Titel van de nota

To SWOT or not to SWOT?
Deze fiche verkent kort de mogelijkheden van een SWOT-analyse als methode om een analyse te doen van (delen van) het jeugdbeleid en de werking van de jeugddienst. Het is een veel gebruikte techniek bij het opstellen
van strategische beleidsplannen. Over de techniek is trouwens heel wat informatie te vinden in handboeken en
op internet. De sterkte van een SWOT-analyse is dat ze zich leent tot zeer diverse toepassingen, zowel naar
stakeholders als onderwerpen.
Uitgangspunten
• Het uittekenen van beleidsopties en doelstellingen gebeurt vanuit een grondige analyse.
• De analyse vertrekt bij de opdracht: missie en kerntaken van de overheid / dienst met betrekking tot een bepaald beleidsterrein.
• Een analyse brengt de huidige toestand in kaart en koppelt daar een evaluatie aan: wat doen we goed, wat
doen we niet goed?
• Een analyse brengt ook de omgeving in kaart en tracht die zo goed mogelijk in te schatten. Welke omstandigheden bieden ons kansen? Wat is bedreigend?
Een SWOT-analyse
• Is een methode / techniek voor het maken van analyses.
• Kan toegepast worden op om het even welke organisatie of product.
• Is steeds subjectief: geeft een waardeoordeel, een appreciatie.
• Kan zowel intern (zelfevaluatie) als door externen gebeuren.
• Ikv. een beleidsplan is een externe SWOT (ook) aanbevolen: bij voorkeur worden diverse stakeholders betrokken. ‘Stakeholders’ zijn actoren/spelers (personen, organisaties,…) die op de één of andere manier betrokken
zijn bij het te analyseren onderwerp.
Concreet: in kaart brengen van Sterkten, Zwakten, Kansen en Bedreigingen
Sterkten:
Wat is sterk aan de organisatie, het product?
Sterkten hangen af van de organisatie, het product zelf. Ze zijn afhankelijk van factoren
waarop de organisatie een rechtstreekse impact heeft.
Bijvoorbeeld: SWOT jeugdcultuur
+ De gemeente beschikt voldoende infrastructuur voor jeugdculturele evenementen: repetitieruimtes, een
degelijke fuifzaal met mogelijkheden tot live-optredens…
+ De jeugddienst heeft een goede band met de cultuurdienst. Er wordt nu al veel samengewerkt.
Swot Analyse
p1 | 4
Zwakten:
Wat is er zwak aan de organisatie, het product?
Zwakten hangen eveneens af van de organisatie, het product zelf. Ze zijn ook afhankelijk van
factoren waarop de organisatie een rechtstreekse impact heeft.
Bijvoorbeeld: SWOT jeugdcultuur
- De schepen van jeugd en de schepen van cultuur zijn van een andere partij. Ze treden vaak in concurrentie
met mekaar.
- De jeugddienst heeft een overaanbod aan activiteiten waardoor de jeugdculturele evenementen soms ondergesneeuwd worden in de rest van de programmatie.
Kansen:
Welke omgevingsfactoren bieden onze organisatie / product kansen?
Kansen zijn afhankelijk van de omgeving.
Bijvoorbeeld: SWOT jeugdcultuur
+ De bijkomende middelen voor de prioriteit jeugdcultuur maken het mogelijk om echt nieuwe projecten uit
te werken.
+ De jeugdafdeling van de bibliotheek trekt veel kinderen en jongeren aan en is een interessante partner
voor het jeugdcultuurbeleid
Bedreigingen:
Welke omgevingsfactoren zijn een bedreiging voor onze organisatie / product?
Bedreigingen zijn eveneens afhankelijk van de omgeving.
Bijvoorbeeld: SWOT jeugdcultuur
- Het aanbod van de naburige grote stad overschaduwt onze eigen jeugdculturele programmatie.
- Er zijn weinig tot geen culturele verenigingen in onze gemeente die open staan voor samenwerking met de
jeugddienst.
Een matrix biedt een mooi overzicht van een SWOT-analyse
POSITIEF
NEGATIEF
INTERN
STERKTEN
ZWAKTEN
EXTERN
KANSEN
BEDREIGINGEN
Hoe doe je een SWOT-analyse concreet?
Swot Analyse
p2 | 4
Een SWOT-analyse heeft de bedoeling om meningen te inventariseren over de eigen organisatie / product en
haar omgeving. Die analyse biedt straks de onderbouw voor het uitwerken van een visie en strategie (doelstellingen en acties).
Voor een beleidsplan is het van belang dat de analyse een voldoende breed draagvlak heeft. Zo is het vanzelfsprekend dat ook kinderen en jongeren, jeugdwerkinitiatieven, andere diensten en deskundigen betrokken worden bij de totstandkoming van het plan. Er zijn verschillende manieren om deze groepen geri cht te betrekken bij
een analyse. Dat zal voornamelijk gebeuren door inspraakacties of bevragingen, waarbij de mening van diverse
doelgroepen (stakeholders) of organisaties in kaart wordt gebracht. Achter de schermen kunnen die worden samengebracht in één of meerdere SWOT-analyses.
Voorbeeld 1: als jongeren bij een bevraging aangeven dat zij veel gebruik maken van de repetitieruimtes die de
gemeente hen ter beschikking stelt, dan kan dat als een sterkte worden beschouwd voor het jeugdcultuurbeleid.
Voorbeeld 2: als jeugdwerkers aangeven dat de jeugddienst niet laagdrempelig is en de jeugdconsulent te weinig
uit zijn/haar kot komt, dan mag je dat beschouwen als een zwakte van de jeugddienst, (en tegelijk als een zwakte
van het jeugdbeleid).
Een andere manier is om een SWOT-analyse te doen samen met stakeholders, of hen nadrukkelijk te vragen om
vanuit hun organisatie een SWOT-analyse op te maken. Er wordt dan gevraagd aan de organisatie of personen in
kwestie om vanuit hun positie de sterkten en zwakten van jouw organisatie en de kansen en bedreigingen uit de
omgeving in kaart te brengen. Dat is vaak verrijkend.
Voorbeeld 3: je vraagt een uurtje tijd op de leidingsvergadering om een SWOT te maken van de jeugddienst en
het jeugdwerkbeleid. Uiteraard vraagt dat enige begeleiding, maar het kan in korte tijd zeer veel zinvolle input
opleveren.
Voorbeeld 4: je zet een SWOT-analyse op over het jeugdcultuurbeleid waarbij je verschillende culturele organisaties als ook de collega- cultuurprogrammator en cultuurbeleidscoördinator vraagt om een balans op te maken
van het jeugdcultuurbeleid in de gemeente.
Van SWOT naar doelstellingen?
De conclusies die je trekt uit een swot-analyse zijn een interessante basis voor het uitwerken van doelstellingen.
Door de combinatie en confrontatie kan je een vrij goede inschatting maken van:
De knelpunten die je moet overwinnen;
• Troeven die je kunt benutten;
• Risico’s en valkuilen waarvoor je moet opletten;
• De haalbaarheid van en (indien voldoende stakeholders betrokken) het draagvlak voor sommige beleidsbeslissingen.
Doelstellingen kunnen erop gericht zijn om:
• Zwakten om te buigen naar sterkten, of minstens weg te werken;
• Sterkten efficiënter te benutten;
• Kansen uit de omgeving werkelijk te grijpen en gepast in te spelen op de omgeving;
• Bedreigingen te counteren door er tijdig tegen te reageren.
Swot Analyse
p3 | 4
Swot Analyse
p4 | 4