40 dagen naar Pasen - Immanuelkerk De Bilt

Gemeente van Jezus Christus,
Hij vertrok uit Kafarnaüm naar Judea en het gebied aan de
overkant van de Jordaan…
Zo begonnen we vandaag het Marcus-evangelie te lezen. Het is
voor ons misschien niet heel duidelijk. Maar Marcus vertelt
daarmee dat vanaf nu Jezus richting Jeruzalem trekt. En dat
betekent dan weer dat Jezus dus eigenlijk richting zijn dood en
zijn opstanding gaat.
En terwijl Marcus vaak nogal haast lijkt te maken in zijn evangelie
–om maar zo snel mogelijk bij dat verhaal over dood en
opstanding te komen-, begint de reis naar Jeruzalem opvallend
genoeg met enige vertraging.
Vanwege de mensen die op Jezus afkomen. Vanwege de vragen
die op Jezus afkomen.
Alsof Marcus duidelijk wil maken, dat het óók belangrijk is om af
en toe stil te staan bij hoe mensen met elkaar omgaan –om af en
toe stil te staan bij de ethiek –bij de moraal.
…
De moraal…
Ik moet even iets taalkundigs kwijt –iets waar ik me altijd weer
aan erger. Wielrenners zeggen altijd –nou ja, in ieder geval als ze
winnen- dat de moraal goed is. Maar ze bedoelen dan dat het
moreel –de geestkracht –de veerkracht goed is. Moraal is iets heel
anders. Moraal heeft met goed menselijk handelen te maken –hoe
mensen met elkaar omgaan.
In dit bijbelverhaal gaat het over dus over de moraal…
…
De meeste bijbeluitleggers leggen de nadruk op het eerste gedeelte
dat we gelezen hebben. Waar Jezus met de Farizeeën over
echtscheiding praat. Weinig bijbeluitleggers leggen de nadruk op
het tweede gedeelte dat we gelezen hebben. Waar Jezus zijn
leerlingen ervan moet weerhouden de kinderen weg te sturen.
Terwijl ik daar eigenlijk wel nieuwsgierig naar ben. In het vorige
Marcus-hoofdstuk –hoofdstuk negen- kort tevoren dus -kun je
lezen dat Jezus een kind in het midden plaatst. Letterlijk en
figuurlijk in het midden plaatst. En zo’n korte tijd later zijn de
leerlingen van Jezus dat alweer vergeten?
…
Ik begrijp dat ook wel een beetje. Dat de meeste bijbeluitleggers
vooral over dat eerste gedeelte schrijven. Over Jezus die met de
Farizeeën over echtscheiding praat. Want dat is iets waar we
allemaal direct of indirect mee te maken hebben. We maken het in
onze omgeving mee –misschien heeft u het zelf wel meegemaaktdat mensen die getrouwd zijn, die samenwonen, die een relatie
hebben uit elkaar gaan. Omdat het –om een of andere reden- niet
meer lukt om bij elkaar te blijven.
Het zal de meeste mensen spijten als een relatie ten einde komt.
Hoewel ik ook wel eens iemand sprak die het als een bevrijding
ervoer. Niets meer met haar grote liefde van weleer te maken te
hebben… Je weet niet altijd wat er in een relatie gebeurt. Je weet
niet altijd waarom mensen een relatie beëindigen.
Het gesprek dat de Farizeeën met Jezus voeren, heeft in de kerk
lange tijd het gesprek rondom echtscheiding beïnvloedt. Vooral
het argument –het tegenargument dat Jezus geeft: wat God
samengevoegd heeft, scheide de mens niet -wat God heeft
verbonden, mag een mens niet scheiden. -Ik las deze tekst zelfs
deze week nog in een kerkelijk huwelijksformulier, waarmee
onlangs mensen getrouwd zijn in een protestantse kerk.
…
Ik was een keer bij een bijeenkomst waar Marinus van den Berg
een verhaal vertelde over rouwen –over verdriet na een overlijden.
Hij vertelde dat hij steeds minder in algemeenheden over rouw
kon vertellen. Ieder ervaart –ieder beleeft rouw op zijn –op haar
eigen manier.
En terwijl hij dat vertelde, maakte hij een heel kort een uitstapje
naar deze tekst van deze zondag. Hij vertelde dat hij elke keer
worstelt met deze tekst. Dat hij in ieder geval ervan overtuigd is,
dat je zo’n tekst niet als gladstrijkende eenheidsworst –zo noemde
hij het- kunt gebruiken. Het gaat ook bij echtscheiding om een
concrete ervaring. Hier om –om deze reden lukt het niet meer.
Ook over echtscheiding kun je niet in algemeenheden vertellen.
Dat vergt veelmeer een pastorale benadering dan een dogmatische
benadering.
…
Ik denk ook dat Jezus hier geen wet voor de eeuwigheid heeft
willen maken. Hij heeft veelmeer tegenwicht tegen de Farizeeën
willen geven.
De tijd van Jezus was een tijd die heel erg vanuit de man werd
beheerst. Een patriarchale tijd. De man had het voor het zeggen.
Ook in het huwelijk. Zijn vrouw was min of meer zijn bezit. En hij
kon eigenlijk zomaar zijn vrouw wegsturen. Sommige richtingen
–sommige mannen binnen het Jodendom meenden zelfs dat je een
vrouw mocht wegsturen als ze beroerd kookte!
Andersom was in ieder geval onmogelijk: dat een vrouw een man
wegstuurde.
…
De Farizeeën dagen Jezus uit zich uit te spreken hoe ver hij wil
gaan in deze kwestie. Om wat voor reden mag je een vrouw
wegsturen?
Dan is het antwoord van Jezus eigenlijk heel verrassend, heel
mooi. Hij heeft het niet over wegsturen, maar bij elkaar blijven.
Wie trouwt, trouwt niet met het idee om zijn partner weg te sturen,
maar trouwt met het idee om elkaar lief te hebben.
Het gaat om de liefde. De liefde tussen de mensen.
…
Hèhè… Terwijl ik bezig ben met deze preek –dit verhaal, begrijp
ik eindelijk waarom dat verhaal over de kinderen er nog eens na
komt. En eigenlijk is het misschien wel heel simpel…
Het is eigenlijk een optelsom. Als het hiervoor al om man en
vrouw gaat, maakt het memoreren van de kinderen het verhaal af.
Mannen, vrouwen en kinderen…
Kinderen zijn in de bijbel –of beter: in de bijbelse tijd letterlijk en
figuurlijk kleine mensen. Mensen die nog niet meetellen.
En die kinderen schijnen al net zo als de vrouwen even
gemakkelijk weggestuurd te kunnen worden! De leerlingen van
Jezus proberen in ieder geval de kinderen op afstand van Jezus te
houden.
Ik begrijp nog steeds niet waarom de leerlingen zich niet die
vorige keer –niet zo lang geleden herinneren. Toen Jezus een kind
in het midden zette. En daarmee een antwoord gaf op de vraag van
de leerlingen wie van hen het belangrijkste is? Zijn de leerlingen
van Jezus dat nu al vergeten?
Maar ik begrijp wel dat Jezus hier duidelijk wil maken dat je
mensen niet zomaar kunt wegsturen.
Voor hem –voor zijn tijd betekende dat de mannen die het voor het
zeggen hebben geen vrouwen en kinderen zomaar mogen
afschrijven –omdat ze vrouw zijn –omdat ze kind zijn.
Onze tijd is anders. Maar dat blijft wel overeind staan: dat je niet
zomaar mensen mag afschrijven. Wie je ook bent, je telt mee.
Dat is de ethiek, de moraal die Jezus hier -en eigenlijk keer op
keer- duidelijk probeert te maken.
…
De verhalen die Marcus hier vertelt zijn als het ware
spiegelverhalen… Verhalen die een spiegelbeeld zijn van de
werkelijkheid zoals die is.
Want Jezus neemt het op voor de mensen die geen recht van
spreken hebben –mensen die klein zijn en klein gehouden worden.
Dominee en liedschrijver Sytze de Vries vat deze twee verhalen
van Jezus tenslotte mooi en beknopt samen: het zijn verhalen van
vrouwen en kinderen eerst…
Met die verhalen –met die gedachte erachter –die we moeten
vertalen naar onze tijd –daartoe zet dit verhaal ons aan –met die
verhalen mogen we leven –mogen we samenleven: vrouwen en
kinderen eerst…
amen