over de groeiende verschillen in de samenleving

Grotere Tegenstellingen?
Hans Peter Benschop
Trendbureau Overijssel
Congres Feiten, Feiten, Feiten
Zwolle, 16 mei 2017
Verwarrende tijden
Vindt u verschillen toegenomen, gelijk
gebleven of afgenomen?
Bron: Ipsos, NOS prinsjesdagonderzoek 2016
Deze verschillen nemen volgens u toe. Maakt u
zich daar zorgen over?
Bron: Ipsos, NOS prinsjesdagonderzoek 2016
Hoe kunnen we deze situatie, waarin
Nederlanders zoveel tegenstellingen zien,
interpreteren?
Vier Grote Analyses
Groter verschil hoogopgeleid en laagopgeleid
ressentiment
Globalisering, EU, mobiliteit personen/goederen/geld,
onmacht
Botsing van Beschavingen
angst
Ontzuiling – netwerksamenleving
geen contact meer tussen top en basis
Deze perspectieven zijn niet altijd even
belangrijk geweest.
Vier Grote Analyses
Die corresponderen met vier grote maatschappelijke
bewegingen
De verlichting
Belang hoogopgeleid en laagopgeleid
Belle van Zuylen
Stoommachine, industrialisatie
Ontwikkeling vrije markt, globalisering
Smith
Romantiek
Identiteit/nationalisme
Herder
ICT-revolutie
Ontzuiling – netwerksamenleving
Castells
Vier Grote Analyses
Elk hun eigen focus en succes
Groter onderscheid tussen hoog en laagopgeleid
Opleidingsoffensief
Globalisering
Economische groei
Nationalisme
Identiteit, nationale staat
Ontzuiling – netwerksamenleving
Informatie, Transparantie, emancipatie ´van onderop´
Vier Grote Analyses
Elk hun eigen keerzijde
Onderscheid tussen hoog en laagopgeleid
Opleidingsoffensief: nieuwe elites
Globalisering
Vrije markt: economische ongelijkheid
Nationalisme
Discriminatie
Ontzuiling – netwerksamenleving
Bonding makkelijker dan bridging, fake news, ´bubbels´.
Sterke machtsconcentratie knooppunten
De nadelen van drie projecten getemd
Tot het moment dat het vierde zich aandiende
Onderscheid tussen hoog en laagopgeleid
Verzuiling
Globalisering
Overlegeconomie/poldermodel
Nationalisme
Pacificatiepolitiek/multiculturele samenleving
Ontstaan netwerksamenleving deed maatschappij opnieuw
schudden.
Kernprobleem: manier van samenleven.
Wat vindt u op dit moment het grootste
probleem in Nederland?
Bron: SCP, Burgerperspectieven 2016/4
Als dit zo is
Consequenties voor lokaal beleid
Netwerksamenleving vergt lokale en regionale actie
Onderwijsbeleid/sociaal-economisch beleid
Netwerken
- Gemeenschappelijke horizon: plekken, momenten,
initiatieven
- Netwerken verbinden
- Netwerken verstevigen: wederkerigheid
Identiteit
- Bevestigen: verhalen
- Exploreren: dialoog, praktijken
Als dit zo is
Consequenties voor beleidsonderzoek
Feiten zijn Handgranaten
Ze zijn gevaarlijk
Voorbeeld: tegenstelling autochtoon-migranten
´Het is goed dat een samenleving
bestaat uit mensen van verschillende
culturen´
Bron
´All further migration of Muslim
countries should be stopped´
Bron
Ze zijn gevaarlijk
Voorbeeld: tegenstelling arm-rijk
Bron: CBS, Welvaart in
Nederland 2014.
Bron
Ze zijn gevaarlijk
Voorbeeld: voorstellen van tegenstellingen
Bron: Ipsos, NOS prinsjesdagonderzoek 2016
Je wilt dat ze deugdelijk gemaakt zijn.
Integriteit meer dan ´conform wetenschappelijke normen´
1.
2.
3.
4.
5.
Natuurlijk: integriteit onderzoeker
Maar ook: erkenning van beperking van de
gebruikte methoden
- elke indicator versimpeling werkelijkheid
Meet ik niet de pre-occupaties van de vorige generatie?
- elke vragenlijst ontkent complexiteit van de menselijke geest
Taxichauffeur criterium: licht tegengas
Welk ´frame´ bevestig of ontken ik als onderzoeker?
Verbeelding: waartoe kan dit frame leiden, en is dat legitiem?
Praktijktoets: hoe reageren beleidsambtenaren en politici?
Een Feit is iets anders dan een Waarheid
Waar is de analyse die tot een door alle relevante feiten
gerechtvaardigd handelen leidt.
Er is direct contact tussen onderzoekers en politici nodig,
zodat u kunt voelen of ze de juiste conclusies trekken.
Fact checken is niet de uitdaging, deze verwarrende tijden
hebben een kloppende theorie nodig.
Dank voor uw aandacht.
Meer informatie is te vinden op www.trendbureauoverijssel.nl