Politicologie - Quickprinter

1ste bach PSW
Politicologie
notities obv powerpoints / boek
Q
B04
uickprinter
Koningstraat 13
2000 Antwerpen
www.quickprinter.be
5,80 €
Online samenvattingen kopen via
www.quickprintershop.be
INLEIDING TOT DE POLITICOLOGIE
Inhoudstafel
Belang van politiek .............................................................................................................................. 7
Comparative politics ............................................................................................................................ 7
Hoofdstuk 1: Politiek en politieke wetenschappen
1.1.
Politiek ......................................................................................................................................... 8
1.2.
Variaties in politiek ...................................................................................................................... 8
1.2.1.
Territorium .......................................................................................................................... 8
1.2.2.
Cultureel .............................................................................................................................. 8
1.2.3.
Vormen ................................................................................................................................ 9
1.3.
Wat doet een politicoloog? ......................................................................................................... 9
1.4.
Politieke wetenschap .................................................................................................................. 9
1.5.
Instrumenten van de (politieke) wetenschap ........................................................................... 10
Hoofdstuk 2: Staat en macht
2.1. Bindende regels .............................................................................................................................. 12
2.2. Grondwet ........................................................................................................................................ 12
2.3. Macht .............................................................................................................................................. 14
2.4. Macht van overheid ........................................................................................................................ 15
2.4.1. Proces van staatsvorming en natiestaat .................................................................................. 15
2.5. Oorsprong van politiek en staat ...................................................................................................... 16
2.5.1. Plato ......................................................................................................................................... 16
2.5.2. Aristoteles ................................................................................................................................ 16
2.5.3. Thomas Hobbes ....................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 3: Breuklijnen en ideologieën
3.1. Tegenstellingen en breuklijnen ....................................................................................................... 17
3.1.1. Wat zijn breuklijnen ................................................................................................................. 17
3.1.2. Verzuiling ................................................................................................................................. 18
3.1.3. Historische wortels .................................................................................................................. 18
3.1.4. Gevolgen van breuklijnen ........................................................................................................ 19
3.2.1. Bevroren breuklijnen ............................................................................................................... 19
3.2.2. Breuklijnen in België ................................................................................................................ 20
3.2.3. Doorkruisende breuklijnen ...................................................................................................... 20
Nieuwe breuklijn of nieuw conflict? .................................................................................................. 22
3.3. Ideologieën ..................................................................................................................................... 22
1
3.3.1. Het begrip ideologie................................................................................................................. 22
3.3.2. Liberalisme ............................................................................................................................... 22
3.3.3. Conservatisme ......................................................................................................................... 23
3.3.4. Socialisme ................................................................................................................................ 24
3.3.5. Christen-democratie ................................................................................................................ 24
3.3.6. Ecologisme ............................................................................................................................... 25
3.3.7. Rechts-populisme .................................................................................................................... 25
Hoofdstuk 4: Democratie en politieke vertegenwoordiging
4.1. Democratie= een omstreden concept ............................................................................................ 26
4.1.1. Dikke en dunne definities ........................................................................................................ 26
4.1.2. Variaties in democratie ............................................................................................................ 27
4.1.3. Werkt een democratie beter? ................................................................................................. 28
4.2.1 Twee visies op representatie .................................................................................................... 29
4.2.2. Politieke partijen ...................................................................................................................... 30
4.2.3. Complicaties van vertegenwoordiging ..................................................................................... 31
4.2.3. Territoriale of inhoudelijke vertegenwoordiging ..................................................................... 32
4.2.5. Vertegenwoordiging en afspiegeling ....................................................................................... 32
4.3. Directe democratie ......................................................................................................................... 33
Referenda .............................................................................................................................................. 33
Hoofdstuk 5: Politieke partijen en sociale bewegingen
5.1. Deelname aan de politiek ............................................................................................................... 33
5.1.1. Wat is participatie? .................................................................................................................. 33
5.1.1.1. Soorten participatie .......................................................................................................... 34
5.1.1.2. Invloed non-conventionele participatie ............................................................................ 34
5.1.1.3. Veranderde visie op participatie ....................................................................................... 34
5.1.2. Ongelijke participatie ............................................................................................................... 35
5.1.3. Dalende participatie ................................................................................................................. 35
5.2. Sociale bewegingen en pressiegroepen .......................................................................................... 36
5.2.1. De rol van pressiegroepen ....................................................................................................... 36
Impact van het middenveld ............................................................................................................... 36
•
Overleg – consensusbesluitvorming – alle betrokken maatschappelijke groepen ................... 36
 ........................................................................................................................................................ 36
•
Primaat van de politiek – alleen verkozen mandatarissen beslissen ........................................ 36
•
Paarse regeringen: ‘primaat van de politiek herstellen’ ( CD&V en de katholieke zuil) ......... 36
5.2.2. Twee manieren van omgaan met middenveld door de overheid ............................................ 37
2
5.2.3. Recente ontwikkelingen ........................................................................................................... 37
5.2.4. Democratische gevolgen van participatie ................................................................................ 37
5.3. Politieke cultuur .............................................................................................................................. 38
5.3.1. The civic culture – Almond en Verba ....................................................................................... 38
Kritiek op Almond en Verba ............................................................................................................... 38
5.4. Participatie en sociaal kapitaal ........................................................................................................ 39
5.4.1. Wat is sociaal kapitaal? ............................................................................................................ 39
Kritiek op Putnam .............................................................................................................................. 40
Hoofdstuk 6:Politieke partijen en partijsystemen
6.1. Partijen zijn cruciaal in democratie ................................................................................................. 40
6.2. Historische typologieën .................................................................................................................. 41
6.2.1. Kaderpartijen en massapartijen ............................................................................................... 41
6.2.2. Volkspartij of catch-all party .................................................................................................... 42
6.2.3. Kartelpartij ............................................................................................................................... 43
6.3. Andere typologiën .......................................................................................................................... 44
6.3.1. Typologie o.b.v. organisatie ..................................................................................................... 44
6.3.2. Typologie op basis van ideologie ............................................................................................. 45
6.3.3. Typologie op basis van strategie/doelstellingen ...................................................................... 45
6.4. Partijsystemen ................................................................................................................................ 46
Fragmentatie in België ....................................................................................................................... 47
België ≠ steeds gefragmenteerd ........................................................................................................ 47
Hoofdstuk 7: Kiessystemen en stemgedrag
7.1. Belang van verkiezingen ................................................................................................................. 49
Gevolg van dat belang… ........................................................................................................................ 50
7.1.1. Historische ontwikkeling van het algemeen belang ................................................................ 50
7.1.2. Opkomstplicht ......................................................................................................................... 50
7.2. De selectie van de kandidaten ....................................................................................................... 51
7.3. Verkiezingstechnieken................................................................................................................ 52
7.3.1. Uninominaal: first past the post (relatieve meerderheid) ...................................................... 52
7.3.2. Plurinominaal: The winner takes it all (relatieve meerderheid) ............................................. 53
7.3.3. Kiessystemen met absolute meerderheid............................................................................... 53
7.3.4. Proportioneel kiesstelsel ........................................................................................................ 54
7.4. Welke kandidaten zijn gekozen? .................................................................................................... 55
7.4.1. Gesloten lijsten ........................................................................................................................ 55
7.4.2. Open lijsten, voerkeusstemmen ............................................................................................. 55
3
7.4.3. Opvolgers................................................................................................................................. 55
7.5. Gevolgen van kiessystemen ........................................................................................................... 55
7.6. Stemgedrag .................................................................................................................................... 56
Hoofdstuk 8: Parlement en regering
8.1. Scheiding der machten ................................................................................................................... 58
8.2. Kamers van het parlement.............................................................................................................. 59
8.2.1.Bicamerialisme .......................................................................................................................... 59
Voordelen van bicamerialisme .......................................................................................................... 59
Senaat België ..................................................................................................................................... 60
8.3. De functies van het parlement........................................................................................................ 60
8.3.1. Representatie........................................................................................................................... 60
8.3.2. Wetgevende functie ................................................................................................................ 61
8.3.3. Deliberatieve functie................................................................................................................ 62
8.3.4. Controlefunctie ........................................................................................................................ 62
Controlerende rol parlement? ........................................................................................................... 63
8.4. Parlementaire en presidentiële regimes ......................................................................................... 63
8.5. België als parlementair regime ....................................................................................................... 64
8.6. Vorming van de regering................................................................................................................. 64
8.7. Het staatshoofd en de regering ...................................................................................................... 65
8.8. Leden van de regering .................................................................................................................... 66
Hoofdstuk 9: Bestuur en beleid
9.1. Beleidscyclus ................................................................................................................................... 66
9.1.1. Agendavorming ........................................................................................................................ 67
9.1.2. Beleidsvorming ........................................................................................................................ 69
9.1.3. Besluitvorming ......................................................................................................................... 69
Welke beslissingen? ........................................................................................................................... 70
Hoe beslissen? ................................................................................................................................... 70
Tsebelis .......................................................................................................................................... 71
9.1.4. Beleidsuitvoering ..................................................................................................................... 71
9.1.5. Beleidsevaluatie ....................................................................................................................... 72
9.2. Stijlen van bestuur .......................................................................................................................... 72
9.3. Politiek en economisch beleid ........................................................................................................ 73
Einde van de beleidscyclus ................................................................................................................ 74
Hoofdstuk 10: Administratie en justitie
10.1. Administratie ................................................................................................................................ 74
4
10.1.1. De bureaucratie ..................................................................................................................... 74
10.1.2. Taakverdeling in administratie ............................................................................................... 75
10.2.3. New Public Management ....................................................................................................... 76
10.1.4. Controle over de administratie .............................................................................................. 76
10.2. Justitie ........................................................................................................................................... 77
10.2.1. Scheiding der machten .......................................................................................................... 78
10.2.2. Hooggerechtshof ................................................................................................................... 78
10.2.3. Internationaal recht ............................................................................................................... 78
10.2. Het leger ....................................................................................................................................... 79
10.4. De politie....................................................................................................................................... 80
Hoofdstuk 11: Federalisme en decentralisme
11.1. Politiek territorium ....................................................................................................................... 80
11.2. Staats(her)vorming ....................................................................................................................... 80
11.3. Federatie en confederatie ............................................................................................................ 81
11.4. Voor of tegen de centrale staat? .................................................................................................. 83
11.5. Instituties van de federale staat ................................................................................................... 84
11.5.1. De verdeling van de bevoegdheden ...................................................................................... 84
11.5.2. Exclusieve vs. Overlappende bevoegdheden ........................................................................ 84
11.5.3. Symmetrische en asymmetrische bevoegdheden ................................................................ 85
11.5.4. Functionele of jurisdictionele bevoegdheidsverdeling ......................................................... 85
11.5.5. Tweede kamer ....................................................................................................................... 85
11.5.6. Belangen- en bevoegdheidsconflicten .................................................................................. 86
Belangenconflicten ............................................................................................................................ 86
Bevoegdheidsconflicten .................................................................................................................... 87
11.5.7. Financiering en herverdeling ................................................................................................. 87
11.6. Lokale besturen ............................................................................................................................ 87
Hoofdstuk 12:
Hoofdstuk 13: De Europese Unie
13.1. Europese Unie, een speciaal politiek systeem ............................................................................. 88
13.2. Geschiedenis van de EU ............................................................................................................... 89
13.3. Instellingen en de werking van de Europese Unie ....................................................................... 90
13.3.1. De Europese Raad ................................................................................................................. 91
13.3.2. De Europese Commissie ........................................................................................................ 91
13.3.3. De Raad van de Europese Unie/ Ministerraad ...................................................................... 92
13.3.4. Het Europees Parlement ....................................................................................................... 92
13.3.5. Het Europees Hof van Justitie ............................................................................................... 93
5
13.3.6. De Europese Wetgeving ........................................................................................................ 93
13.4. EU en politieke wetenschap ......................................................................................................... 93
13.4.1. Multi level governance .......................................................................................................... 93
13.4.2. EU als consensusdemocratie ................................................................................................. 94
13.4.3. EU en politieke participatie ................................................................................................... 95
13.4.4. EU-verkiezingen ..................................................................................................................... 95
6
Belang van politiek
•
Voorbeeld: invoeren van autogordel in 1975
o
Veel verzet (privézaak) (‘wat moet de overheid doen?’)
Wat zijn de taken van de overheid: onderscheid tussen links en rechts. Er is altijd discussie geweest over
dat de politiek zich wel of niet mag bemoeien. Socialisten: de staat moet reguleren, herverdelen.
Liberalen: de staat moet vrij laten.
o
Groot gevolg: 30.000 doden minder (B en NL)
o
Politiek heeft impact
 Beperkte ‘maakbaarheid’ van de samenleving (economie, mentaliteit…)
(vb.vluchtelingencrisis, bourkiniverbod)
 Nationale politiek verliest zijn greep (Luc Huyse) omdat er meer Europese regels en
wetten zijn die meer macht hebben dan de nationale politiek. +de invloed van multinationals
bv. Caterpillar verhuist naar FRA en de politiek kan hier niets aan doen), +meer bevoegdheden gaan
naar gemeenteniveau.
•
Deze cursus: bouwstenen van politiek
o
Actoren, instellingen, functioneren
 In breder kader plaatsen van dagdagelijks versnipperd politiek nieuws
o
Historisch (beter begrijpen als we weten waar het van komt) (vb. vakbonden die mee SZ
besturen)
o
Vergelijkend (comparatief)
Comparative politics
•
‘If you only know one country, you do not know any country at all’ (Lipset)
•
We gaan België voortdurend vergelijken
•
Voorbeeld: sterkte van rechts-populistische partijen (vgl. met Franstalig België)
•
= belangrijke tak in de politieke wetenschappen (bestuurskunde, IP en politieke filosofie)
•
Opvolgingsvakken met meer diepgang (Master PW in het Engels)
7
Hoofdstuk 1: Politiek en politieke wetenschappen
1.1. Politiek
•
•
Politiek = sturen van de (een) samenleving
o
Afspraken als mensen iets samen willen doen
o
Grotere groep = meer afspraken = formeel
o
Πολιτικα (politika) = dat wat met de staat (polis) te maken heeft
o
= per definitie ook conflicten over sturen van de samenleving
= brede definitie (politiek is overal) Al wat te maken heeft met het besturen van een samenleving.
o
Overal waar er regels bestaan
o
Ook verenigingen en organisaties
1.2. Variaties in politiek
1.2.1. Territorium
o
Welk soort samenleving wordt gestuurd?
o
Samenlevingen met en zonder territorium voor dewelke de afspraken gelden
o
Kan je er uit stappen of niet? (Het is moeilijk eraan te ontsnappen, als je in België woont, kan je
niet buiten de Belgische wetgeving.)
o
Mét territorium = omvattender (verhuizen)
Het lidmaatschap van een staat is heel omvattend en dwingend. Als je niet akkoord bent, zal je moeten
verhuizen.
o
Staten met grondgebied (katholieke kerk; wilde ook ‘sturen’)
De kerk heeft geen grondgebied, de regels gelden enkel voor diegene die lid zijn van de katholieke kerk.
o
Niet alleen staten (decentralisatie en internationalisering)
Vroeger had de godsdienst meer invloed, het duurde dan ook lang voordat landen echt loskwamen van
een godsdienst.
1.2.2. Cultureel
o
Verschillende opvattingen over mate waarin regels mogen ingrijpen (reikwijdte)
o
Verschuivende opvattingen

19de eeuwse ‘nachtwakersstaat’ (ordehandhaving, defensie, belastingen)

Steeds meer vragen om domeinen ‘politiek’ te regelen (vb. arbeidersbeweging en sociale bescherming) (=de staat gaat zich er mee bemoeien)

Enorme explosie van politiek ingrijpen (vb. homohuwelijk en adoptie)
De samenleving vraagt naar het politiek ingrijpen.

Politieke cultuur wijzigt: grenzen tussen privé en publiek (vb. verplicht
aanwerven van allochtonen door werkgevers; mystery calls; roken in bijzijn
8
van kinderen)
(De evolutie is gepaard gegaan met een evolutie in onze politieke cultuur. In onze westerse
samenleving wordt er veel belang gehecht aan het onderscheid tussen privé en publiek. In de
privésfeer mag de politiek niet aanwezig zijn. Maar er is heir natuurlijk veel discussie rond)
1.2.3. Vormen
o
Welke vorm neemt de sturing van de (territoriale) samenleving aan?
o
≠ tussen politieke systemen (‘regimes’)
o
Classificaties
Classificaties van politieke normen kunnen aantonen wat de grote principes zijn die ten grondslag liggen
aan het functioneren van een regime.

Democratische vs. autoritaire regimes
•
Macht (bij democratie) = tijdelijk, gespreid, via verkozen
vertegenwoordigers, fundamentele rechten
(↔autoritaire regimes)

Unitaire (gecentraliseerde) vs. federale staten
•

Bestuur vanuit één punt (=unitaire) of niet (=federale)
bv. België is heel federaal, FRA is eerder gecentraliseerd.
Variaties in instellingen en procedures
•
Verkiezingen, partijen, parlement, grondwet, staatshoofd…
(Als er meerdere partijen zijn (zoals België), zijn er ook meerdere partijen nodig om
een regering te vormen. Dit leidt meestal tot zeer lange regeringsonderhandelingen
vooraleer er een akkoord wordt bereikt.
1.3. Wat doet een politicoloog?
•
Doel
= regelmaat ontdekken in fenomenen
= complexe fenomenen vereenvoudigen
•
Sociale werkelijkheid = complex (reflexief) (vb. verkiezingspeiling)
•
Werkelijkheid ‘formaliseren’ in variabelen/ analytisch
•
Structuren: posities en rollen determineren gedrag (niet alleen persoonlijkheden)
•
Twee manieren om patronen te zien:
o
Veel waarnemingen (grote N)
o
Goed gekozen waarnemingen (kleine N)
1.4. Politieke wetenschap
Veel groepen praten over politiek
•
Burgers, journalisten, kunstenaars…
•
Politieke wetenschappers willen politieke gebeurtenissen en instellingen beschrijven,
begrijpen en verklaren (journalisten ook)
9
•
Daarom volgen ze eigen regels:
1. Intellectuele distantie:
•
Doel is niet in de eerste plaats te zeggen hoe het moet en om zelf deel te
nemen
•
Maar neutraliteit bestaat niet (voorkeuren, belangen, interesses…)
(= essentie van sociale wetenschappen; ze zijn immers zelf lid van de samenleving die
ze besturen.)
•
Keuze van onderwerpen (vb. groene vs. rechts-populistische partijen,
terrorisme, vrouwen en politiek…) (Dit is een vb. van de eigen inkleuring en de
voorkeur van politici)
•
Politicoloog doet verslag van zijn bevindingen (kan dan gebruikt worden)
2. Wetenschappelijke methode
•
•
•
Vele, bewust ingezamelde waarnemingen
•
Systematische inzameling van gegevens (vs. ad hoc)
•
Gebeurtenis duiden als fenomeen dat uiting is van een bredere
categorie (algemeen verschijnsel) (vb. Belgisch confederalisme)
•
Vergelijking, bewust zoeken naar gelijkaardige en verschillende cases
Keuze van onderzoekstechnieken
•
Hoe data analyseren?
•
Kwantitatief of kwalitatief (vb. vrouwen in parlement)
Open rapporteren over wat en waarom (Ze moeten zich openstellen voor kritiek)
•
Repliceerbaarheid ( journalistiek)
•
Controleren en verfijnen (cumulatief)
1.5. Instrumenten van de (politieke) wetenschap
o
Eigen ‘taal’ van politieke wetenschappen: orde brengen in de chaos, complexiteit
o
Instrumenten van die taal zijn (1) concepten, (2) modellen, en (3) theorieën
1. Concepten

Een begrip of algemene categorie dat een verschijnsel precies afbakent (vb.
gender vs. geslacht) (vb. politieke partijen of kartels)

Zonder concepten kunnen we niet over politiek spreken (casuïstiek)

Hoofd- en bijzaken van elkaar onderscheiden - essentie

Concept = ideaaltype (de kern/essentiële kenmerken: hoofd- en bijzaken) –
werkelijkheid is nooit perfect (vb. polyarchie; dit is een soort politiek systeem, een
regime dat lijkt op een ideaaltype van een democratie. Het formuleert heel precies aan welke
voorwaarden een politiek systeem moet voldoen om als zodanig geclassificeerd te worden.
Het concept is dus een ideaaltype omdat het geen reëel bestaande regimes beschrijft. De
10
bedoeling van concepten is dus dat ze ons denken sturen, dat ze ons helpen om hoofd en
bijzaken te onderscheiden.)
2. Modellen

Bepaalde vereenvoudigde voorstelling van de realiteit (vb. wegenkaart) Door
de reductie van complexiteit worden dingen duidelijker.

Statistische modellen bevatten slechts bepaalde variabelen (vb. deelname
aan protest) – ‘verklaarde variantie’

Meer dan een concept: ook relaties tussen concepten (variabelen) worden
beschreven

Voorbeeld: politieke kringloop van David Easton; model waarbij de inputs worden
omgezet in outputs. De in inputs zijn eisen en steun. Sluiswachters of gatekeepers bundelen
individuele eisen tot algemene principes en maken ze op die manier makkelijker te
behandelen. (Milieuproblematiek was vroeger niet zo belangrijk waardoor het daardoor ook
niet relevant was voor de politieke partijen. De outputs zijn de politieke beslissingen die dan
weer gevolgen hebben voor de eisen en de steun (feedback).
•
Eisen, gate keepers, steun (actief en passief), output, feedbackloop
3. Theorieën

Beschrijven hoe en waarom politieke verschijnselen met elkaar in verband
staan (verhaal over causaliteit) (Een voorspelling waarvan na gegaan kan worden of ze
nog steeds klopt.)


Voorbeelden:
•
Waarom hebben mensen in sommige landen meer vertrouwen in de
overheid dan in andere?
•
Wat bepaalt de samenstellingen van regeringen?
Resultaat van waarnemingen en onderzoek, maar theorieën sturen ook
waarnemingen en onderzoek (deductief vs. inductief) (Het is de drijvende kracht
naar een onderzoek. Men kan een theorie op 2 manieren bekomen: Inductief (=na vele
waarnemingen bekom je een theorie) of deductief (=je gaat een theorie na of ze klopt).

Cruciale link tussen theorie en onderzoek = hypothese (voorspelling waarvan
nagegaan kan worden of ze klopt)
11
Hoofdstuk 2: Staat en macht
2.1. Bindende regels
•
Eigenheid van regels van staat: bindend
o
Ook als niet mee eens, moeten we regels volgen ( burgerlijke ongehoorzaamheid
(soms wel als politiek statement) (vb. betaalstaking))
o
We volgen de regels zonder na te denken (geïnternaliseerd (voelen niet als extern
opgelegd))
o
Staat kan geweld gebruiken om regels af te dwingen (arsenaal dwangmiddelen bv.
Boetes, ordediensten, vrijheidsberoving etc.) (bv. Politieman naast deurwaarder)
o
Monopolie op legitiem geweld (alleen staat mag regels met geweld afdwingen; geen
privétaak (bv. Pastoor mag geen geweld gebruiken wanneer je een fout begaat tegen de kerk))(vb.
wettelijke zelfverdediging)
•
Privatisering van de ordehandhaving (vb. gated communities= wijk woont achter
een hek en heeft privébewaking)
bv. Privébewaking op festival mag geweld gebruiken, dus deze monopolie vervaagt sommige
gebieden wel.
•
Staatsgeweld moet ‘proportioneel’ zijn (vb. bomspotters: vredeskorps gaat ‘bom’
zoeken)
•
Alleen geweld dat nodig is voor doel (vb. foltering)
2.2. Grondwet
•
Eerste en belangrijkste ‘regel’ van land
1. Zegt hoe (andere) regels gemaakt moeten worden (en dus hoe regels kunnen
evolueren)
2. Bevat de basisregels van het functioneren van politiek systeem
(bevoegdheidsverdeling)(vb. pariteit van de regering: Even aantal Fransen en Vlamingen in
de regering)
3. Bevat ‘grondrechten’ van burgers
•
Werkelijkheid wijkt vaak af van de Grondwet: W. Dewachter (vb. partijen, verhouding
parlement-regering, de Koning…) (bv. In de grondwet is de Koning de regering. Politieke partijen bestaan
grondwettelijk niet, ze zijn spontaan ontstaan uit de samenleving. Dewachter schreef een boek over hoe België
niet volgens de grondwet functioneert.)
•
Bijzondere regels om de Grondwet te veranderen: extra voorwaarden in België
1. Op voorhand aankondigen welke artikels men wil wijzigen (‘constituante’; hoop NVA) Voor de verkiezingen moet men aanduiden welke artikelen men wil veranderen na de
de
verkiezingen. Om vervolgens de grondwet te wijzigen heb je een 2/3 meerderheid nodig (dit betekent
dat Vlaanderen alleen de grondwet niet kan wijzigen, we moeten samengaan met Wallonië.)
Het parlement wordt hierbij constituante, ze kan de ‘constitution’ wijzigen.
12