4 - Edurep Delen

Hoofdstuk 2 Politiek
1.1.
1. Een staat heeft 3 kenmerken:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Een overheid beschikt over macht. Dat wil zeggen dat zij: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
3. We spreken over gezag als: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
1.2.
1. Verschillende groepen mensen in de samenleving hebben ieder verschillende belangen:
Noem een belang van:
-
Ondernemers (mensen met een eigen bedrijf, bijv. een winkeleigenaars):
.......................................................................
-
Werknemers (mensen die werken voor salaris):
.......................................................................
-
Werklozen (mensen die geen werk kunnen vinden):
.......................................................................
2. Met politiek bedoelen we: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Beleid voeren betekent: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
Paragraaf 1.3.
Vul de lege plekken in tekst in. Gebruik daarbij de volgende woorden:
1) de koning
2) rechten
3) democratie
4) plichten
5) onderdanen
6) algemeen kiesrecht
7) een kleine groep mensen of een persoon
8) burgers
9) vrijheid van meningsuiting
We spreken van een dictatuur als de macht in handen heeft. Inwoners van zo'n land hebben
weinig . . . . . . . . . . . . . . . . , maar vooral . . . . . . . . . . . . . . . . Er is bijvoorbeeld vaak geen . . .
. . . . . . . . . . . . . : je mag niet altijd zeggen wat je vindt. De inwoners heten . . . . . . . . . . . . . . .
1
In een . . . . . . . . . . . . . . . . kunnen de inwoners wel invloed uitoefenen op besluiten. Ook mogen
zij kritiek leveren op de overheid, hebben veel rechten en worden . . . . . . . . . . . . . . . .
genoemd. Ook Nederland is heel lang een dictatuur geweest; tot 1848 lag alle macht bij . . . . . . .
. . . . . . . . . Vanaf 1919 gold er. . . . . . . . . . . . . . . . , dat betekent dat alle volwassen mannen en
vrouwen mogen stemmen.
Paragraaf 1.4.
1. In een democratie heerst het volk. Dit kan op verschillende manieren. Beschrijf van
onderstaande soorten democratieën op welke manier het volk heerst.
-
Indirecte democratie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..................................................................
-
Directe democratie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..................................................................
2. Noem 2 andere namen voor een indirecte democratie:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Ook bij een indirecte democratie kan de bevolking soms rechtstreeks beslissen.
Dit kan via een: . . . . . . . . . . . . . . . .
4. De 2 belangrijkste principes van een democratie zijn:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. De belangrijkste kenmerken van een democratie zijn:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Zoek het einde van de volgende zin op in je boek en maak hem af: “Daarnaast is een goede
democratie ook een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .”
Leg uit wat dit inhoudt: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
2
1.5
1. De kans dat een democratie ook echt werkt is groot als een land voldoet aan de sociale
voorwaarden voor democratie. Welke 7 omstandigheden zijn dit en waarom zijn ze belangrijk?
Sociale voorwaarde
Belangrijk omdat:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
3
2.1.
1. Wat zijn de 4 kenmerken van een rechtsstaat?
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. De machtenscheiding zorgt ervoor dat niet alle macht niet bij 1 man of 1 kleine groep
kan komen te liggen, maar verspreid wordt over meerdere groepen mensen, de
verschillende 'machten'.
Naam macht
Wie zitten erin?
3. Het is heel belangrijk dat de rechters onafhankelijk recht kunnen spreken. Hun
onafhankelijkheid wordt in Nederland gegarandeerd doordat zij: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
4. Vul de lege plekken in de tekst in. Gebruik daarbij de volgende woorden:
1. grondwet (2x)
2. internationale verdragen
4. burger
5. mensrechten
3. overheid
Grondrechten staan in de . . . . . . . . . . . . . . . . en . . . . . . . . . . . . . . . . De . . . . . . . . . .
. . . . is de belangrijkste wet van een land omdat hierin de belangrijkste regels van een
land staan. Grondrechten perken de macht van de . . . . . . . . . . . . . . . . tegenover de
. . . . . . . . . . . . . . . . in. Grondrechten worden ook wel . . . . . . . . . . . . . . . . genoemd.
4
2.2
1. Vul het schema in:
3 voorbeelden:
Klassieke mensenrechten
sociale mensrechten
-
-
-
-
-
-
Wanneer ontstaan?
Hoe moet de rol van de
overheid zijn?
3.1
1. Wat betekent het woord ideologie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Wat is een politieke stroming? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Mensen met dezelfde ideologie kunnen een actiegroep vormen, of bij een politieke
partij gaan. Welke 2 kenmerken heeft een politieke partij, die een actiegroep niet heeft?
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Noem een kenmerk van linkse partijen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Noem een kenmerk van rechtse partijen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Politieke stromingen en partijen kun je indelen op een links-rechts lijn. Deel het
communisme, socialisme (sociaal-democratie), christen-democratie, liberalisme en
fascisme in op de lijn links-rechts.
• -----------------------•---------------------------•----------------------------•------------------------ •
5
3.2 t/m 3.7
1. Vul het schema verder in:
Strandpunten:
Politieke partij / persoon uit die
(wat vinden ze belangrijk?)
stroming:
Communisme
Fascisme
Liberalisme
Socialisme (sociaal-democratie)
Christen-democratie
Populisme
4.1
1. Nederland is (net als bijvoorbeeld België en Spanje) een constitutionele monarchie met een
representatieve democratie. Maar wat houdt dat nou eigenlijk in? Zoek de ontbrekende woorden
op in je boek:

Een monarchie is een land met een . . . . . . . . . . . . . . . . als staatshoofd.

Constitutioneel wil zeggen dat het land een . . . . . . . . . . . . . . . . heeft waarin de taken
van de koningin beschreven staan.

Een democratie is een land waar de. . . . . . . . . . . . . . . .
invloed uitoefenen op
besluiten (paragraaf 1.3).

Bij een representatieve democratie heerst . . . . . . . . . . . . . . . . niet rechtstreeks,
maar via . . . . . . . . . . . . . . . . (par. 1.4)
6
2. De Belgische prins Laurent is betrokken bij een groot omkopingsschandaal. Hij heeft de
Belgische marine voor honderdduizenden euro's laten meebetalen aan de verbouwing van zijn
landhuizen. Toch kan hij daar niet voor worden opgepakt. Dit komt omdat de koning en zijn
naaste familieleden volgens de grondwet . . . . . . . . . . . . . . . . zijn.
3. De derde dinsdag van september is het in Nederland ieder jaar . . . . . . . . . . . . . . . . Dan
wordt de . . . . . . . . . . . . . . . . door de . . . . . . . . . . . . . . . . voorgelezen. In de troonrede
staan . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2
Vul open plekken in de tekst in. Gebruik daarbij de volgende woorden:
1. europees parlement
2. politieke standpunten
3. minister-president
4. regering
5. Eerste Kamer
6. Provinciale Staten (2x)
7. Tweede Kamer
8. passief kiesrecht
9. burgemeester
10. gemeenteraad
11. actief kiesrecht
12. zwevende kiezers
13. parlement
14. lijsttrekker
15. evenredige vertegenwoordiging
De troonrede wordt geschreven door de . . . . . . . . . . . . . . . . De regeringspartijen hebben samen
altijd de meerderheid in het . . . . . . . . . . . . . . . . Het parlement wordt gevormd door de . . . . . . .
. . . . . . . . . en de. . . . . . . . . . . . . . . . . Om de vier jaar kunnen Nederlanders van 18 jaar en
ouder hun stem uitbrengen, want zij hebben . . . . . . . . . . . . . . . . Zij kunnen zichzelf ook
verkiesbaar stellen. Dan laat je jezelf op de kandidatenlijst van een politieke partij zetten in de
hoop dat mensen op jou gaan stemmen. Sta je helemaal bovenaan de lijst dan ben je de . . . . . . .
. . . . . . . . . Iedereen mag zich verkiesbaar stellen dankzij het . . . . . . . . . . . . . . . . . Ondanks dat
wij dus veel mensen in de politiek zelf mogen kiezen, geldt dat niet voor alle organen van de
Nederlandse politiek. Nederlanders kunnen bijvoorbeeld niet stemmen voor een nieuwe . . . . . . . .
. . . . . . . . of . . . . . . . . . . . . . . . . . Ook voor de Eerste Kamer zijn er geen verkiezingen, de
leden daarvan worden gekozen door de . . . . . . . . . . . . . . . . . Waar we wél rechtstreeks mensen
voor kunnen kiezen zijn de Tweede kamer, . . . . . . . . . . . . . . . ., de . . . . . . . . . . . . . . . . en het
. . . . . . . . . . . . . . . Steeds meer mensen bepalen pas op het laatste moment op welke partij zij
gaan stemmen. Zij worden de . . . . . . . . . . . . . . . . genoemd. Omdat zij hun stem vooral
bepalen door wat ze op TV zien van de politiek, wordt er steeds minder gelet op de . . . . . . . . . . .
. . . . . en wordt het steeds belangrijker voor politici om goed over te komen op tv. Om te bepalen
hoeveel zetels iedere partij krijgt, geldt in Nederland het stelsel van . . . . . . . . . . . . . . . . . Dat
betekent dat als een partij bijvoorbeeld voor de gemeenteraadsverkiezingen 10% van de stemmen
haalt, deze partij ook 10% van de zetels in de gemeenteraad krijgt.
7
4.3
1. Na de verkiezingen duurt het meestal een tijdje voor er een nieuwe regering is gemaakt. Dit
proces heet de: . . . . . . . . . . . . . . . .
2. De koningin heeft een aantal taken tijdens dit proces:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Zij benoemt de nieuwe regering.
3. Wat is de rol van:
 De informateur? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 De formateur? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Wat is een coalitie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Wat staan er in een regeerakkoord? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. In het dagelijks spraakgebruik worden de termen regering, ministerraad en kabinet vaak door
elkaar gebruikt. Toch betekenen ze eigenlijk niet precies hetzelfde. Vul het schema in:
Wie zitten erin?
Regering
Ministerraad
Kabinet
7. Wat doen ze?
 De Minister President heeft de leiding over . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 De Minister van Onderwijs heeft de leiding over. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 De Staatssecretaris van Onderwijs is verantwoordelijk voor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. De regering moet ervoor zorgen dat:
-.................................................................
-.................................................................
-.................................................................
9. Weet je het nog? Op prinsjesdag leest de koningin de . . . . . . . . . . . . . . . . voor. Deze wordt
geschreven door de . . . . . . . . . . . . . . . . . In het regeerakkoord staan . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Daarnaast wordt op prinsjesdag ook de miljoenennota
bekend gemaakt, daarin staan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
4.4
1. Voor onze landelijke volksvertegenwoordiging hebben we een aantal namen:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Wat zijn de verschillen tussen regeringspartijen en oppositiepartijen?
Regeringspartijen
Oppositiepartijen
Hebben ze ministers?
Steunen ze normaal de keuzes van de regering?
3. Wat is een fractie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Wat doet de fractievoorzitter? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Wat doen fractiespecialisten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
6. Het parlement heeft 2 belangrijke taken:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.5
1. Voor haar wetgevende taak heeft het parlement 3 rechten:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dat houdt in: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dat houdt in: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dat houdt in: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Vul de lege plekken in de tekst in. Zoek de ontbrekende woorden op in je boek.
De weg van wetsontwerp tot wet loopt als volgt:
1. De . . . . . . . . . . . . . . . . . óf de . . . . . . . . . . . . . . . . . (zie rechten parlement) maakt
een wetsontwerp.
2. Dit ontwerp wordt naar de hele . . . . . . . . . . . . . . . . . gezonden. Daar wordt het eerst
bestudeerd door de . . . . . . . . . . . . . . . . . van de verschillende politieke partijen. Zij
gaan met de . . . . . . . . . . . . . . . . . in discussie over het wetsvoorstel met de . . . . . . .
9
. . . . . . . . . . . Daarna stemt de hele . . . . . . . . . . . . . . . . . over het wetsvoorstel.
Eerst wordt er gestemd over het aannemen van ingediende . . . . . . . . . . . . . . . . . ,
daarna over het wetsvoorstel als geheel. Als de meerderheid van de . . . . . . . . . . . . . .
. . . vóór het wetsvoorstel heeft gestemd is het daar aangenomen.
3. Is een wetsvoorstel aangenomen door de . . . . . . . . . . . . . . . . . dan gaat het naar de
. . . . . . . . . . . . . . . . . Die kan alleen maar vóór of tegen stemmen. Stemt de
meerderheid vóór dan is het wetsvoorstel ook daar aangenomen en wordt het
wetsvoorstel een wet.
4. Tenslotte zetten de . . . . . . . . . . . . . . . . . en de . . . . . . . . . . . . . . . . . hun
handtekening onder de wet. De wet wordt dan gepubliceerd in het
. . . . . . . . . . . . . . . . . . Vanaf dat moment gaat de wet in.
4.6
1. De Eerste en Tweede Kamer kunnen de regering op een aantal manieren controleren:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dat wil zeggen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..................................................................
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dat wil zeggen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..................................................................
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dat wil zeggen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..................................................................
2. Zoek de ontbrekende woorden op in je boek.
Als het parlement vindt dat een minister zijn of haar een grote fout heeft gemaakt kan dat grote
gevolgen hebben. Wat er dan kan gebeuren is het volgende:
1. Kamerleden dienen een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . in tegen de minister.
2. Hierover wordt gestemd in de Kamer.
3. Als de meerderheid van de kamer de motie steunt is de motie aangenomen. In dat geval
moet de . . . . . . . . . . . . . . . . . of het hele . . . . . . . . . . . . . . . . . aftreden.
4. Als het hele kabinet aftreedt is er sprake van een . . . . . . . . . . . . . . . . . . Er komen dan
nieuwe vervroegde verkiezingen. Tot die tijd blijft het kabinet aan als . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . Ze werken dan nog wel aan lopende zaken, maar mogen geen
grote nieuwe besluiten meer nemen.
3. Niet alleen het parlement moet de regering controleren. Dat is ook de taak van:
-
..................................
-
..................................
-
..................................
10
5.1
1. Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dat betekent dat de politiek op
verschillende niveaus wordt bedreven. Regels die centraal zijn vastgesteld gelden voor . . . . . . . . .
. . . . . . . . . Regels die decentraal zijn vastgesteld gelden alleen voor een . . . . . . . . . . . . . . . . .
of een . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Provincies en gemeenten hebben voor sommige taken over autonomie. Dat betekent dat zij
taken . . . . . . . . . . . . . . . . . uitvoeren. Bij de meeste veel taken is er sprake van medebewind,
dit betekent dat zij taken uitvoeren die . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Vul het schema verder in.
Naam
Regels gemaakt door
de landelijke overheid (het Rijk)
Kunnen vernietigd worden door:
De Nederlandse rechter en het Europees Hof van
Wetten
Justitie kunnen de overheid dwingen wetten aan
te passen.
Regels gemaakt door de
provincie
Regels gemaakt door de
gemeente
4. De taken van de provincie gaan vooral over dingen die te maken hebben met:
-
.................
-
.................
-
.................
5. Vul open plekken in de tekst in. Gebruik daarbij de volgende woorden:
1. meerderheidscollege
2. Provinciale Staten (2x)
3. Rijk
4. wetgevend orgaan
5. afspiegelingscollege
6. Commissaris van de Koningin (2x)
7. College van Gedeputeerde Staten (4x)
De Provincie
Elke vier jaar kiezen de mensen uit de provincie de leden van de . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zij zijn
het . . . . . . . . . . . . . . . . . van de provincie, dat betekent dat zij de verordeningen maken. Het
uitvoeren van die verordeningen wordt gedaan door de leden van het . . . . . . . . . . . . . . . . . en
de . . . . . . . . . . . . . . . . . die samen het dagelijks bestuur van de provincie vormen. De leden van
het . . . . . . . . . . . . . . . . . worden gekozen door de Provinciale staten. Het is verboden om
tegelijk lid te zijn van de . . . . . . . . . . . . . . . en van het . . . . . . . . . . . . . . . . . , omdat deze
twee organen onafhankelijk van elkaar moeten kunnen werken.
11
De. . . . . . . . . . . . . . . . . wordt benoemd door de regering en is de voorzitter van de Provinciale
staten en van het . . . . . . . . . . . . . . . . . Hij is niet alleen provinciaal orgaan, maar ook een
rijksorgaan (orgaan van de landelijke overheid). Als rijksorgaan kan hij besluiten die hij niet goed
vindt ter vernietiging voordragen aan het . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Soms hebben alle partijen die in de Provinciale Staten zitten ook leden in het College van
Gedeputeerde staten. Dan is er sprake van een . . . . . . . . . . . . . . . . .
Soms hebben alleen de partijen die samen de grootste meerderheid vormen binnen de Provinciale
staten ook leden in het College van Gedeputeerde Staten. Dan is er sprake van een . . . . . . . . . .
.......
6. Vul open plekken in de tekst in. Gebruik daarbij de volgende woorden:
1. Rijk
2. Provincie
3. Burgemeester (2x)
4. afspiegelingscollege
5. College van B&W (2x)
6. wetgevend orgaan
7. Gemeenteraad (2x)
8. wethouders (2x)
9. meerderheidscollege
De Gemeente
Elke vier jaar kiezen de mensen uit de gemeente de leden van de . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zij zijn
het . . . . . . . . . . . . . . . . . van de gemeente, dat betekent dat zij de verordeningen maken. Het
uitvoeren van die verordeningen wordt gedaan door de . . . . . . . . . . . . . . . . . en de . . . . . . . . . .
. . . . . . . Die heten samen het . . . . . . . . . . . . . . . . . en zijn het dagelijks bestuur van de
gemeente vormen. De . . . . . . . . . . . . . . . . . worden gekozen door de gemeenteraad. Het is
verboden om tegelijk lid te zijn van de . . . . . . . . . . . . . . . . . en wethouder te zijn, omdat deze
twee organen onafhankelijk van elkaar moeten kunnen werken.
De . . . . . . . . . . . . . . . . . wordt benoemd door de regering en is de voorzitter
van de gemeenteraad en van het . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hij is niet alleen gemeentelijk orgaan,
maar ook een rijksorgaan. Als rijksorgaan (orgaan van de landelijke overheid) kan hij besluiten die
hij niet goed vindt ter vernietiging voordragen aan de . . . . . . . . . . . . . . . . . of het . . . . . . . . . .
.......
Soms hebben alle partijen die in de gemeenteraad zitten ook wethouders. dan is er sprake
van een . . . . . . . . . . . . . . . . .
Soms hebben alleen de partijen die samen de grootste meerderheid vormen binnen
de gemeenteraad ook wethouders. Dan is er sprake van een . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
5.2
1. Vul de gebeurtenissen bij de jaartallen in:
1950
...................................................
1952
...................................................
1958
...................................................
1965
...................................................
1973
...................................................
1981
...................................................
1986
...................................................
1995
...................................................
1992
...................................................
2002
...................................................
2007
Roemenië en Bulgarije treden toe tot de Europese Unie
2. Wat is het verschil?
Mogen de landen die lid zijn nog
Kan de organisatie beslissingen nemen
helemaal zelfstandig beslissingen over
zonder dat alle lidstaten daarmee
alles nemen?
instemmen?
Intergouvernementele organisatie
Supranationale organisaties
3. Vul de open plekken in de tekst in. Gebruik daarbij de volgende woorden:
1. vetorecht
2. supranationale
3. intergouvernementele
De EU
De EU is een . . . . . . . . . . . . . . . . . . organisatie, maar soms is het nodig dat alle landen
instemmen met een besluit. Dit is bijvoorbeeld zo bij besluiten over de toetreding van nieuwe
lidstaten. Ieder land dat het oneens is met het besluit kan dan het besluit tegenhouden, want elk
land heeft dan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dan werkt de EU dus als een . . . . . . . . . . . . . . . . . .
organisatie.
4. Kies steeds het juiste woord:
EU – Wetgevende macht
Binnen de EU is het belangrijkste besluitvormende orgaan (de Raad van Ministers / het Europees
Parlement). Dit orgaan heet steeds anders, afhankelijk van wie erin zitten. Zijn het de
regeringsleiders dan is het de (Europese Raad / Algemene Raad), zo’n bijeenkomst heet ook wel
een (EG-conferentie / EU-Top). Komen de ministers van buitenlandse zaken bij elkaar, dan gaat
13
het om een (Buitenlandse Raad / Algemene Raad), zijn het de ministers van landbouw dan is het
de (Landbouwraad / Raad van de Landbouw). Een ander deel van de wetgevende macht ligt bij
(de Europese Commissie / het Europese Parlement). Dit wordt iedere (4 / 5) jaar
(indirect / rechtstreeks ) gekozen door de inwoners van de EU. De vergaderingen worden
afwisselend in (Berlijn / Straatsburg) en Brussel gehouden.
EU – Uitvoerende macht
Het dagelijks bestuur van de EU wordt uitgevoerd door de (Europese Commissie / Europese Raad).
Iedere lidstaat heeft hierin (1 / 2) commissaris(sen). Hun taak is vergelijkbaar met die van een
(minister / ambtenaar) op landelijk niveau.
EU – Rechterlijke macht
De Rechterlijke macht van de EU ligt bij het Europese Hof van Justitie in (Brussel / Luxemburg).
Als een land, organisatie of (burger / continent) vindt dat één van de landen binnen de EU de
regels van de EU overtreedt, kan het een klacht indienen bij het Europese Hof van Justitie. Dat
kan dan besluiten dat een land zijn betekening moet aanpassen.
5. Wat houdt het democratisch tekort van Europa in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
6. Waar streeft de EU naar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
7. Regels gemaakt door de EU
• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = Geeft landen de opdracht hun wetten aan te passen de EU-regels.
• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = Werkt direct, net als gewone wetten.
6.1
1. Het systeemmodel kent 4 fasen:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . =
......................................
......................................
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . =
......................................
......................................
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . =
......................................
......................................
4. Terugkoppeling
=
Bij ingewikkelde besluiten zorgen groepen in de
maatschappij voor nieuwe invoer, namelijk de eis dat
het genomen besluit aangepast wordt.
14
6.3.
1. Bureaucratie
• Wie vormen de bureaucratie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Wat betekent het woord democratie in het dagelijks spraakgebruik? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
2. Pressiegroepen en politieke partijen verschillen op 2 punten van elkaar:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Vul de open plekken in de tekst in. Gebruik daarbij de volgende woorden:
1. belangengroepen 2. corruptie 3. actiegroepen 4. het organiseren van demonstraties 5. lobbyen
Er zijn twee soorten pressiegroepen. De eerste zijn de . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., daarin hebben
burgers zich vaak tijdelijk verenigd om het politieke beleid te beïnvloeden. Als zo’n groep heel
groot wordt en lang blijft bestaan, dan spreken we van . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pressiegroepen
proberen vaak de politiek te beïnvloeden door in de publiciteit te komen, bijvoorbeeld door . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . Als er geprobeerd wordt invloed uit te oefenen buiten de publiciteit om, achter
de schermen, is er sprake van . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Soms wordt er ook geprobeerd politici te
beïnvloeden door ze om te kopen of te chanteren, dit is verboden en heet . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Zoek de ontbrekende woorden op in je boek.
Veel belangengroepen kunnen ook invloed uitoefenen omdat zij mogen meepraten in organisaties
die de regering advies geven bij het nemen van besluiten. Het belangrijkste adviesorgaan is de:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hierin zitten 11 vertegenwoordigers van:
-
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . (mensen met een eigen bedrijf)
-
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . (mensen die in dienst van iemand / een bedrijf werken)
-
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . (onafhankelijke deskundigen, mensen die veel verstand
hebben van de economie)
Daarnaast heeft de overheid ook planbureaus. Planbureaus doen onderzoek en voorzichtige
voorspellingen over . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorbeelden van planbureaus zijn het . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . , het . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . en de. . . . . . . . . . .
...........................
15
5. Leg de volgende begrippen uit:
• De waakhond van de democratie:
-
Wie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-
Waarom worden ze zo genoemd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• De ijzeren ring:
-
Wie zitten erin? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-
Waarom voelen zij zich opgesloten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-
Waaruit bestaat die ring? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Wie zijn er het meest ontevreden over de politiek? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Waarom is dat zo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.....................................................................
7.1.
1. Burgers die in actie komen kunnen via de officiële weg proberen de politiek te beïnvloeden, en
via een niet-officiële weg (handtekeningen verzamelen, demonstreren, de weg blokkeren, etc.).
Het tekstje hieronder beschrijft de officiële weg. Vul de lege plekken in de tekst in. Gebruik daarbij
de volgende woorden:
1. Raad van State
2. Actiegroep
3. alternatief plan
5. politieke partijen
6. beroep
7. inspraakavond
4. bezwaarschrift
1. Het gemeente wil een besluit gaan nemen, er komt een parkeerplaats op de plek waar nu
een park is.
2. Een aantal inwoners leest hierover in de krant en is het niet mee eens met dat besluit. Ze
richten een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . op.
3. De groep schrijft een brief aan lokale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eén partij is het met de
groep eens, maar de meerderheid van de partijen in de gemeenteraad wil vóór het besluit
gaan stemmen.
4. De actiegroep bedenkt een . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., daarin laten ze zien dat er ook
andere mogelijkheden zijn dan het besluit van de gemeente. Naast het park is namelijk ook
ruimte voor een parkeerplaats.
5. De gemeente organiseert een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . waarbij inwoners hun mening
mogen geven. De actiegroep legt uit wat hun idee is.
6. De gemeenteraad is niet overtuigd door de actiegroep en neemt het besluit aan. Er zal dus
toch een parkeerplaats op de plek van het park komen.
7. De actiegroep is het er nog steeds niet mee eens en dient een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . in
bij de gemeente. Daarbij geeft de groep een aantal argumenten tégen het besluit. De
gemeente gaat moet nu zijn besluit nog eens bekijken en reageren op die argumenten.
16
8. De gemeente wijst het bezwaarschrift af. Het besluit blijft dus staan.
9. De actiegroep geeft niet op en stapt naar de rechter: ze gaan in . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
tegen deze afwijzing. De rechter van de afdeling Bestuursrecht van de . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . vindt dat de gemeente in zijn afwijzing de argumenten van de actiegroep niet goed
genoeg heeft kunnen weerleggen. De gemeente zal daarom het besluit opnieuw moeten
nemen, rekening houdend met de argumenten van de actiegroep.
2. Wat is burgerlijke ongehoorzaamheid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
7.2
1. Wat gebeurt er bij een referendum? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Argument vóór het houden van een referendum: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
3. Argument tégen het houden van een referendum: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
4. Wat is een correctief referendum? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......................................................................
17