Les 16 Huid Bouw van de huid Lagen van de

Les 16 Huid
Huid, efflorescentie, eczeem, acne,
haaruitval
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
1
Bouw van de huid
• Epidermis (opperhuid) met gegroefd oppervlak
– Stratum corneum (hoornlaag, dode cellen)
– Laag van Malphigi (slijmvlies, levende cellen)
• Pigment of melanine
• N.B zwangerschapsstrepen (striae)
• corium of dermis (lederhuid)
• subcutis (onderhuids bindweefsel)
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
2
Lagen van de opperhuid
• Stratum corneum (hoornlaag, dode cellen)
Cellen worden in onderliggende slijmlaag gemaakt
en schuiven dan op naar buiten.
Eelt is een dikke hoornlaag
• Laag van Malphigi (slijmvlies)
moederlaag of matrix, groei van cellen
• Pigment of melanine
Geeft bescherming tegen ultraviolette straling
Littekenweefsel pigmentarm, uitwendige geslachtsorganen
(tepel, penis en scrotum) pigmentrijk.
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
3
1
Lederhuid (dermis)
• Bloedvatrijk vanwege de voeding van de
epidermis.
• Reactie op ontstekingen in dit deel hevig
– Uittreden van vocht ter herstel dus => grotere
doorbloeding => huid kleurt rood, zwelt en
wordt warm (warmte van het bloed)
– Pijn en jeuk bij een ontsteking waarschijnlijk
door vervorming in de huid en de
temperatuurstijging
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
4
Functies van de huid
• Bedekking en bescherming van het lichaam
–
–
–
–
Mechanisch geweld
Uitdroging (door hoornlaag en huidsecretie)
Schadelijke stoffen en bacteriën
Straling (o.a. door aanwezigheid van pigment)
• Instandhouding van een constante
lichaamtemperatuur
– Isolatie (haren en vet in onderhuidbindweefsel)
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
5
Functies van de huid
• Aanmaak vitamine D, voorstadium ervan
– wordt in de darm gevormd
– ultraviolette straling
• Zintuigorganen
–
–
–
–
Tastzintuigen
Koudewaarneming
Warmtewaarneming
Pijnzintuigen (in feite geen aparte zenuwen of
zintuigen) Hevige of erge prikkel => pijn
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
6
2
Huidklieren
• Zweetklieren
– Gemiddelde dagproductie 0,5 - 0,75 liter (zweet is
nauwelijks zout!)
– Warmteregulatie van het lichaam
– Boterzuur geeft de zogenaamde transpiratiegeur
– De geurende zweetklieren worden pas na de puberteit
gevormd (seksuele ontwikkeling)
• Talgklieren
– Vet- of smeerklieren, onderin bij de haren
• Geur- of reukklieren
– Lijken op zweetklieren en persoonsspecifiek
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
7
Efflorescéntie in de huid
op zichzelf niet erg, weinig betekenisvol
• erytheem, diffuse roodheid door hyperemie.
• teleangiëctasieën roodheid door
vasodilatatie (vaatverwijding) kleine
bloedvaatjes
• hemorragie (bloeduitstorting)
• Purpura een exantheem(huiduitslag)
vlekkerig rood uit vele kleine hemorragieën,
als gevolg van b.v stollingstoornis
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
8
Efflorescéntie
Huiduitslag, te onderscheiden in: primaire
en secundaire (gevolg van 1e) vormen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Primair
bulla (blaar of blaasje)
kyste (blaas of holte)
macula (vlek)
papula (papel of knobbeltje)
pustula (puist met etter)
tuber (knobbel)
tumor (zwelling)
urtica (zwelling door oedeem)
vesicula (luchtblaasje)
Secundair
cicatrix (litteken)
crusta (korst)
excoriatie (ontvelling)
pigmentatie
(pigmentvorming)
• ragade (huidscheurtje o.a.
lippen, tepel, anus)
• squama (huidschilfer)
•
•
•
•
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
9
3
Efflorescéntie op de huid
• Verhevenheden van de huid, zie ook vorige
dia
• Galbulten (urticae) = plaatselijk oedeem en
roodheid van de huid
– denk aan: netelroos, gif, zoals brandnetels,
kwallen, spinnen, muggen
– ook allergisch: aardbeien, spinazie, penicilline
• Papels kleine bultjes, zoals bij eczeem en
lues (syfilis, SOA=Seksueel Overdraagbare Aandoening)
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
10
Efflorescéntie op de huid
• Tumoren of noduli(knobbeltje)
– fibroom, niet gepigmenteerde bindweefselgroei
– keloïden, bindweefselverhevenheden in litteken
– xanthomen, geelbruine bultjes (vlekken) van
lipoïden (vetten)
• Blaasjes (vesikel) bijv. herpes simplex
(koortslip)
• pustula (pustels) etterbultjes
– impetigo vulgaris of simplex
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
11
Diagnostiek huidaandoeningen
• Algemeen denkpatroon
– Ontstaanswijze, duur en plaats
– Beloop, recidief (herhaald optreden)
– Invloed allerlei factoren, zoals werk, stress,
lucht, hobby's e.d.
– Jeuk
– Therapie tot op heden, wat is er allemaal al aan
gedaan
– Vakantie (I.v.m. ander eetgewoonten en
insecten)
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
12
4
Diagnostiek huidaandoeningen
• Algemene anamnese (vraaggesprek)
– Andere huidziekten, andere ziekten
– Huidziekten in de familie
– Komt er astma, hooikoorts, eczeem bij patiënt
of familie voor?
– Ooit bij een specialist geweest voor
huidbehandeling, zo ja waarvoor en wanneer?
– Medicijngebruik ook de pil en
huishoudmiddeltjes
– Overgevoeligheid voor bepaalde therapieën
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
13
Inspectie bij huidaandoeningen
• P-R-O-V-O-K-E provoke the eruption (roept de
eruptie=uitbarsting op)
Plaats
Rangschikking
Omvang (aantal en grootte)
Vorm
Omtrek (begrenzing scherp / vaag)
Kleur
Efflorescéntie, o.a. erytheem (rode uitslag) , papels
(knobbel) en schilfers
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
14
Huidaandoeningen eczeem
• Eczeem als gevolg van exsudatieve
(vochtuitscheidende) ontsteking van de
opperhuid => blaasjes of blaren
• Vaak hevige jeuk => kapot krabben vesicula
= vesikels (luchtblaasjes)
• verhoorning => schilfervorming (losse dode
huiddelen)
• Allerlei gevolgen: papels, vesikels (luchtblaasje),
erytheem (rode vlekken), erosies (zweren), schilfers en
korsten
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
15
5
Eczeem verschillen 1
• Acuut eczeem en ook redelijk snel weer
verdwijnen (spanning gerelateerd)
• Chronisch indien recidief of langer blijft,
geen aparte ziekte maar een verschijnsel
• Contacteczeem, wat het woord al zegt:
door contact met allergenen (allergische
reactie, oftewel overgevoeligheidsreactie
– Stoffen: cement, verfstoffen, nylon, bont
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
16
Eczeem verschillen 2
• Constitutioneel eczeem (hoort bij je gestel)
dus mee geboren, o.a. dauwworm (nat),
hoofdroos, urticaria (netelroos)
Waarschijnlijk ook berustend op een
overgevoeligheidsreactie, want ook astma
bronchiale en hooikoorts bij deze patiënten
• Schimmelinfecties, zwemmerseczeem,
ringworm (ringvormige erythemen =rode
vlek)
– oorzaak geen virus maar een schimmel
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
17
Huidaandoeningen
• Ontsteking dan een rode huid anders een
steriele ontstekingsreactie
• Psoriasis, een verworven of erfelijke
aandoening met extreme verhoorning, met
stresscomponent
–
–
–
–
rode, schilferende wit-glanzende huid
behandeling: ultraviolet licht (zon)
vaak recidiverend
ook niet recidiverende vorm (of erop lijkend)
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
18
6
Acné juvenilis
• Acné of acné juvenilis (jeugd), acné
simplex (simpel) of vulgaris (‘gewoon’)
Pustels t.g.v. ontsteking van de talgklieren in de
huid, met name comedones(mee-eters) meestal
alleen voorkomend tijdens de puberteit. Dus met
talgklier- en haarresten gevulde bultjes! Zwarte
kleur door melanine
Gevolg van onreinheden die door de vettige stof
(talg) de uitgangen van de talgklieren verstoppen.
Puberteit, omdat dan de kinderhuid omgevormd
wordt tot een volwassen huid
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
19
Koortslip en herpes zoster
• Gordelroos of herpes zoster is een
complicatie (bijkomende ziekte of
verwikkeling) van varicella (waterpokken).
Virus blijft achter in het ruggenmerg, kan weer
geactiveerd worden meestal door verminderde
weerstand. Geen echte gordel maar meestal zijn
grotere delen van het gordelgebied ontstoken.
Blaasjes zijn besmettelijk voor waterpokken.
Uiterst pijnlijk, koelen en indrogende lotion
• Koortslip, ook herpes virus, alleen lip
Ook bij verminderde weerstand
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
20
Steenpuist of furunkel
• stafylokokken (bacterie, veel voorkomend)
geïnfecteerde haarzakje.
• Negenoog of karbunkel zijn samengestelde
furunkels.
• Te behandelen met zwavelkrijtpasta en
stafylokokken smalspectrum antibiotica
• Orale antibiotica supplementair bij oog,
neus, bovenlip wegens uitbreiding!
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
21
7
Schurft en luisjes
• Schurft wordt door beddengoed of
lichamelijk contact verspreid. Schurftmijt
graaft gangen in de huid en legt daar eitjes.
Jeuk en blaasjes, bultjes.
Vooral op zijkanten vingers, tepels en zaadballen.
Daarom ook wel tot SOA gerekend.
Verse eitjes als zwarte stipjes te zien en de
uitwerpselen als wit naast de opening
Behandeling goed reiniging beddengoed en kleding;
dan zalf (jeukstillende=niet krabben) antiparasieten zalf.
2 dagen niet wassen en daarna goed verschonen.
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
22
Beestjes in huis
1 kleerluis
2 hoofdluis
3 neten van de
hoofdluis
4 schaamluis of
platje
5 wandluis
I =ware grootte
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
23
Haaruitval
• Diffuse haaruitval door inwendige oorzaak,
zoals stress, vergiftiging, diabetes en
carcinoom, zwangerschap. Lijkt psychisch
beïnvloed.
• Plotselinge haaruitval na: zware operaties,
tyfus, roodvonk of een zware griep.
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
24
8
Haaruitval 2
• Alopecia (vossenhuid) areata =
circumscripte (kringvormig) haaruitval
• Alopecia totalis capitis (totale kaalheid)
hormonaal of cytostatica
• Erfelijkheid oftewel genetisch bepaald
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
25
9