Project Mooi Samenwerken in - Mondriaan Kinderen en Jeugdigen

ImPACT en
Early start
Denver model
• Maatschappelijk en in vakliteratuur steeds
meer aandacht voor vroegsignalering van
autisme
• Mede hierdoor steeds meer vragen van
ouders en hulpverleners naar tips voor
begeleiding van heel jonge kinderen met
autisme
Begeleidingsmethoden
Teacch
Hanen-More than words
Floortime/floorplay
Pecs
Aandacht voor sensorische
informatieverwerking
• ABA, DTT
• Pivotal respons training
• Geef me de vijf…
•
•
•
•
•
Ontwikkelingsgericht versus
gedragsgerichte benadering
• Afhankelijk van
– Voor wie worden ze gebruikt?
– Voor welke doelen?
– Wie wordt betrokken?
– Geïsoleerd of als onderdeel van breder
programma?
• Opgroeien en opvoeden gaat helaas niet altijd
vanzelf, zeker niet in het geval van autisme
• Specialistische hulp bij meervoudig complexe
problematiek
• Investeren in zeer jonge kinderen is investeren in
de toekomst
• helpen om maximale groeikansen te creëren
• Verantwoord omgaan met beschikbare middelen,
werken met bewezen effectieve aanpak
• ImPACT
– Improving parents as
communication teachers
• ESDM
– Early start Denver model
Huidige inzichten in het
leren
van kinderen met autisme
Al heel vroeg sociaal
betrokken…
 Veel hersengebieden die
volwassenen gebruiken
om informatie uit
gezichten te halen, zijn
bij baby's van enkele
maanden al actief
 Verdergaande
specialisatie en integratie
van de hersengebieden
vindt plaats naarmate het
kind zich ontwikkelt
Normale ontwikkeling
• Op zeer jonge leeftijd ontwikkelen een overvloed aan
zenuwcellen en synapsen in de hersenen
• Via deze netwerken van verbonden zenuwcellen
communiceren de verschillende hersengebieden met
elkaar
• Netwerk wordt ‘uitgedund’ door ervaring
– Verbindingen die veel worden gebruikt, worden
sterker, sneller en responsiever gemaakt
– Verbindingen die weinig worden gebruikt sterven af
Andere verbindingen bij
autisme
• Autisme heeft invloed op hoe de hersenen zich ontwikkelen
• Veel baby's reageren al vanaf het eerste levensjaar anders
op de omgeving
– Minder responsief voor sociale prikkels
– Besteden minder tijd aan het kijken naar mensen
– Gaat zelf minder/geen interactie aan
– Meer gericht op voorwerpen en herhaling
• Gevolg
– Er wordt geen netwerk van zenuwcellen ontwikkeld die
gericht zijn op sociale gebeurtenissen
– Kinderen vormen dus eerder een ‘voorwerpgericht brein’
ipv een sociaal communicatief brein
Minder sociale interacties
Minder leermomenten
• Dubbel getroffen
– Kind met ASS neemt minder initiatief en
creëert dus minder leermomenten
– Sociale partners verminderen het aantal
initiatieven door het gebrek aan
positieve bekrachtiging door het kind,
met als gevolg dat het aantal
leermomenten nog verder afneemt
• Interventie moet dus gericht zijn op het
vergroten van de belangstelling voor de
sociale omgeving
– Het kind helpen aandacht te schenken aan
belangrijke informatie zoals klanken,
gezichten en handelingen van mensen
– Bepaalde patronen of soorten informatie
‘op te peppen’ of ervoor te zorgen dat deze
meer opvallen.
Onderzoek Kuhl, Tsao &Liu,2003
• Enkel blootstelling aan taal is niet voldoende
om de spraaktaalontwikkeling te bevorderen
• Voor de ontwikkeling van klankbeleving is het
belangrijk dat de taal door de baby wordt
ervaren via sociale interactie
Interventie gericht op
• Het kind terugbrengen in de ‘sociale loop’
• De bouwstenen voor sociale interactie aanleren:
– Imitatie
– Emotie
– Communicatie
– Ervaringen delen
– Sociaal en symbolisch spel
– Taal
• De kloven die er in het leren ontstaan zijn terug
overbruggen
• ImPACT
– Improving parents as
communication teachers
• ESDM
– Early start Denver model
ImPACT
Brooke Ingersoll
Anna Dvortcsak
• ‘Improving parents as communication teachers’
• Oudertrainingsprogramma; individueel of in groep
• Naturalistische interventie gericht op sociaalcommunicatieve vaardigheden van jonge kinderen
met autisme
• Evidence based technieken om sociale
communicatievaardigheden aan te leren tijdens
dagelijkse routines en activiteiten
ImPACT
• Kinderen met ASS leren niet op dezelfde manier
als typisch ontwikkelende kinderen
• Ouders moeten leren op een andere manier met
hun kind om te gaan opdat het zich voluit zou
kunnen ontwikkelen
• Leert ouders strategieën om
sociaalcommunicatieve vaardigheden bij hun kind
aan te leren, bv meer betrokken zijn en beter
communiceren
•
Ouderkenmerken
• ouder neemt vrijwillig deel ( de training is een
mogelijkheid en niet de enige optie)
• ouders vinden het belangrijk om betrokken te
worden bij de interventie van hun kind
• ouders hebben voldoende tijd en energie
• ouders met ernstige psychische problemen eerst
stressreductie
• bij ouders die cognitief beperkt zijn zal de
oudertrainer de interventie moeten aanpassen om zo
tegemoet te komen aan de noden van het gezin.
Kindkenmerken
• jonge kinderen met ASS (0-6jaar), die moeilijkheden
hebben met sociale betrokkenheid en een significante
taalachterstand hebben.
• het programma kan ook ingezet worden bij kinderen
met andere ontwikkelingsstoornissen die primair
moeite hebben met sociale communicatie en bij
oudere kinderen (tot 12jaar)
• kinderen die nog niet responsief zijn ten opzichte van
hun ouders , hebben allicht meer nood aan andere
ouder-kind strategieën of bv ESDM therapie.
Voordelen van oudertraining
• Leren in de natuurlijke omgeving van het
kind
• Een bredere waaier van gedragingen kan
aan bod komen
• Nieuw gedrag kan aangepakt worden
wanneer het zich voordoet
• Geïndividualiseerde doelen worden
vooropgesteld voor het kind en de ouder
• Meer uren interventie
• Meer situaties waarbij het gezin kan
deelnemen
Onderzoeksresultaten
• Ouders kunnen interventietechnieken
aanleren
• Oudertraining leidt tot een betere
generalisatie en behoud van vaardigheden
• Ouders zijn optimistischer over de toekomst
van hun kind
• Ouders zijn minder gestresst
• Rendabel
Kernvaardigheden
• Sociale betrokkenheid
• Taal
• Sociale imitatie
• Spel
Achtergrond van de technieken
• Interactieve instructietechnieken
– Betrokkenheid vergroten
– Initiaties bevorderen
• Directe instructietechnieken
– Specifieke vaardigheden aanleren mbv
prompting en bekrachtiging
Indeling van de sessies
• Bespreking huiswerk vorige sessie
• Bespreking rationale achter nieuwe techniek
• Uitleg hoe de techniek verband houdt met de eerder
aangeleerde technieken
• Bespreking van de belangrijkste kenmerken van de
techniek
• Voordoen hoe de nieuwe techniek toegepast wordt met
het kind
• Ouder oefent de techniek, terwijl coach feedback geeft
• Bespreken nieuwe huiswerk
Structuur van ImPACT
• Individuele oudertrainingsprogramma
• 24 sessies van 90 min
• 1xmaand follow up sessie gedurende 1 jaar
• Oudertrainingsprogramma in groep
• 12 groepsessies van 2u
• 6 individuele coachingsessies van 45 min
Geraldine Dawson
Sally Rogers
ESDM
• Early Start Denver Model for young children with
autism (2010);
Promoting Language, Learning and
Engagement
• Nederlandse bewerking (2011) : ESDM; een
ontwikkelingsgerichte benadering Sally Rogers
Geraldine Dawson
•
Ontwikkeld voor kinderen van 12-60 mnd
ESDM
• ESDM=interventiemethode die het
vermogen van kinderen om anderen te
benaderen en interacties aan te gaan
aanmoedigt
• Beoogt een zeer vroege interventie gebaseerd
op feit dat het brein van jonge kinderen nog
vormbaar is
• Sluit aan bij de natuurlijke wijze waarop
kinderen initiatief tot contact nemen
• Vanzelfsprekende betrokkenheid op anderen
lijkt te ontbreken bij kinderen met ASS
ESDM
• Het is een omvattend programma, met
– Enerzijds, een ‘curriculum’ (lijst van
vaardigheden op alle domeinen, op
basis waarvan je leerdoelen opstelt)
– Anderzijds, specifieke leertechnieken
– Voor thuis, op school, individueel of in
groep, door ouders en therapeuten
• En bruikbaar binnen alle disciplines
• http://www.youtube.com/watch?v=4GUyQm5
mGHM
Samengevat:
• Curriculum afnemen (om de 12 weken) om het niveau van
het kind op 8 ontwikkelingsdomeinen te bepalen
• Doelen schrijven per domein die concreet en haalbaar zijn
• Doelen opbreken in kleine stapjes, hier datasheet van
maken en tijdens elke sessie om de 15 minuten invullen
• In elke sessie: verschillende motiverende activiteiten (met
bepaalde opbouw) die meerdere domeinen tegelijk
stimuleren, hierbinnen gebruik makend van specifieke
technieken
• Sally: 20-tal uur per week 1:1, steeds in aanwezigheid van
de ouders
Onderzoek: resultaten
• ESDM verbetert het functioneren op gebied van
IQ, taal, symptomatologie en adaptief
functioneren
• Ook bij de kinderen met een meer ernstige vorm
van autisme (hoewel de minder ernstige groep
wel meer verbetert)
• Deze verbetering blijft behouden na 2 à 3 jaar
• Lijkt ook (een maat van) hersenfunctie te
verbeteren
• En werkt ook als oudertraining (pilot)
Bedenkingen
• Het gaat hier om een behandeling van 20 à 25
uur per week gedurende 2 jaar (+ toepassing
thuis)
• Er zijn nog zo goed als geen onafhankelijke
replicaties
• Er is nog geen evidentie voor minder intensieve
toepassing