Geen diatitel - Matthieu Berenbroek

Les 21 Zintuig 1
Sensorisch systeem, fantoompijn,oor, lawaaidoofheid, adaptatie
van zintuigen, organisatie waarnemen
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
1
Medische interpretatie
•
•
•
•
•
•
Input (prikkel)
codering
zenuwgeleiding
decodering
zenuwtransmissie
interpretatie
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
2
Codering Psychologische interpretatie
•
•
•
•
Input (prikkel)
Koppeling aan begrip
Koppeling aan ervaring
interpretatie
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
3
sensations
• Gewaarwording
• Input van het zintuig
• Fysieke
gewaarwording
Perceptie
• Waarneming
• Interpretatie door de
hersenen
• Combineren met
ervaring/begrip
• Representatie of
voorstelling
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
4
Beïnvloeding van smaak
• Bij verkoudheid is het neusslijmvlies bedekt
met een laagje vocht => verlaagde reuk
• Smaak wordt beïnvloed door de reuk
• vies ruikt => niet lekker
• Visuele waarneming (zien) beïnvloedt
smaak; ziet er niet lekker uit!!
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
5
Indeling zintuigcellen
• Aard van de prikkel
•
•
•
•
chemo-receptoren
thermo-receptoren
mechano-receptoren
elektromagnetischereceptoren
• Soort informatie of
de oorsprong van de
informatie
• proprio-receptoren
• externo-receptoren
• interno-receptoren
• tele-receptoren
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
6
Sensorische systeem
• Informatie van buiten af, de zintuigen
– vangen informatie op en vertalen
– sensor of zintuig is vertaler van informatie
1 Mechanische sensoren (druk, trekkrachten en
vibraties)
2 Thermische sensoren (warmte)
3 Chemische sensoren (concentratie van bepaalde
stoffen)
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
7
Sensorische systeem vervolg
4 Elektromagnetische (licht)
5 nocisensoren of pijnsensoren
Pijn is echter geen prikkel maar een
gewaarwording. Elke prikkel kan immers pijn
veroorzaken.
Denk aan: knal, lichtflits, of een ruk aan je arm.
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
8
Indeling naar werkterrein
• exteroceptief via exterosensoren
– Nemen de buitenwereld waar; oog, oor, reuk,
smaak en de huidsensoren
• proprioceptief via propriosensoren
– Houding en beweging. In de spieren, pezen en
gewrichtskapsels
• enteroceptief via enterosensoren
– inwendige, zoals bloedvaten en spijsvertering
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
9
Fantoom-pijn
• Door de tast (zintuiglijke waarneming) leren
we waar een bepaald onderdeel van ons
lichaam zich bevindt.
• Door prikkeling of ontregeling van de
‘Poort’ krijgt de ‘oude’ zenuw een impuls
en dat leidt tot fantoom-pijn.
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
10
Lawaaidoofheid
• De perceptie is verlaagd
• De basaalmembraan van het orgaan van
Corti is beschadigd.
• Prikkel van het binnenoor wordt niet
doorgegeven aan de hersenen.
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
11
Lawaaidoofheid
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
12
Bekende geluiden
• De ‘bekendheid’ of de herkenning bepaalt
of we een impuls ‘BEWUST’ waarnemen.
• Met name ‘veranderingen’ of onherkenbare
impulsen worden we ons bewust
• Pijn werkt slechts ten dele zo, vanwege de
signaal functie (is niet echt anders).
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
13
Adaptatie van de zintuigen
• Sensorische systeem selecteert informatie
op nieuwswaarde.
– adaptatie = aanpassing
• Perifere adaptatie bij de sensor
• Centrale adaptatie bij de impulsoverdracht
– De informatie is wel beschikbaar maar wordt
door de hersenen als onbelangrijk aangemerkt
en weggewerkt (tikken van een klok)
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
14
Herkenning van voorwerpen
• bottom-up processen
• terugbrengen naar basis figuren
• herkennen van een letter
• top-down processen
• gehelen herkenning
• ook bij ontbrekende onderdelen
• uithangbord
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
15
Organiseren
waarneming
figuur
Voor- achtergrond
• Meestal duidelijk
• Maar soms…
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
16
Organiseren
waarneming
figuur
Voor- achtergrond
• Meestal duidelijk
• Maar soms…
• Het is een
gezicht……..
• Of het woord ‘Liar’
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
17
Organiseren
waarneming
figuur
Voor- achtergrond
• Meestal duidelijk
• Maar soms…
• Wat zie je?
• Een stelletje ……..
• Of een doodshoofd?
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
18
Organiseren
waarneming
Groeperen
Aanvullen
Boom is die er?
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
19
Organiseren waarneming
Perceptuele constancy
• Gelijk houden
• Grootte
• Vorm
• Kleur
– Ondanks de verschillen van onze retina input
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
20
Organiseren waarneming
Kleur en grootte
Welke middelste cirkels is groter?
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
21
Organiseren waarneming
Vorm en grootte
Welke middelste cirkels is groter?
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
22
Organiseren
waarneming
Grootte
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
23
Organiseren waarneming
Diepte
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
24
Organiseren waarneming
Zwart
en wit
Hoeveel
zwarte
puntjes
tel je?
0 of ?????
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
25
Organiseren waarneming
Diepte
recht
Evenwijdig lijnen of gebogen? Is de rode dan alleen recht?
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
26
Wat zie je hier?
ANZN 1e leerjaar - Les 21 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011
27