Slide 1

50 jaar immigratie
De historische wortels van de Turkse en
Marokkaanse aanwezigheid in België
Dr. Jozefien De Bock, curator project migratie
STAM – Stadsmuseum Gent
• 2014 als ‘Jaar van de Migratie’
• bilaterale akkoorden mbt de
aanwerving van ‘gastarbeiders’
-17 februari 1964: Marokko
-16 juli 1964: Turkije
• herdenkingen
-weinig historische context
-ondanks veel onderzoek
• na WO II: nood aan
mijnarbeiders
• 1946:bilateraal verdrag
met Italië
• 1956: Marcinelle
1956: verdrag Spanje
1957: verdrag Griekenland
• MAAR nog steeds onvoldoende arbeiders
DUS begin jaren 1960: andere landen
Turkije / Marokko
bureaus van Fédéchar nog vóór de akkoorden
1964: bilaterale akkoorden
MAAR: precaire economische situatie id mijnen,
verminderde rekrutering
• Midden jaren 1960: boomende economie in
andere sectoren (textiel, bouw, metaal,
automobiel, chemie, etc.)
• Turkse en Marokkaanse migratiestromen naar
het noorden van het land (Brussel, A’pen, Gent)
• ondertekening van de bilaterale akkoorden als
non-event (Frennet-De Keyser 2004)
• weinigen via gerekruteerde contingenten
• velen op eigen houtje
• “toeristen-migranten”
– overheid laat begaan
• “Kettingmigratie”
spontaan maar ook gestimuleerd door werkgevers
• Ontstaan “getransplanteerde gemeenschappen”
(Surkyn 1995)
bijv. Emirdağ in Gent en Brussel;
Nador in Antwerpen
Sterk toenemende bevolking:
Nationaliteit
1961
1970
2010
Turks
320
20,312
39,551
Marokkaans
461
39,294
81,943
• “secundaire arbeidsmarkt”
= slechte werkomstandigheden, laag loon,
onzekere toekomst
• hele sectoren
• specifieke jobs
• tekort Belgische arbeiders
> nood buitenlandse arbeiders
• toch: meestal Belgische collega’s!
• sterke vraag + slechte
omstandigheden/lonen/status
> hoge (horizontale) arbeidsmobiliteit
• arbeiders binden:
-huisvesting en andere voordelen
-landen van herkomst (Khoojinian 2007)
-gezinshereniging
1965: terugbetaling reiskosten gezin
> stabilisering van de arbeiders!
MAAR 1967: eerste tekenen van vertraagde groei
> reactie van de overheid:
-opnieuw strenge regelgeving uit 1936
-“Vreemdelingenpolitie” controle- en
uitwijzingsacties (itt protest van de werkgevers!)
> groeiende groep “illegale immigranten”
• Arbeidsmigranten m/v:
ook Turkse en Marokkaanse vrouwen
secundaire arbeidsmarkt, ‘vrouwelijke’ sectoren
-arbeidsmigrant of gezinsmigrant
• 1970 – 1977: 25% is vrouw!
• vaak onvolledige carrières
~ genderpatroon
• weinig werkloosheid
geen optimale situatie, maar
de meerderheid had het
economisch goed
• MAAR huisvesting:
-héél slechte behuizing!
-deels bewuste keuze
-vooral discriminatie
> °verenigingen voor
betere huisvesting
• andere vlakken: moeilijke situatie
-Onderwijs
-Gezondheid
-Taal
Met blijvende gevolgen, tot vandaag!
• Heel weinig overheidsinitiatieven; enkel de
provinciale onthaalcentra
• Vooral privé-initiatieven
• 1973: oliecrisis > 1974: economische crisis,
stijgende werkloosheid
• Moeilijk terug werk te vinden
-sectoren in crisis
-profiel
-discriminatie!
• Negatieve toon –
Onopgeloste problemen
Belang van een historische terugblik
•
voor de situatie van de Turkse en
Marokkaanse gemeenschap vandaag
•
voor de huidige situatie en toekomst
van de nieuwe arbeidsmigranten