De Valkuilen van de

De Valkuilen van de
Familiale overdracht
Jos Thys
Manager Competence Center
Familiebedrijven
Competence Center Familiebedrijven
Antwerp Management School
Opdracht Agentschap Ondernemen in het kader van VIA
Succesvol Overdragen Familiebedrijven
Team
Prof Eddy Laveren Academic Director
Jos Thys projectcoördinator
Case studies
Maximale provinciale spreiding
Verschillende sectoren
Verschillende generaties
Competence Center Familiebedrijven
Gegroeid uit het onderzoek en de jarenlange ervaring in Universiteit
Antwerpen en Antwerp Management School
Partners :
1. Vlaamse Overheid via Agentschap Ondernemen
2. Privé : Bank J. Van Breda & C°, Ernst&Young, Greenille, SD Worx.
3. Familiebedrijven : Van De Velde, Torfs, Boss Paints, JBC,
4. Internationaal : STEP netwerk
Het is voor deze generatie dat we het doen
12 valkuilen van de Familiale overdracht
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Te laat starten
Ongestructureerd proces
Emoties komen onvoldoende aan bod
Onvoldoende externe begeleiding
Volgende generatie niet voldoende betrekken
Duidelijke strategie ontbreekt
Aangepaste governance ontbreekt
8.
Ondernemerschap onvoldoende doorgeven
9.
Slechte regeling eigendom
10. Onvoldoende financiering
11. Juridisch fiscale structuur zit niet goed
12. Gebrekkige communicatie
1. Te laat starten
Bedrijfsleider wacht te lang om eraan te beginnen
stelt uit omdat hij het moment nog niet opportuun vindt
ziet tegen op gesprekken met de familieleden
denkt dat daardoor zijn afscheid bespoedigd wordt
Stippel tijdig een opvolgingstraject uit.
proces bestaande uit 3 fazes
een voorbereidings-,
een opvolgings- en
een post-opvolgingsfase
minstens 5 tot 10 jaar
2. Ongestructureerd proces
Processie van Echternach
Tijd voor reflectie en bezinning ontbreekt
vliegwiel : constant in beweging zonder overdrive
Werk met een goed doordacht stappenplan, waarbij een tijdslijn wordt
uitgetekend en waarbij de verschillende stappen worden ingepland.
Beide generaties spreken af wanneer welke verantwoordelijkheden worden
overgedragen zodat dit goed kan verlopen.
De nieuwe generatie kan zich voorbereiden en vormen.
De vorige generatie kan stapsgewijs de taken doorgeven.
Dit geeft stabiliteit voor het bedrijf en ook voor de familieleden.
3. Emoties komen onvoldoende aan bod
Zeer belangrijk in familiaal verband
De oorspronkelijk boodschap raakt ondergesneeuwd
Objectivering van de gesprekken is noodzakelijk
4. Onvoldoende externe begeleiding
Familie heeft onvoldoende ervaring
proberen en missen
Vertrouwen in externe begeleider is essentieel
door verschillende betrokkenen
bij begin duidelijk uitspreken
Een professioneel advies en een goede externe begeleiding van het
opvolgingsproces zijn geen overbodige luxe.
Specialisten kan men zoeken met de hulp van de accountant, de
bedrijfsrevisor, de advocaat of de notaris of via collega bedrijfsleiders
Met kennis van zaken het geheel begeleiden.
goede introductie
heel wat informatie en gegevens van de vaste specialisten
die in het bedrijf aanwezig zijn.
5. Volgende generatie niet voldoende
betrekken
Volgende generatie speelt een cruciale rol
Hun toekomst staat op het spel
ondernemerschap en passie zijn cruciale elementen
Betrek de kinderen reeds op jonge leeftijd bij de werking van het
familiebedrijf.
Bij Schoenen Torfs worden alle familieleden ouder dan 12 jaar uitgenodigd op
een jaarlijkse familiebijeenkomst.
In heel wat familiebedrijven maken kinderen ook via vakantiejobs en
opendeurdagen kennis met het bedrijf.
6. Duidelijke strategie ontbreekt
Uitwerken strategie voor familie en familiebedrijf noodzakelijk
waar wil de familie naartoe
het bedrijf
hoe raken beide partijen daar
welke middelen zijn nodig
Maak een strategisch plan voor het bedrijf.
Analyse van de markt, de klanten, de leveranciers, de overheid, het personeel
en andere stakeholders
de sterkten en zwakten detecteren
risico’s en nieuwe mogelijkheden voor de toekomst waar het bedrijf
zich zal moeten op focussen om verder te groeien en te bloeien.
7. Aangepaste governance ontbreekt
Externe bestuurders vullen ontbrekende competentie/ervaring aan
Voorzie gepaste governance structuren.
een goed werkende raad van bestuur en eventueel een raad van advies met een
of meerdere externen, die regelmatig samenkomt met een duidelijke agenda
en waarbij de raadsleden voldoende tijd spenderen aan de voorbereiding van
de vergaderingen.
De code Buysse raadt aan dat de voorzitter van de raad van bestuur bij
voorkeur een andere persoon is dan de persoon die het dagelijks bestuur van
het familiebedrijf waarneemt.
8. Ondernemerschap onvoldoende doorgeven
Volgende generatie opleiden in ondernemerschap
Ontwikkel ondernemingstalent binnen het familiebedrijf
bij de medewerkers en
teammanagement
9. Slechte regeling eigendom
Eigendom doorgeven aan volgende generatie
Onverwacht overlijden kan ernstige financiële en structurele gevolgen
hebben : onvoldoende voorbereiding nefast
Correcte regeling van de eigendom.
Ook de overdracht van eigendom kan conflicten veroorzaken.
evenwicht tussen een gelijke behandeling van de kinderen, een gepaste
verdeling van de zeggenschap en de bestuurbaarheid.
10. Onvoldoende financiering
Hoe kan een interne of externe verkoop gefinancierd worden ?
intern : broers en zussen kopen elkaar uit
Financiering groei volgens strategisch plan
11. Juridisch fiscale structuur
Sluitstuk van de oplossing
Alle elementen voor oplossing komen hierin samen
Gespecialiseerde aanpak nodig
Besteed voldoende aandacht aan de financiële en de juridisch-fiscale
aspecten bij de overdracht van het familiebedrijf.
Finale doel moet duidelijk zijn
Techniek in functie van resultaat en niet omgekeerd
12. Gebrekkige communicatie
Slechte communicatie leidt tot veel misverstanden en verkeerde
verwachtingen bij familieleden, medewerkers, klanten, leveranciers, ….
Zorg voor een goede communicatie en goede afspraken. Problemen
voorkomen is beter dan genezen.
DEUGDELIJK BESTUUR IN EEN
FAMILIAAL BEDRIJF
Jos THYS
UNIZO Ondernemersforum
Op een dag zal alles van jou zijn mijn
zoon. Op voorwaarde
dat ik mijn vader ooit zover krijg om
het aan mij te geven.
DOELSTELLINGEN FAMILIE
•
•
•
•
•
Financieel
Continuïteit familiebedrijf
Opleiding
Samenhorigheid
Rol in de gemeenschap
FAMILIEWAARDEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Integriteit
Persoonlijke groei
Ondernemerschap
Vertrouwen
Reputatie
Langetermijnvisie
Ethisch handelen
Openheid
Zelfbedruipend
Verantwoordelijkheidszin
Team spirit
Uitmuntendheid
Eerlijkheid
loyaliteit
Vorming
Respect
Maatschappelijke
gerichtheid
• ….
•
•
•
•
•
•
•
•
FAMILIALE AANDEELHOUDERS
•
•
•
•
•
Stabiel
LT objectief
Paraat bij moeilijkheden
Faire return
Belang van alle stakeholders
ROL FAMILIE
•
•
•
•
•
Waarden bepalen
Financiële doelstellingen
Raad van bestuur benoemen
Vorming familieleden
Familiale spelregels
FAMILIECHARTER
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Waarden en visie
Doel van het bedrijf
Leiding van het bedrijf
Eigendom, stemrecht en opbrengsten
Rol van familie en externen in het bedrijf
Communicatie in de familie
Opvolging
Familieforum
Conflict
Vorming
Wijzigingen
UITWERKEN FAMILIECHARTER
•
•
•
•
•
•
•
Bewustwording
Voorbereidingsfase
Hulp van extern begeleider
Discussiefase
Ontwerpfase
Definitief akkoord
Uitwerkingsfase
Familieforum
•
•
•
•
•
•
•
•
Businessplan
Opvolgingsregeling
Toekomststrategie
Financiële informatie
Gezamenlijke activiteiten
Betrokkenheid volgende generatie
Ontspannen sfeer
Familie adviseurs : professionele
begeleiding
VOORZITTER FAMILIEFORUM
• Aanvang extern raadgever
• Periodieke rotatie tussen familietakken
• Rol :
– Regelmatig bijeenroepen
– Voorbereiding agenda
– Tijdig uitnodigen
– Transparante besluitvorming + uitvoering
– Goede communicatie
– Flexibel gebruik subgroepen
AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST
• Vrije overdracht aandelen
• Voorkooprecht
• Goedkeuringsclausule
• Prijsbepaling
• Intern
• Extern
• Waarderingscriteria
• Volgrecht
• Stemrecht (delicaat)
Code Buysse
•
•
•
•
•
•
•
•
Visie en Missie
Externe adviseurs
Actieve raad van bestuur
Performant management
Betrokken aandeelhouders
Externe controle
Aandeelhoudersovereenkomst
Publicatie
Hoe implementeren
• Doe het zelf
• Bestaande dienstverleners
• Specialisten
Doe het zelf
• Met behulp van
– de Code (zie infomap)
– De Unizo instrumenten
•
•
•
•
Scan Behoorlijk Bestuur
Toetsingslijsten Code Buysse
Handleiding Raad van Advies
Contract
Bestaande raadgevers
•
•
•
•
Revisoren
Accountants Belastingconsulenten
Boekhouders Fiscalisten
Notaris
Zij zullen in de toekomst meer
aandacht besteden aan de
implementatie bij hun klanten
Specialisten
•
– Team van 16 corporate governance specialisten
– Analyse en ondersteuning
• Deminor
• Guberna
• Corgo-Acerta
Rol governance in de overdracht
• Betrokkenheid van externen in raad van
bestuur of advies => goed klankbord voor
belangrijke beslissingen
• Welke aandachtspunten zijn van belang
• Juiste vragen stellen
• Toekomst voorbereiden
Familiale overdracht
• Code Buysse
– Creëert kader
– Zorgt voor continuïteit
– Elkeen de juiste opdracht
• Familie
– Tijd en energie uittrekken
– Goede communicatie
– Transparantie
Conclusie
• Code werkt als je ze goed en verstandig
toepast
• Alles hangt af van mensen en begeleiding
• Revisor en accountant spelen een
belangrijke rol
Ondersteuning vanuit Vlaamse overheid
Familiale overdracht staat zeer hoog op de agenda van de Vlaamse
overheid.
Veel initiatieven rond bewustmaking, informatie, begeleiding en structuur
zowel naar inhoud
ook financiële tegemoetkoming
Het Agentschap Ondernemen vormt samen met het Stakeholdersplatform
een belangrijke draaischijf voor de uitwisseling van informatie en de
organisatie van activiteiten.
Ondersteuning door specialisten
Voor vele Families zijn de specialisten van levensbelang voor de
continuïteit.
Zij zullen vanuit hun expertise de Familie oplossingen aanreiken voor het
doel dat de Familie zichzelf heeft gesteld. Zij blijven de kern van de
onderneming en het ondernemerschap. Door het op een verstandige en
goed voorbereide wijze door te geven aan de volgende generatie
Bank van Breda, Greenille, Ernst&Young en SD Worx. kunnen elk op hun
terrein meerwaarde afleveren aan het bedrijf, de Familie en ook aan ons
Competence Center. Hun ervaring is van zeer waardevol.
Toekomst overdracht Familiebedrijven
Door sensibilisering en opleiding zullen heel wat Familiebedrijven de
valkuilen kunnen vermijden.
Hierdoor zullen zowel de tewerkstelling als de ekonomische activiteit een
verdere toekomst tegemoet gaan.
Indien jullie nog vragen hebben steeds welkom in ons Competence center
[email protected]
Hun toekomst ligt in uw handen !