Pinksteren heette een moeil

Welkom
Zingen: Word wakker slaapkop
Dia 1 Koolwaterstoffen in het heelal.
Inleiding op de dienst: Pinksteren heette een moeilijk kerkelijk feest, maar zij die de schriftlezing
doen, zullen duidelijk maken dat het toch niet zo moeilijk is. Wat wel moeilijk is, is dit plaatje. Een
plaatje van koolwaterstoffen in het heelal, die ervoor zorgen dat er leven mogelijk is, die het mogelijk
maken dat wij hier vanmorgen zitten. Hoe? Dat is een mysterie, een raadsel. Dat moet het wat mij
aangaat ook maar blijven, of zoals Annemieke van der Meiden een aantal maanden geleden zei: de
weg naar de Zaragossazee moet geheim blijven. Het raadsel van Pinksteren oplossen is genoeg voor
deze dienst. Maar deze dia en Pinksteren hebben alles met elkaar te maken.
Drempelgebed
1
Dia 2
Schriftlezing Handelingen 2, 1 tot en met 2,4
Opdracht
1 Toen de dag van het Pinksterfeest
aanbrak waren ze allen bij elkaar.
2 Samenvatting in eigen woorden
Je leest voor
Toen de dag van het Pinksterfeest aanbrak
waren ze allen bij elkaar.
Op wat wij Pinksteren noemen zaten ze bij
elkaar
Hoezo Pinksteren en wie zijn ze?
Het was het Joodse feest van de eerstelingen
van de oogst( onze dankdag voor gewas en
arbeid) en die ze zijn de volgelingen van Jezus
Ze wisten niet hoe het nu verder moest
Lisa
2 Plotseling klonk er vanuit de hemel
een geluid als van een geweldige
windvlaag, dat overal in het huis waar
ze waren te horen was.
3 Samenvatting in eigen woorden
4 Verhelderingsvraag
5 Antwoord op die vraag
1 Wat, denk je gaat er gebeuren?( Je mag
niet kijken wat er gebeurt. Hoe zou jij
verder gaan met het verhaal?)
Plotseling klonk er vanuit de hemel een geluid
als van een geweldige windvlaag, dat overal in
het huis waar ze waren te horen was.
Lucas
In dat huis begon het te stormen in alle kamers
Wat gebeurde er precies?
Alles wat er stond vloog door de lucht
Het werd een rommeltje, alles kriskras door
elkaar.
Irina
Maartje
Esther
Lisa
3 En er verschenen aan hen een soort
vlammen, die zich als vuurtongen
verspreidden en zich op ieder van hen
neerzetten.
4 Samenvatting in eigen woorden
En er verschenen aan hen een soort vlammen,
die zich als vuurtongen verspreidden en zich
op ieder van hen neerzetten.
Irina
Boven de hoofden van alle mensen daar
verscheen vuur.
Hoe ontstond dat vuur?
Ik begrijp er niets van.
Zou de boel in de fik vliegen? Of kwam de
brandweer?
Maartje
En allen werden vervuld van de geest en
begonnen op luide toon te spreken in vreemde
talen, zoals hun door de geest werd ingegeven.
Maartje
Iedereen werd geestdriftig en sprak de taal van
het hart
Hoe kan dat?
Ik zou het niet weten, maar als je geestdriftig
wordt kun je veel.
Esther
3 Verhelderingsvraag
4 Antwoord op die vraag
5 Wat, denk je gaat er gebeuren?( Je mag
niet kijken wat er gebeurt. Hoe zou jij
verder gaan met het verhaal?)
5 Verhelderingsvraag
1 Antwoord op die vraag
2 Wat, denk je gaat er gebeuren?( Je mag
niet kijken wat er gebeurt. Hoe zou jij
verder gaan met het verhaal?)
4 En allen werden vervuld van de geest
en begonnen op luide toon te spreken
in vreemde talen, zoals hun door de
geest werd ingegeven.
5 Samenvatting in eigen woorden
1 Verhelderingsvraag
2 Antwoord op die vraag
2
Lucas
Irina
Maartje
Esther
Esther
Lisa
Lucas
Lisa
Lucas
3 Wat, denk je gaat er gebeuren?( Je mag
niet kijken wat er gebeurt. Hoe zou jij
verder gaan met het verhaal?)
De mensen die hen hoorde praten verstonden
wat ze bedoelden
Wij zingen: Geweldige, gedreven wind( Zangen van zoeken en zien 738)
3
Irina
Dia 3
Tijn met z’n dodelijke ziekte heeft begrepen, dat je zelfs met de dood binnen handbereik dromen
kunt dromen. Daarover gaat de volgende schriftlezing
Joël 2, 28
5 Dan gebeurt het dat Ik mijn geest geef
aan alles wat leeft, en uw zoons en
dochters zullen profeteren, uw
ouderen zullen dromen hebben en uw
jonge mensen zullen visioenen zien.
Dan gebeurt het dat Ik mijn geest geef aan
alles wat leeft, en uw zoons en dochters zullen
profeteren, uw ouderen zullen dromen hebben
en uw jonge mensen zullen visioenen zien.
Esther
1 Samenvatting in eigen woorden
Als ieder ergens geestdriftig over is of blij van
wordt, zie je dat de wereld toekomst heeft
Lisa
2 Verhelderingsvraag
Zijn het dan andere mensen geworden?
Lucas
3 Antwoord op die vraag
Nee, het zijn mensen die anders leren kijken
Irina
4 Wat, denk je gaat er gebeuren?( Je mag
niet kijken wat er gebeurt. Hoe zou jij
verder gaan met het verhaal?)
In zo’n geval hebben wij mensen leren hopen
op toekomst.
Maartje
4
Wij zingen: Wij mensen blijven dromen dromen
Dia 4
Lezen: Genesis 11, 4-9 door Roos Groenewoud
Wij zingen: Alles wacht op u vol hoop
Overdenking: Gemeente van de weg van Jezus van Nazareth
Alles wacht op u vol hoop zongen we net en de dia vertoont de toren van Babel, waarschijnlijk een
zikkoerat , een gebedstempel in de buurt van Sinear, dat is de plaats waar o.a. de torenbouw van
Babel plaatsvond en God strafte volgens het verhaal met de Babylonische spraakverwarring, omdat
de mensen dachten dat ze God zelf waren. Kortweg de mensen verstonden elkaar niet meer na de
zondvloed als nakomelingen van Noach en verspreidden zich. Nieuwe theologie is dat de mensen in
hun hoogmoed zichzelf straffen. Een mooi verhaal nietwaar: de mens die in zijn hoogmoed denkt dat
íe God zelf is en niemand anders meer nodig heeft. Wij hebben elkaar nodig.
Dia 5
5
Welnu, als u dit plaatje ziet snapt u, dat het tegendeel van niets en niemand nodig hebben, waar is;
dit zijn ketens van koolwaterstoffen in het heelal waaruit wij zijn ontstaan en waar we niks van
begrijpen ondanks al onze kennis. Het is het mysterie van de Zaragossazee, de plaats van de
geboorte van de paling, waar we ook al niks van begrijpen. We kunnen weliswaar verder kijken dan
onze neus lang is, zelfs verder dan we ooit kunnen komen en het heelal maar groter worden.
En vandaag vieren we Pinksteren, het oorspronkelijke feest van de eerstelingen. Dat is mooi
weergegeven op deze dia: zo is ons leven begonnen. Schepping? Voor Joden was het Sjavoeot: De
eerste oogst is binnen en uit dankbaarheid draag je dat op aan God. Vroeger zou je zeggen: “Dat
offer je aan God.” Maar wij zijn niet gewend om nog aan God te offeren in ons taalgebruik. Maar
bepaalde gebruiken kennen we nog; wat te denken van de eerste haring die binnengebracht wordt.
De opbrengst van het eerste kantje= tonnetje haring gaat naar een goed doel. Maar dat verklaart ook
waarom de volgelingen van Jezus bij elkaar zitten, want de Joodse feesten werden gewoon gevierd.
Ze hadden echt geen vrije dag volgens de cao. Oorspronkelijk was het het feest waarop de
'eerstelingen' van de oogst (datgene wat het eerst wordt geoogst) aan God werden geofferd
6
(Sjavoeot is van oorsprong een oogstfeest), maar later werd dat de herdenking van het verkrijgen van
de Thora (de wet, met name de Tien Geboden) op de Sinaïberg; dit wordt Matan Tora (geven van de
Thora) genoemd. Volgens latere joodse verklaringen is het proces van het ontvangen van de Thora
toen echter pas begonnen en is dat een continu doorlopend proces. Er zijn meer verwijzingen naar
Joodse gebruiken. Het talenwonder heeft zijn oorsprong in oude joodse legendes over de wetgeving
op de Sinaï: gelet bijvoorbeeld op een uitspraak van de gezaghebbende rabbijn Jochanan ben Zakkai
(30-90), die zei dat tijdens de openbaring op de Sinai de stem van God zich had verdeeld in de
zeventig talen van de mensheid, om zich zo tot alle volkeren te kunnen richten. Klaas Hendrikse
noemt ze mythes, dat klopt wel: er is gewoon een zevental boeken over alle legendes van de Joden
waarin een en ander staat.
Zoals bij ons Kerst een andere inhoud heeft gekregen: oorspronkelijk was op 25 december bij de
Germanen het zonnewendefeest, pas vier eeuwen na de geboorte van Jezus is de kerk Kerstfeest
gaan vieren, zo werd het kerkelijk jaar aangepast aan al bestaande feesten. Het kwam mooi uit dat
op het feest van de eerstelingen er een verhaal verteld werd over mensen die tot geloof kwamen.
Maar hoe het precies zat weten we niet. Immers de volgelingen van Jezus waren teruggegaan naar
Galilea, volgens het evangelie van Mattheüs en ook van Marcus en sommigen hadden hun oude
beroep maar weer opgenomen. Dus het verhaal van Pinksteren is een geconstrueerd verhaal over
een bijeenkomst in Jeruzalem. Wat zegt dat? In de eerste plaats mogen we – als Jeruzalem ter sprake
komt – niet denken aan de plaats, maar aan de belofte. Jezus werd niet geboren in Jeruzalem, maar
alles wat met belofte en toekomst te maken heeft, wordt gesitueerd in Jeruzalem. Daarheen gaan de
pelgrims, daar staat of stond de tempel, daar vindt de jongste dag plaats, daar vertoont God zich aan
Zijn volk! Het is dus eerder een belofte dan een plaats. Bovendien, wat valt er te denken van de
Romeinen en de Joodse Schriftgeleerden.? Die rabbi uit Nazareth was dood, rust in de tent en nou
krijg je weer gedonder?
Nou nee, want zowel Mattheüs als Marcus spreken over de rondgang van de leerlingen en
volgelingen door de dorpen en de steden en volgens de handelingen der apostelen werden velen tot
geloof in Jezus gebracht en vormde zich een gemeente na de hemelvaart van Jezus. Dat verhaal is
nodig om het pinksterverhaal te kunnen vertellen; in dat opzicht was ik ontroerd door de eigen
woorden die Maartje ons gaf bij de voorbereiding van deze pinksterdienst. Die mensen spraken in
tongen staat er en Maartje vertaalde dat met: ze spraken de taal van het hart. Ofwel mensen
voelden zich aangesproken in tijden van angst, vrees en verwarring en kregen houvast, of kregen
moed en hoop op toekomst. En de geest die daaruit sprak, maakte van deze mensen mensen van
hoop, mensen van een toekomst, mensen met een ideaal, mensen met zicht op hoe nu verder, of
zelfs van mensen met geen zicht op de toekomst, mensen van twijfel, mensen met gevoelens van
gemis en onzekerheid. Alles wat tot nu toe werd gedacht bleek een illusie. Ze hadden gehoopt op
een nieuwe leider, een koning, en wel een nazaat van koning David. Die koning zou de gehate
Romeinen het land uitjagen. Wel daar kwam niets van terecht; zo’n 40 jaar later zou Jeruzalem met
de grond gelijk worden gemaakt, heel veel Joden vermoord en de opstand bedwongen en nog vier
jaar later werd ook de laatste verzetshaard Massada veroverd en de laatste opstandelingen vonden
de dood. Nog steeds hopen en vertrouwen sommige Joden dat Jeruzalem weer een stad van vrede
zal zijn. Daar hoeven we niet op te rekenen. De naam Jeruzalem betekent in de eerste plaats niet
stad van vrede, maar stad van de god Salem. In de tweede plaats strookt Jeruzalem als hoofdstad
niet met de status van de stad: heilige plaats voor moslims en Joden, pas tijdens David geworden tot
7
residentie van de koning. Een soort Den Haag en geen Amsterdam! De oorspronkelijke tempel stond
in Silo en na 70 mochten de Joden niet meer in Jeruzalem komen.
We zijn dus terug naar de basis van het verhaal: er zijn mensen, volgelingen van Jezus, die elkaar
vinden in wederzijds begrip; de taal van het hart. Pinksteren heeft dus weinig met instituut kerk te
maken, maar alles met elkaar verstaan. Je bent op jezelf aangewezen in een vijandige wereld. En een
vijandige wereld is niet een wereld die zich tegen je keert, maar een wereld met de torenbouw van
Babel: kijk eens naar de grote kerk van Dordrecht, de grote kerk van Woudrichem en de grote kerk
van Gorinchem. Alle drie lijken qua torenbouw op elkaar. Wij hebben de grootste en hoogste toren!
Dat was de bedoeling van die steden: drie steden die tegen elkaar opbieden, zoals overal in de
wereld. Denk aan de kathedralen in Frankrijk, denk aan de 650 kerken in Rome, etc.
Pinksteren is de omgekeerde torenbouw van Babel, waar niet de 3000 tot geloof gekomen
christenen centraal staan- een soort wedstrijdje in bekering- maar waar de taal van het hart centraal
staat. Lieve mensen, kijk elkaar zoals we hier zitten diep in de ogen en zie of je elkaar verstaat, zie of
je met de angsten en het gemis waarover Klaas Hendrikse vorige week sprak elkaar iets kunt bieden.
En alles wat er is , is vriendschap en liefde, meer is er niet. En als die liefde en vriendschap er is,
kunnen we veel voor onze omgeving betekenen. Toen ik in een van de vorige diensten vroeg aan
Marleen Roos en aan Willy Schravendeel of ze met me wilden trouwen kwam het antwoord nee.
Bovendien zei na afloop Marja Witteveen tegen me: “Je durfde het mij zeker niet te vragen.” Eerlijk
gezegd vroeg ik het aan het hele OP, en daarom speelde Olga toen de bruidsmars als muzikaal
moment. Pinksteren is het bruiloftsfeest van de kerk en dan niet van de kerk als instituut, maar van
de mensen die elkaar van hart tot hart spreken en verstaan. Niet een geloofsverhaal, een
onbetwijfeld christelijk geloof, maar het verhaal van Maartje.
Moge het zo zijn.
Stilte
Muzikaal moment: vleugel en fluit
Dia 6
Wij zingen: Waar vriendschap is en liefde
8
Gebeden:
Dankgebed
Vader, moeder van ons leven, Wij danken u voor uw woord, Uw woord van leven, uw woord in een
voor alle mensen verstaanbare taal. Die taal die jaar in jaar uit verandert, omdat taal verandert en
omdat mensen veranderen en omdat de wereld verandert. Wij danken u dat de boodschap hetzelfde
blijft, namelijk die boodschap van liefde en vriendschap, die boodschap van hart tot hart. Maak ons
tot taalwonderen die in verstaanbare taal spreken en die oren hebben welwillend naar de spreker in
de hoop de bedoeling te begrijpen, zonder vooroordelen.
Moeder, vader van ons leven: laat die boodschap eerlijk en verstaanbaar zijn, vol met twijfel, vol met
angsten van de diepten van ons hart, waar we elkaar oprecht ontmoeten. Niet die hoge torens van
de hoogste, de sterkste, de mooiste, de vroomste.
Vader, moeder van ons leven , fijn dat we schril afsteken bij die hoge torens, bij die mooie mensen,
bij die grote schreeuwers die zichzelf overschreeuwen om angst, verdriet en pijn niet te hoeven
voelen, om niet een leven van gemis te hoeven leven. Dank voor de solidariteit van de minsten, de
onaanzienlijksten.
Voorbeden
We bidden u voor zieken …………………………………………………..
rouwenden………………………………………………..
9
gehandicapten………………………………
machthebbers in hun onmacht………………..
Stil gebed
Besloten met Onze Vader verborgen
Diakonaal moment:
Koor zingt tijdens collecte: Wij zullen kennen
Kinderen komen terug
Dia 7
Slotlied: Voor kleine mensen is hij bereikbaar
Zegen.
Zegenbede naar de woorden van Franciscus
Moge God je zegenen met ongemak bij gemakkelijke antwoorden, halve waarheden, en
oppervlakkige verhoudingen zodat je diep vanuit je hart mag leven. Moge God je zegenen met
woede bij onrechtvaardigheid, onderdrukking, en uitbuiting van Gods schepselen zodat je mag
werken aan rechtvaardigheid, vrijheid, en vrede.-Moge God je zegenen met tranen om te vergieten
voor hen die lijden aan pijn, verwerping, honger, en oorlog, zodat je je handen kan uitstrekken om
hen te troosten en om hun pijn in vreugde te veranderen.-En moge God je zegenen met genoeg
dwaasheid om te geloven dat je een verschil kan maken in de wereld, zodat je kan doen waarvan
anderen zeggen dat het niet gedaan kan worden.
‘Amen’
10