 31 32 33 34 36 37 38 39 41 42 43 44 46 47 48 49 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 3 Honderdveld met schijfjes Taak foutloos gemaakt Vergroot en kopieer een schijfjeshonderdveld (M) en knip de getalkaartjes uit. De leerling moet de kaartjes correct op het honderdveld leggen. 3 13 20 46 Abimo Uitgeverij pagina 144 Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: W7 < = > Datum: Schrijf de ontbrekende getallen in de grijze vakjes. 1 2 4 5 11 12 13 14 21 6 7 16 8 9 18 19 20 23 24 25 26 27 28 31 32 34 35 42 43 44 51 52 53 61 37 38 39 40 3 66 46 47 48 49 50 55 56 57 63 64 65 71 72 73 74 59 60 67 68 69 70 76 77 78 82 83 84 85 86 91 92 10 30 80 88 89 90 94 95 96 97 99 100 Welke getallen zitten verborgen achter de afbeeldingen? Vul in. 1 2 4 5 6 7 8 9 10 11 12 30 43 55 69 90 Abimo Uitgeverij pagina 152 Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: W16 < = > Datum: Verdubbelen! Bepaal het aantal witte en grijze stippen in elk honderdveld. Schrijf de bewerking eronder. 20 + = + = + = + = + = + = Abimo Uitgeverij pagina 161 Getallen vergelijken, ordenen en aanduiden ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: Datum: W15 +– Reken de bewerkingen uit. TE + TE = TE TE + TE = TE TE + TE = TE 1 8 + 4 1 = 7 8 + 2 1 = 3 6 + 5 2 = 4 7 + 4 2 = 4 2 + 3 7 = 7 5 + 1 3 = 6 6 + 1 3 = 8 4 + 1 5 = 4 8 + 3 1 = 6 5 + 2 4 = 7 5 + 1 2 = 6 4 + 1 5 = 6 3 + 2 2 = 2 2 + 3 7 = 4 8 + 5 1 = 2 3 + 4 3 = 3 3 + 5 5 = 3 4 + 3 2 = 5 8 + 4 1 = 1 6 + 1 2 = 1 3 + 8 5 = 44 45 + 4 5 + 4 4 = 2 7 + 5 1 = 8 6 + 1 2 = 7 7 + 2 2 = 3 6 + 4 1 = 1 1 + 7 2 = 5 1 + 2 7 = 4 1 + 5 1 = 2 4 + 1 4 = 1 1 + 6 6 = 5 2 + 1 7 = 8 2 + 1 6 = Abimo Uitgeverij pagina 202 Optellen en aftrekken zonder overbrugging ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam: Datum: W29 +– Maak de wisselsommen. Reken eerst de gemakkelijkste bewerking uit. 3 + 5 0 = 3 + 50 is een moeilijke opgave. De wisselsom is gemakkelijker uit te rekenen: 50 + 3. 5 0 + 3 = 5 + 6 4 = 6 4 + 5 = 2 + 3 6 = 3 6 + 2 = 1 2 + 3 4 = 3 4 + 1 2 = Abimo Uitgeverij pagina 216 Optellen en aftrekken zonder overbrugging ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam:Datum: W1 +– Snuffel vult eierdozen. Hoeveel eieren komen er telkens bij? 1 8 + = 2 0 2 5 + = 3 0 3 9 + = 4 0 4 3 + = 5 0 3 2 + = 4 0 Abimo Uitgeverij pagina 254 Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- E) ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 W7 Naam:Datum: +– Reken de optellingen uit. Vul eerst aan tot het volgende tiental door het splitsen van het tweede getal/term. 2 8 + 6 = 3 9 + 7 = 2 8 + 2 + 4 = 3 9 + 1 + 6 = 7 7 + 4 = 4 8 + 5 = 7 7 + 3 + = 4 8 + 2 + = 6 9 + 3 = 8 5 + 8 = 6 9 + + = 8 5 + + = 5 7 + 9 = 7 9 + 2 = + + = + + = 4 6 + 8 = 3 5 + 6 = + + = + + = 8 8 + 5 = 6 6 + 7 = + + = + + = Abimo Uitgeverij pagina 260 Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- E) ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 W4 Naam:Datum: +– Reken zoals Snuffel in stappen. Eerst de tientallen bijtellen, dan de eenheden! 7 6 + 1 6 = 4 5 + 2 8 = 7 6 + 1 0 = 8 6 4 5 + 2 0 = 8 6 + 6 = + 8 = 5 9 + 3 3 = 6 6 + 2 5 = 5 9 + 3 0 = 6 6 + 2 0 = + 3 = + 5 = 6 7 + 2 6 = 6 3 + 1 9 = 6 7 + 2 0 = 6 3 + 1 0 = + = + = 3 9 + 5 2 = 4 4 + 3 7 = 3 9 + 5 0 = 4 4 + 3 0 = + = 5 8 + 1 6 = Abimo Uitgeverij pagina 315 + = 2 5 + 2 7 = + = + = + = + = Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE) ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam:Datum: Omkeersommen! W18 +– Ik reken eerst de optelsom uit. 3 6 + 2 5 = 6 1 6 1 – 2 5 = Ik controleer: ik reken de omkeersom uit. Schrijf onder elke optelsom de omkeersom en reken beide bewerkingen uit. 4 8 + 1 7 = – = 2 9 + 1 4 = – = 4 7 + 1 6 = – Abimo Uitgeverij pagina 329 = Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE) ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 W23 Naam:Datum: +– Vlekje en Snuffel vullen samen de rekenmuur in. Welk getal moet in de bovenste steen staan? Twee stenen naast elkaar vormen een optelsom (28 + 14). Op de steen erboven staat het resultaat (42). 42 28 53 14 39 17 25 Reken de bewerkingen uit en vul de ontbrekende getallen in. 53 30 29 5 28 27 6 100 50 13 91 54 23 75 19 12 25 7 Abimo Uitgeverij pagina 334 9 11 2 8 Optellen en aftrekken met overbrugging (+/- TE) 16 7 ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 W3 Naam:Datum: x Vlekje rekent sneller. Schrijf de optelsom en de passende vermenigvuldiging onder elke tekening. 5+5+5+5=4x5 5 + 5 + 5 + 5 = x 5 = 2 + + x = 4 Abimo Uitgeverij pagina 362 + + + + x = + + x = = + + x = = + + + + = + + + + + Vermenigvuldigen = ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 W23 x Naam:Datum: Teken negensprongen op de getallenas. 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Omcirkel de negentallen. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 9 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 Vul de lege vakjes van de bewerkingen in. x 9 = 72 x 9 = 36 x 9 = 27 x 9 = 9 x 9 = 63 x 9 = 54 x 9 = 45 x 9 = 18 x 9 = 81 90 = x 9 27 = x 9 36 = x 9 54 = x 9 63 = x 9 18 = x 9 45 = x 9 81 = x 9 72 = x 9 Abimo Uitgeverij pagina 382 Vermenigvuldigen ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 Naam:Datum: W2 ·· Vul zakjes door een aantal vruchten te omcirkelen. Hoeveel zakjes zijn het telkens? Reken telkens de delingen uit. Steek steeds 5 appels in een zak. Steek steeds 3 appels in een zak. 18 ·· 3 = 15 ·· 6 = 20 ·· 2 = Abimo Uitgeverij pagina 414 ·· 4 = Steek steeds 7 peren in een zak. Steek steeds 2 peren in een zak. 10 5 = Steek steeds 4 sinaasappels in een zak. Steek steeds 6 sinaasappels in een zak. 24 ·· 14 Delen ·· 7 = ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100 W17 Naam:Datum: ·· Delen door 7. Hoeveel groepjes van 7 stippen kun je maken? Omcirkel ze. Schrijf de bewerkingen en reken ze uit. 42 ·· 7 = dus is 6 x 21 ·· dus is 7 = x ·· 7 = 7 = dus is 7 = x 7 = x 7 = 28 Elke deling hoort samen met een vermenigvuldiging. Schrijf de bewerkingen en reken ze uit. 2 x 7 = 14 dus is 14 10 x 7 = 70 dus is ·· 7 = x ·· dus is ·· 7 = 7 = 63 x 7 = ·· 70 4 ·· 7 = 7 = 56 x 7 = 49 7 = ·· 7 = 28 Doe telkens 7 kinderen in een tent. Hoeveel tenten kun je telkens vullen? Vul de tabel in. 14 42 28 56 7 63 49 35 70 21 Reken de delingen uit. 7 = 56 42 ·· ·· 7 = 63 ·· 7 = 7 = 21 28 ·· ·· 7 = 35 ·· 7 = 7 Abimo Uitgeverij pagina 429 Delen 7 = 14 ·· ·· 49 ·· 7 = 7 = ik reken weer MEE ! Deel 3: Getallen tot 100